به گزارش خبرگزاری «حوزه»، رسول گرامی اسلام(ص) در روایتی که در امالى صدوق، ص 641 آمده، فرمودند: «الصلاة عمود الدِّين ... فَان قُبِلَت قُبِلَ ما سواها و ان رُدَّت رُدَّ ما سواها/ نماز پايه دين است كه اگر مقبول درگاه الهى قرار گيرد، ساير حسنات و اعمال انسان نيز پذيرفته است و اگر مقبول واقع نشود همه حسنات و اعمال ديگر مردود است» که بر این اساس، نوشتار ذیل در بخش ها و شماره های گوناگون با عنوان «حقیقت نماز» تقدیم حضور علاقمندان خواهد شد.
* نماز پيامبر پيش از اسلام
آيا پيامبر(صلى الله عليه وآله) پيش از بعثت و نزول قرآن نماز مى‌خواندند؟ اگر نماز مى‌خواندند نماز ايشان چگونه بود؟
خداوند متعال مى‌فرمايد: «وَ‌كَذَ‌لِكَ أَوْحَيْنَآ إِلَيْكَ رُوحًا مِّنْ أَمْرِنَا مَا كُنتَ تَدْرِى مَا الْكِتَـبُ وَ‌لاَ‌الاِْيمَـنُ وَ‌لَـكِن جَعَلْنَـهُ نُورًا نَّهْدِى بِهِ مَن نَّشَآءُ مِنْ عِبَادِنَا وَ‌إِنَّكَ لَتَهْدِى إِلَى صِرَ‌ط مُّسْتَقِيم/ و همين گونه، روحى از امر خودمان به سوى تو وحى كرديم. تو نمى‌دانستى كتاب چيست و نه ايمان (كدام است؟) ولى آن را نورى گردانيديم كه هر كه از بندگان خود را بخواهيم به وسيله آن راه مى‌نماييم و به راستى كه تو به خوبى به راه راست هدايت مى‌كنى».
از آيه شريفه به دست مى‌آيد: 1. آنچه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) دارد و مردم را به‌سويش مى‌خواند، همه از ناحيه خداوند متعال است و مراد از اين كه: تو خودت درايت و فهم حقايق كتاب را نداشتى اين است كه از معارف جزئی، عقايد و شرايع عملى كه در كتاب آمده، قبلا اطلاعى نداشتى، زيرا رسول‌اكرم(صلى الله عليه وآله) بعد از نبوت و وحى، به آن جزئيات آگاه شد و التزام تفصيلى به تك تك معارف حقه و اعمال صالح پيدا كرد.
2. آيه مى‌فرمايد: تو قبل از وحى، به كتاب و معارف و شرايعى كه در آن هست علمى نداشتى و به ايمانى كه بعد از وحى دارا شدى، متصف نبودى، پس آيه با ايمان داشتن رسول خدا(صلى الله عليه وآله) و اين كه اعمالش همه صالح بوده است، منافاتى ندارد، چون در آن علم به تفاصيل و جزئيات معارفى كه در كتاب آمده نفى شده است و بديهى است كه نفى علم و التزام تفصيلى، با التزام اجمالى ايمان به خدا و خضوع در برابر حق، منافاتى ندارد.
3. آيه اشاره مى‌كند كه حال رسول خدا(صلى الله عليه وآله) قبل از بعثت، با بعد از بعثت، متفاوت است وگرنه پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله)قبل از بعثت نيز موّحد و يگانه‌پرست بوده است. عدم آگاهى آن حضرت به محتواى قرآن، باعث عدم آگاهى او به خداوند نمى‌شود و زندگى پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله) قبل از دوران بعثت، ـ كه در كتاب‌هاى تاريخى آمده ـ گواه زنده اين حقيقت است.
حضرت على(عليه السلام) مى‌فرمايد: از همان زمان كه رسول خدا(صلى الله عليه وآله) از شير بازگرفته شد، خداوند بزرگ‌ترين فرشته را براى تربيت او گمارد و آن فرشته شب‌ها و روزها اخلاق و آداب نيك را به او مى‌آموخت.
از آيات و روايات به دست مى‌آيد كه برخى از احكام و عبادت‌ها، مانند: نماز، روزه، زكات و...، در شريعت‌هاى قبل از اسلام نيز وجود داشته است؛ چنان‌كه پيش از اين به نماز آنان اشاره شد. قرآن كريم از قول حضرت عيسى(عليه السلام) مى‌فرمايد: وَ أَوْصَـنِى بِالصَّلَوةِ وَ‌الزَّكَوةِ مَا دُمْتُ حَيًّا/ تا زمانى كه زنده‌ام خداوند مرا به نماز و زكات توصيه كرده است و نيز در سوره بقره، آيه 183، از وجوب روزه بر امت‌هاى گذشته سخن به ميان آمده است، ولى جزئيات و كيفيت عبادت‌هاى پيامبراكرم(صلى الله عليه وآله) قبل از بعثت نيز در تاريخ نقل نشده است. البته نماز خواندن به شكل كنونى پس از بعثت واجب شد و پيش از آن واجب نبود.
منبع: پرسمان قرآني نماز/ مركز فرهنگ و معارف قرآن
