به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»؛ طی سالیان اخیر شاهد اقبال عمومی مردم کشورمان به طب اسلامی و سنتی هستیم. به‌گونه‌ای که در حال حاضر بخش قابل توجهی از مردم در مواجهه با بیماری‌های مختلف اعم از بیماری‌های ساده یا صعب‌العلاج، ترجیح می‌دهند به‌جای مراجعه به طب کلاسیک و استفاده از روشهای نوین درمانی آن، به طب اسلامی و سنتی و اساتید مجرب این حوزه مراجعه کنند و با روشهای درمانی طب اسلامی، دوره درمان خود را دنبال کنند.

برای بررسی ابعاد مختلف این مسئله به ‌سراغ حجت‌الاسلام سید امان الله میرزایی محقق و پژوهشگر طب اسلامی، مدیر موسسه دانای رهنما، کارشناس صدا و سیمای شبکه سبلان اردبیل و عضو تیم پزشکی پالیاتیو بیمارستان فیروزگر تهران رفتیم و در گفت‌وگو با وی به بررسی ابعاد مختلف این مسئله پرداختیم.

گفتگوی خواندنی خبرنگار خبرگزاری «حوزه» با استاد طب اسلامی را در ادامه می‌خوانید:

حوزه : درابتدا با اشاره به سابقه تحصیلی خود در حوزه علمیه، بفرمایید که چطور شد وارد مباحث طب اسلامی شدید؟

برای پاسخ به این سوال باید اشاره‌ای به حوادث سال‌های دوران طلبگی‌ام داشته باشم. بنده سال دوم حوزه علمیه بودم که دو اتفاق مهم برایم افتاد که در تعیین سرنوشتم نقش تعیین کننده‌ای داشتند. اولین حادثه زمانی بود که در پایه دوم حوزه علمیه چیذر مشغول به تحصیل بودم که ناگهان پدرم بیمار شد و مجبور شدم به شهرستان بروم ولی موقعی که به حوزه برگشتم به من گفتند به خاطر مرخصی‌های زیاد و عدم حضور در کلاس شهریه شما را قطع می‌کنیم و این مطلب خیلی برای من تلخ بود. و به سفارش استاد بزرگوارمان آیت الله هاشمی علیا مبنی بر حفظ عزت نفس و قناعت، سعی می‌کردم حدالمقدور به خاطر مشکلات مالی است از کسی قرض نکنم.

*تأسیس باشگاه رزمی

با توجه به اینکه تنها منبع مالی اکثر طلاب، شهریه مراجع بود، و آن هم به ده‌ها شرط و شروط قطع می‌شد در پی راه چاره‌ای بودم تا از لحاظ مالی مستقل شوم، به خاطر همین به همراه برخی دوستان وارد ورزش رزمی فول کنتاکت شدم و چند سال پیاپی در این ورزش تمرین کردم و توانستم دوره های مربیگری را با موفقیت گذرانده و در منطقه تجریش تهران اقدام به تأسیس باشگاه رزمی برای جوانان و علاقه‌مندان به ورزش‌های رزمی نمایم.

دومین اتفاقی که در تعیین سرنوشتم نقش بسزایی داشت به این صورت بود که بنده در حوزه علمیه با یکی از دوستانم هم حجره‌ای بودم. البته به لحاظ سنی از من بزرگتر بود و ظهرها در یک شرکت اقامه‌ی نماز داشت. روزی به من گفت کاری برایم پیش آمده است لطفاً به شرکت اطلاع بدید حاج آقا امروز نمی‌آید. وقتی پیام او را به نگهبان شرکت رساندم، به من گفت مگر شما طلبه نیستی؟ خب! نماز را شما اقامه کنید. آن زمان بنده کلاس‌های طب سنتی ایرانی استاد خیراندیش را شرکت می‌کردم.

بعد از اقامه نماز،  جمع حاضر طبق روال هر روز درخواست داشتند تا یک روایت و مطلبی را بیان کنم، بنده هم عین همان مطالبی که از استاد خیراندیش یاد گرفته بودم را به جمع حاضر انتقال دادم و مباحث مزاج شناسی در طب سنتی را به آنها بیان کردم.

بعد از اتمام سخنرانی، دیدم همگی نزد من آمدند و اصرار داشتند که حداقل هفته‌ای یک روز برای اقامه نماز به آنجا بروم و همین مباحث طب سنتی را ادامه دهم.

آن موقع بود که متوجه شدم یک ابزاری در اختیار دارم که بوسیله آن می‌توانم با مردم جامعه‌ام ارتباط برقرار کنم از این رو در سال 77 تصمیم گرفتم به صورت جدی مباحث طب سنتی و اسلامی را پیگیری کنم و در کلاس‌های اساتید بزرگواری چون حکیم خیراندیش و دیگران حضور یافتم.

حوزه: لطفا ضمن اشاره به فعالیت های علمی‌تان در طب اسلامی، توضیح دهید که انگیزه اصلی شما از حضور در این عرصه چه بود؟

بنده هم‌اکنون حدود بیست سال است که مباحث طب اسلامی را به صورت تخصصی و در قالب فعالیت‌های علمی و پژوهشی دنبال می‌کنم و در همین راستا 20 جلد کتاب در موضوع طب اسلامی و دیگر موضوعات تألیف کرده‌ام که آماده انتشار هستند.

در ادامه فعالیت های علمی و در سال 92 وارد سیستم وزارت بهداشت در بیمارستان فیروزگر تهران شدم و بعد از آن تازه متوجه عمق فاجعه شیوع انواع بیماری‌ها از جمله سرطان، دیابت، کبد چرب و دیگر بیماری‌ها شدم و لذا با توجه به این وقایع تلخ و بنا به تأکید مقام معظم رهبری که فرموده بودند دغدغه قلبی من طب اسلامی است؛ به نوعی احساس مسئولیت کرده و تصمیم گرفتم به جای تبلیغ مستقیم در امور دینی، در بین همین بیماران عزیز بمانم و راه چاره‌ای برای کاهش آلام آنان پیدا کنم و این آگاهی را به مردم بدهیم که مواظب سلامتی خود باشند و قدر نعمت سلامتی را بدانند.

حوزه: تاکنون چه اقداماتی را برای تبیین جایگاه طب اسلامی در جامعه و تشریح آن برای مردم انجام داده‌اید؟

ما در این زمینه دوره‌های مختلفی را برگزار کرده ایم. و بنده هم‌اکنون در اکثر مساجد تدریس طب اسلامی دارم و اخیراً نیز در مدرسه علمیه نورالأصفیاء که تحت اشراف حجت‌الاسلام‌والمسلمین مصلحی است برای طلاب آن حوزه دوره‌های طب اسلامی را برگزار می‌کنیم.

علاوه بر اینها، در شبکه استانی سبلان اردبیل و شبکه سلامت نیز برنامه‌هایی داشتیم و همچنان پخش آن ادامه دارد. البته در برخی شهرستان‌ها همچون پردیس تهران، اردبیل و خلخال قبل از خطبه‌های نماز جمعه به بیان مباحث طب اسلامی برای مردم می‌پردازیم که با استقبال پرشور آنان روبرو شده است.

همچنین برای ارائه خدمات بهتر و بیشتر برای مردم تهران مؤسسه دانای رهنما را تأسیس و راه‌اندازی کردیم. در این مجموعه مشاوره‌های طب اسلامی به مراجعه کنندگان ارائه می‌شود.

حوزه: به نظر شما آیا تفاوتی میان طب سنتی و طب اسلامی وجود دارد؟

طب اسلامی منشأ وحیانی دارد و دست کاری نشده است و هم اکنون ۱۲ هزار روایت در موضوع طب اسلامی به ما رسیده است، ولی طب سنتی منشأ تجربی دارد و مخلوط از تجربه و مباحث دیگر است. البته طب اسلامی و سنتی می‌توانند مکمل یکدیگر بوده و در کنار هم در خدمت جامعه باشند.

حوزه: اخیراً برخی از مسئولان وزارت بهداشت، اشکالاتی را به طب اسلامی وارد کرده‌اند و مدعی شده‌اند که اصولاً نمی‌توانیم بگوییم که چیزی به‌نام طب اسلامی داریم. نظر شما در این باره چیست؟

اینکه برخی علم پزشکی روز را در تعارض با طب اسلامی می‌پندارند، من این نگاه را قبول ندارم و معتقدم دین مافوق علم مدرن امروزی است و علم مدرن به مرور به آن می‌رسد زیرا طب کلاسیک تجربی است.

 مثلاً کلسترول خوب یا بد! امروز در علم پزشکی روز اعلام شد که ما چیزی به نام کلسترول خوب یا بد نداریم و هر چه کلسترول، خوب در بدن تولید شود، فرد بدن سالمی خواهد داشت. خب! این حرف را طب اسلامی و سنتی بیان کرده بود، ولی طب کلاسیک امروز به این حقیقت رسیده است.

در این که برخی عنوان می‌کنند طب کلاسیک در تعارض با طب اسلامی است، باید بگویم اولین عامل این نگاه اشتباه، ناشی از عدم اطلاع کافی برخی پزشکان طب کلاسیک از مبانی طب اسلامی است. بنده بارها با پزشکان متخصص و فوق تخصص در این باره بحث علمی کرده‌ام که بعد از مباحثه منطقی و عقلایی، همگی اذعان داشتند که قضاوت نادرستی درباره طب اسلامی داشته‌اند و بیشتر علاقه‌مند شدند تا آن را فرا بگیرند.

در یکی از مباحثات علمی به یکی از پزشکان فوق تخصص کتابی را در موضوع طب اسلامی هدیه دادم تا آن را مطالعه کند بعد از مدتی به من مراجعه کرد و گفت حاج آقا میرزایی! من حاضرم صد عدد از این کتاب را بانی ‌شوم و بخرم و در اختیار اطباء دیگر قرا دهم تا همکارانم از حقیقت علمی طب اسلامی آگاه شوند.

دومین عامل، این است که برخی اطباء عزیز نگاه حداقلی به دین دارند و عنوان می‌دارند که نیاز نیست دین در زمینه مسائل پزشکی ورود پیدا کند!

سومین عامل، احساس حقارت در برابر طب کلاسیک غربی‌هاست و متاسفانه برخی عنوان می‌کنند که ما از خود چیزی نداریم و هر چه آنها بگویند درست است. اخیراً با یک پزشک محترمی درباره مسئله‌ای علمی صحبت می‌کردم، به او گفتم این مطلب را امام صادق(علیه‌السلام) فرموده است اما ایشان قبول نکردند! ولی وقتی گفتم دیوید شرایبر فوق تخصص سرطان در کتاب خود این مطلب را آورده است، تصمیم شد و قبول کرد! آیا این احساس حقارت و نگاه حداقلی به دین نیست؟

حوزه : رابطه حوزه‌های علمیه را با طب اسلامی چگونه ارزيابی می‌كنيد؟

 تردیدی نیست که علما و بزرگان دین باید اطلاع کافی از طب اسلامی داشته باشند و فراگیری آن را به طلاب سفارش و تأکید کنند زیرا متأسفانه هستند عزیزانی که با وجود تحصیل در حوزه علمیه نه تنها با مبانی طب اسلامی نا آشنایند بلکه در کمال تعجب مخالف ترویج و نشر طب اسلامی هستند!

حوزه: راجع به اهمیت آشنایی طلاب با طب اسلامی بفرمایید

بنده معتقدم طلاب و اساتید عزیز فقط باید طب اسلامی در حوزه پیشگیری را فرا بگیرند، زیرا بخش عمده طب اسلامی پیشگیری است. البته برخی فکر می‌کنند طب اسلامی فقط در حوزه درمان است ولی این نگاه اشتباه است.

درباره بحث درمان هم باید بگوییم؛ درمان در طب اسلامی شامل دو بخش است؛ درمان ادعیه و درمان ادویه که مباحث خاص خود را می‌طلبد. ولی آنچه ضرورت دارد این است که مبانی طب اسلامی برای طلاب آموزش داده شود.

لازم است همین جا به نکته مهمی اشاره کنم. طلاب گرامی باید توجه داشته باشند که چنانچه وارد عرصه فراگیری طب اسلامی شدند نباید به خود اجازه دهند که با حضور در چند کلاس و یا گوش دادن به برخی فایل‌های صوتی اساتید طب اسلامی، بخواهند بیماری را ویزیت کنند و یا نسخه دارو تجویز کنند! متأسفانه مشاهده شده است که برخی بدون اینکه آموزش‌های لازم و کافی را ببینند و دوره‌های تخصصی را بگذرانند اقدام به ویزیت بیماران کرده‌اند و با تشخیص نادرست اطلاعات دارویی اشتباه تجویز کرده‌اند و همین مسائل باعث بدبینی برخی اطباء طب کلاسیک به طب اسلامی شده است. بنابراین ضرورت دارد با این‌گونه اقدامات خودسرانه برخورد جدی صورت بگیرد.

در پایان به طلاب عزیز توصیه می‌کنم چنانچه قصد ورود به این عرصه را دارند، ابتدا مبانی طب اسلامی را به درستی فرا بگیرند و مراحل ورود به بخش درمان را به مرور و با نظارت استاد طی ‌کنند. مثلاً بعد از چند سال کار علمی و پژوهشی، می توانند وارد حوزه تبلیغ و تبیین نظری طب اسلامی ‌شوند. و سپس بعد از گذراندن دوره‌های تخصصی تحت نظارت اساتید طب اسلامی وارد حوزه درمان شوند.

گفتگو: مهدی زارعی