حمید عباس‌زاده کاظم‌‌آبادی، استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مدرسه علمیه عالی نواب مشهد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری «حوزه» در مشهد، در خصوص ضرورت شناخت فرق و مذاهب اسلامی، اظهار کرد: با نگاهی به فضای پیرامون خود متوجه شرایط امروز می‌شویم که در کشورهای منطقه و جهان مکاتب و نحله‌های فکری مذهبی فراوانی وجود دارد که روز به روز بر تعداد آنها نیز افزوده می‌شود، لذا داشتن شناخت و آگاهی از این مذاهب از یک سو به تحکیم و تعمیق باورهای ما کمک می‌کند.

وی با اشاره به این روایت امام صادق(ع) «پیش از آنکه فرقه‌های انحرافی ذهن و فکر فرزاندنتان را درگیر کند آنها را با اندیشه‌های ناب توحیدی و اسلامی آشنا کنید»، تصریح کرد: از سوی دیگر تعامل میان مذاهب در واقع همان مقوله وحدت که باید بین مذاهب گوناگون باشد، در گرو شناخت درست و کافی از طرف مقابل است و در صورت عدم این شناخت نمی‌توانیم وارد گفت‌وگو شویم؛ شناخت مذاهب و فرق مختلف در درجه اول کمک به نزدیک شدن دیدگاه‌ها، شناخت مشترکات کمک می‌کند و سبب تحقق هدف عالی وحدت که در قرآن امت اسلامی به آن دعوت شده‌اند، می‌شود.

پژوهشگر ممتاز مرکز مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد، عنوان کرد: یکی از معیارهای پژوهش موفق این است که پژوهشگر بتواند از جامعه آماری، منابع متعدد و دیدگاه‌های مختلف بهره ببرد یعنی برای یک پژوهش موفق باید با عرصه‌ها، جنبه‌های تبلیغی و دیدگاه‌های فرق و مذاهب آشنا بود و دیدگاه‌های بیشتری مد نظر داشت، در این صورت نتیجه پژوهش محکم‌تر و مُتقن‌تر خواهد بود.

عباس‌زاده کاظم‌‌آبادی با بیان اینکه در این زمینه آشنایی با شیوه تبلیغ بی‌تأثیر نیست، خاطرنشان کرد: فرد اگر با زبان تبلیغ و شیوه‌های آن آشنا باشد می‌تواند برای مخاطبان خود به نحو مؤثر صحبت کند که گاهی به معنای اطلاع‌رسانی و گاهی به معنای اثرگذاری بر اندیشه و دیدگاه طرف مقابل است؛ این تأثیرگذاری پژوهش‌های حول محور تبلیغ مذاهب اسلامی زمانی با توفیق همراه خواهد بود که با شیوه‌ها و تکنیک‌های مناسب آگاه باشیم در آن صورت زبان، قلم و رسانه ما موثر واقع می‌شود.

جای خالی محتواهای پژوهشی در دروس‌ حوزوی

وی با اشاره اینکه یکی از عمده‌ترین موانع پژوهش و تبلیغ در حوزه علمیه خالی بودن دروس حوزوی از محتوای پژوهشی است، مطرح کرد: در سطوح اولیه بیشتر دروس حفظی، سخنران محور و عاری از کار پژوهشی است یعنی تکلیف پژوهشی ندارند، از این رو در مراحل بالاتر چون سطح این گونه مراکز یا درس خارج که نیازمند پژوهش، توان نگارش، پردازش ایده‌ها و افکار است، دچار مشکل می‌شوند.

استاد مدرسه علمیه عالی نواب مشهد افزود: وقتی از توان پردازش ایده‌ها و افکار سخن می‌گوییم یعنی توانمندی نسبت به نثر علمی متقن مورد قبول در قالب‌های پژوهشی که بتواند بنویسد، در این زمان با اولین چالش و مسأله‌ای که در این مراکز تخصصی و سطوح بالا با آن روبرو می‌شوند نداشتن مهارت‌های پژوهشی، منبع‌شناسی، شیوه نگارش، روش ویرایش و تنظیم بخش‌های مختلف یک مقاله و کار پژوهشی است که آموزش ندیده‌اند و تنها راه حلش این است پیش از آنکه طلاب به سطوح عالی برسند در سیستم آموزشی حوزه، پژوهش را بگنجانیم.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: برای ورود پژوهشگران به عرصه‌های بین‌المللی ابتدا باید با فضای فکری و گفتمان حاکم بر عرصه بین‌الملل و دوم با مخاطبانی که آنجا هستند، آشناشوند که باید از طرف خود نظام آموزشی به طلاب آگاهی‌های لازم و پژوهشی در قالب کارگاه‌ها، دوره‌های کوتاه مدت، سخنرانی‌های علمی و سلسله نشست‌های علمی داده شود. 

عباس‌زاده کاظم‌‌آبادی با تأکید بر اینکه لازمه حضور در عرصه بین‌الملل شناخت مخاطب است. به این معنا که نحوه تعامل، برخورد و گفت‌وگو با آنها را بدانیم، عنوان کرد: به طور مثال برای کار  تبلیغی در جهان تشیع، اگر یک مبلغ یا خطیب در کشور عراق می‌خواهد سخن بگوید با مبلغ و خطیبی که در کشور لبنان است، فرق دارد، چون فضای این دو کشور با یکدیگر به لحاظ فرهنگی، دینی، نگرش به هستی و نگرش به جامعه متفاوت است و در فضاهای اروپایی و آمریکایی خیلی متفاوت‌تر می‌شود.

پژوهشگر ممتاز مرکز مطالعات تطبیقی مذاهب اسلامی مشهد تصریح کرد: اگر طلاب تمام توان و مهارت پژوهشی و علمی لازم را داشته باشند، مادامی که زبان‌های خارجی را ندانند، از فعالیت در عرصه بین‌الملل ناتوانند.

خطیب و مبلغ زبان انگلیسی کم نداریم

استاد مدرسه علمیه عالی نواب مشهد ادامه داد: نکته بسیار کلیدی و راهبردی که در بسیاری از نهادها هم از دید طلاب هم از دید برنامه‌ریزان مغفول مانده است، انتخاب زبان برای تربیت مبلغ در عرصه بین‌الملل است، در حالی‌که اولویت زبانی باید رعایت شود و در این زمینه سخنور، خطیب و مبلغ زبان انگلیسی کم نداریم ما در زمینه کشورهای اسپانیایی زبان و اردو زبان مبلغ کم داریم.

وی افزود: وقتی افراد به شکل فردی وارد عرصه بین الملل می‌شوند ناخودآگاه همه به سمت زبان انگلیسی سوق پیدا می کنند، در حالی که در نظام برنامه ریزی حوزه روی مقوله زبان هم فکری کنند، بنابراین نکته دیگر توجه به زبان مبلغان است؛ ما نمی‌توانیم با آموزش‌هایی که در دوره های تخصصی در سطوح بالا برگزار می‌شود، مبلغان توانمندی به لحاظ زبانی داشته باشیم.

عباس‌زاده کاظم‌‌آبادی متذکر شد: اگر حوزه می‌خواهد در عرصه تبلیغ بین‌الملل، موفق باشد باید آموزش زبان‌های خارجی را در همان سطوح اولیه که هنوز طلاب تشکیل خانواده نداده‌‌اند، دروس تخصصی سنگینی ندارند و درگیر اشتغالات دیگر حوزوی نشده‌اند، شروع کنند البته لازم است مرکزی در حوزه زیرساخت‌ها و ارتباطات لازم را برای انتخاب مبلغ، انتخاب مقصد و زمینه‌های حضور مؤثر را فراهم کند.

وی با بیان اینکه مرکز مدیریت حوزه علمیه، اتاق فکر و مرکز ساماندهی حوزه‌های علمیه است، اظهار کرد: این مرکز با نگاهی نو به مقوله تبلیغ و ضرورت‌های آن و با توجه به مقتضیات کنونی عرصه تبلیغ، روابط بین‌الملل را فعال‌تر کند، زیرا حوزه‌های جهان تشیع محدود به ایران و عراق نیست و لازم است با کشورهای دیگر روابط مستحکم‌تر شود.

استاد دانشگاه علوم اسلامی رضوی یادآور شد: بازنگری در برنامه‌ریزی درسی نکته دیگری است که حوزه‌ باید به آن توجه کند تا جایگاه زبان‌های خارجی در رأس آنها زبان عربی به جایگاه مطلوب خود برسند، چرا که وقتی طلاب به سطح سه یا درس‌خارج برسند، هرگونه فعالیت زبانی انجام شود به نتیجه مطلپوب نمی‌رسد.

انتهای پیام

28/313