به گزارش خبرنگارخبرگزاری «حوزه»، آیت الله فاضل لنکرانی امروز در همایش فقه هنر که در تالار غدیر در قم برگزار شد، با اشاره به آیه ای «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّيْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ»از سوره مائده که در آن به رجس و مباحث حرام اشاره شده است گفت: در این سوره چند حرمت فقهی بیان شده است. در این آیه عنوان رجس به چند فعل تعلق گرفته و خداوند به این اعمال، عمل شیطان گفته است که به معنی یک عنوان جدید است، یعنی اگر خمر حرام است به دلیل فعل شیطان، حرام است.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) تصریح کرد: زمانی که بحث تعادل و تراجیح در اصول مطرح می شود، مسایلی مثل حاکم و ورود و مخصص و تخصیص و ظاهر و... بیان می شود و برای بیان تفاوت و آثار آنها نیز مباحثی مطرح می شود، ولی یک حرف آن است که تمام اینها تحت یک عنوانی به عنوان قرینه قرار می گیرند؛ اگر دلیلی حاکم است، قرینه است و اگر دلیلی وارد و مخصص و مقید است، قرینه است.
وی افزود: یعنی تحت یک عنوان عام تحت عنوان قرینه قرار می گیرد؛ زمانی که بحث روی قرینه قرار گرفت حاکم در باب قرینه، عرف است و باید در این بحث به مرجعیت عرف بنگریم؛ هم در فقه و هم در اصول، عناوینی داریم و اگر عناوین مافوقی بر آنها باشد که شارع آن ها را در فقه بیان کرده باشد باید تمام عملیات اجتهادی را در عناوین مافوق ببریم.
آیت الله فاضل لنکرانی با ذکر این مطلب که عناوین مادون مجهول به ذات نیستند تصریح کرد: مجهول به ذات عنوان اصلی است و بحث تزاحم و... را باید به عناوین اصلی ببریم؛همچنین نباید یک ملاک را در عناوین تحتانی استخراج کنیم؛ بین این نظریه و بحث ملاکات، تفاوت های نیز وجود دارد؛ زمانی که می گوییم خود این عنوان موضوعیت و اصالت ندارد، دیگر نباید جستجو کنیم که این عنوان به چه ملاکی حرام شده است چون فرض را بر این قرار می دهیم که مجعول این مورد نیست و به همین دلیل ملاک نیز باید به عنوان ملاک اصلی جستجو شود.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) یادآورشد: : ملاک در معقلی که مجعول اصلی و بذات است، باید جستجو کرد و فرض را باید بر این نکته بگذاریم که این عنوان مجعول به ذات نیست؛ آن عنوانی که می خواهد بر عناوین مادون تطبیق پیدا کند، باید از سوی شارع بیان شود؛ همچنین این عنوان باید اصیل باشد؛ زیرا گاهی اوقات شارع عنوان را به عنوان مشیر بیان می کند.
آیتالله فاضل لنکرانی بیان کرد: در آیه دهم سوره بقره سوالی مطرح می شود که آیا می توان گفت، عنوان فوقانی نفاق، کذب است و حرمت آن به همین دلیل است؟ پاسخ آن است که آن عنوانی که ما مدعی آن هستیم باید خودش تمام الموضوع حکم باشد؛ یعنی کذب در این آیه جزیی از حکم است.
وی گفت: تعداد بسیاری از فقهای ما به حکم مطلق حرام به شطرنج فتوا داده اند؛ این مساله ناشی از آن است که خود همین عامل را به عنوان موضوع قرار داده اند؛ اگر فقیه بخواهد جمود بر عناوین کند، باید استفاده از شطرنج و آلات موسیقی را کلا حرام بداند، ولی باید بدانیم که شطرنج تحت عنوان میسر و رجس من عمل الشیطان حرام است؛ یعنی مصداق عمل شیطان در هر زمان ممکن است تغییر کند، یعنی در این زمان شطرنج مصداق قمار و رجس من عمل شیطان نیست.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) یادآورشد: در فقه هنر اگر این نظریه را دنبال کنیم، نتایج دیگری خواهیم داشت؛ هنر به یکی از راه های مقابله با دشمنان دین مبدل شده است.
آیتالله فاضل لنکرانی بیان کرد: هنر ی یک مساله خارجی است، یعنی باید تفاوتی بین ابزار هنری و موضوعات دیگر خارجی قائل شد؛ برخی از موضوعات خارجی به خودی خود دارای حکم هستند؛ هنر یک مساله خارجی است ولی به خودی خود نمی توان یک حکمی را در خصوص آن ذکر کنیم.
وی گفت: یعنی نمی توانیم بگوییم که هنر به خودی خود دارای یک ملاک است؛ یا یک ملاک مصلحتی دارد که دارای حکم رجحانی و.. است؛ این مساله در مصادیق هنری و ... کاربرد دارد؛ یعنی نمی توانیم بیان کنیم که خود یک آلت موسیقی، ذاتا دارای ملاک است.
رئیس مرکز فقهی ائمه اطهار(ع) یادآورشد: اینها از موضوعاتی نیستند که به خودی خود دارای ملاک باشند؛ هنر حتی در خود شطرنج از موضوعاتی است که به خودی خود ،دارای حکم نیست؛ چاقو، به خودی خود حکم ندارد؛ اگر استفاده مشروع شود، حکم مشروع و اگر از آن استفاده نامشروع شود حکم حرام پیدا می کند.
