به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری «حوزه»، هشتمين دور گفت‌وگوی دینی اسلام و مسیحیت ارمنی حوزه سيليسی، 6 تا 8 تیرماه سال جاری با موضوع «اديان و محيط زيست» به همت مركز گفت‌وگوی اديان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و كليسای ارمنی حوزه سيليسی، با حضور انديشمندان مسلمان و مسيحي از ايران و لبنان، در آنطلياس لبنان برگزار شد.
تأكيد رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بر نقش آموزه‌هاي ديني براي حفاظت از محيط زيست
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: گفت‌وگوهاي ديني اسلام و مسيحيت ارمني حوزه سيليسي با موضوع «اديان و محيط زيست»، گامی مؤثر برای خداپسندانه زيستن بشريت است.
به گزارش روابط عمومی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ابوذر ابراهيمي‌تركمان، رییس اين سازمان در سخنرانی خود در آیین افتتاحیه گفت‌وگوی دینی اسلام و مسيحيت ارمني حوزه سيليسی در لبنان، گفت: نزديك به سه دهه گفت‌وگوهای مشترك با موضوعاتی متنوع كه دغدغه‌های انسان معاصر بوده و آثار و برکات فراوانی را بر جای گذاشته است، داشته‌ايم. اميدوارم که اين دور از گفت‌وگوها نيز که با موضوع مهم و اساسی «اديان و محيط زيست» در حال برگزاری است، گامی مؤثر برای خداپسندانه زيستن بشريت باشد.
وی افزود: در سال‌های اخير و با رشد روزافزون و سريع مظاهر تكنولوژی، قدرت تصرف و تسلط بشر بر محيط زيست فزونی يافته است تا جايی كه اكنون برای اعمال چنين قدرتی، مسابقه‌ای پنهانی ميان جوامع مختلف شكل گرفته و بی‌‌آنكه به آينده انسان‌ها بينديشند، به صورت لجام‌گسيخته از این منابع بهره‌برداری می‌شود.
ريیس شوراي سياستگذاري هماهنگي‌هاي گفت‌وگوي اديان در جمهوري اسلامي ايران بیان کرد: اين در حالی است كه آموزه‌های دين اسلام و مسيحيت همواره بر اين نكته تأكيد دارند كه نعمت‌های اين دنيا متعلق به نوع بشر در طول تاريخ است و انسان بايد به اندازه نياز واقعی از اين منابع بهره ببرد.
دو نگرش بر مبنای تسلط انسان بر محيط زيست
ابراهيمی‌تركمان اظهار کرد: دو نوع نگاه اساسی به محيط زيست موجب می‌شود دو رويكرد و دو مسیر پيش روی ما گذاشته شود. نگاه اول اينكه به محيط زيست به عنوان امانتی خداوندی كه به ما سپرده شده است، بنگریم و خود را موظف كنيم تا آن را به آيندگان، صحيح و سالم تحويل دهيم.
وی همچنین گفت: اين نگاه اخلاق‌محورانه به محيط زيست است. در اين نگاه، تلاش مي‌كنيم از اين امانت حفاظت كنيم و آن را به خوبي به آيندگان منتقل كنيم و در اين حالت، حفاظت از محيط زيست يك تكليف تلقي مي‌شود. تمام برنامه‌‌های ما بر اساس نگاه حمايتي شكل خواهد گرفت و تخريب محيط زيست يك جرم محسوب مي‌شود.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: نگاه دوم اينكه انسان‌ها را وارثان محيط زيست بدانيم؛ بدين معنی كه آسمان و زمين و آنچه در آن است، میراث پدران ما است كه اكنون مالك و اختياردار آنيم، پس مي‌توانيم هرگونه كه مايليم در آن تصرف كنيم.
وی افزود: بر مبناي اين نگاه براي بهره‌برداري بيشتر، مسابقه شكل مي‌گيرد و هركس مي‌كوشد تا بيشتر از دیگری از این میراث بهره‌برداري كند و تخريب محيط زيست يك حق تلقی می‌شود. متأسفانه باید اذعان کرد که امروزه نگاه منفعت طلبانه، بر نگاه اخلاق محور غلبه پيدا كرده است.
ابراهيمي‌تركمان در بخش ديگري از سخنانش با اشاره به آثار عدم توجه به حفاظت از محيط زيست گفت: افلاطون معتقد است كه نزاع در دنيا بر سر خير قليل است و بر سر خير كثير نزاعي در نمي‌گيرد. به عنوان مثال بشر كمتر براي نور ماه می‌جنگد زيرا نور ماه خيركثير است و همه از آن بهره‌مندند. اما برای آب در جهان نزاع شكل مي‌گيرد، چرا كه آب خير قليل است.
وی تأکید کرد: از اين ديدگاه افلاطون می‌خواهم نتيجه بگيرم كه اگر اكنون تخريب محيط زيست تداوم يابد و مانعی برای بهره‌برداری لجام گسيخته از محيط زيست ايجاد نشود، به اين معني است كه خير قليل را به آيندگان منتقل مي‌كنيم و در نهايت موجب انتقال نزاع و جنگ به آيندگان هستيم و در اين صورت ما انسان‌هاي امروز، آتش جنگ‌هايی را برافروخته‌ایم كه فرزندانمان بی آنكه در ريشه‌های پيدايش آن دخيل باشند؛ در شعله‌های آن خواهند سوخت.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی افزود: همانگونه كه مي‌دانيد، شناخت خداوند جزء والاترین و شریف ترین شناختها در اديان ابراهيمي است. امیر مؤمنان امام علی (ع) در همین رابطه چنین می‌فرماید: شناخت خداوند برترین شناخت‌هاست. در آموزه‌هاي ديني دو راه برای شناخت خداوند، معرفي شده است. يكی راه سير انفسي است كه انسان بايد از طريق شناخت خود، خداوند را بشناسد به اين گونه كه با شناخت خود، به فقر وجودي خویش پي مي برد و با پي بردن به فقر وجودي، به دنبال رافع فقر خواهد رفت و رافع فقر فقط خداوند است.
ابراهیمی‌ترکمان خاطرنشان کرد: راه ديگر شناخت خداوند، سير آفاقي است، سير آفاقي به اين معني است كه بشر در مخلوقات خدا بيانديشد و زمين و آسمان و درختان، درياها و كوه‌ها را از نظر بگذراند و با انديشه در آنها، خالق آنها را نيز بشناسد. ما انسان‌ها همچنانكه با ديدن يك تابلوي نقاشي چشم‌نواز، علاقه‌منديم خالق اين اثر را بشناسيم، با ديدن آفاق كه از مهمترین جلوه های آن محيط‌زيست است، مي‌توانیم خداي متعال را بشناسيم. وقتي محيط‌زيست تخريب مي‌شود در واقع تصرف در آفاق شكل مي‌گيرد، آفاقي كه از آيات خداوند متعال بوده و راهي براي شناخت حقيقت هستي و خالق آن است. متأسفانه امروزه تكنولوژي از طبيعت تقدس‌زدائي كرده و تسلط غيراخلاقي انسان را بر طبيعت بيشتر كرده است.
راهكارهاي مشترك ديني براي حفاظت از محيط زيست
وی در ادامه گفت: به نظر مي‌رسد اصالت دادن به رفع نيازهاي تخيلي و نه رفع نيازهاي حقيقي، سبب تخريب محيط زيست شده است. اديان همواره بر اين نكته تأكيد دارند كه نيازهاي حقيقي بايد رفع شوند و نياز هاي تخيلي بايد كنترل شوند. اين مهم بايد در آموزش هاي ديني مورد تأكيد قرار گيرد.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یادآور شد: در جهان بینی‌اسلامی، از انسان به عنوان خلیفه خدا بر روی زمین یاد می‌شود؛ پس همانگونه که خداوند با رافت و عطوفت با مخلوقات خود رفتار می‌کند، انسان نیز در جایگاه خلیفة اللهی خود مکلف است که با رافت و عطوفت با دیگر مخلوقات خدا رفتار نماید، و به آن آسيب نرساند و مهمتر از همه اینکه، دو دين بزرگ اسلام و مسيحيت عميقا بر اين نكته تأكيد دارند كه انسان نبايد ظلم كند و ظلم بر طبيعت، از مصاديق بارز ظلم است.
وی در پايان سخنان خود ابراز امیدواری کرد که نتايج این دور از گفتگوها بتواند در راستای بهبود زندگی مردم جهان و آیندگان تأثيرگذار باشد.
جاثليق آرام كشيشيان: به جاي انسان‌محور بودن بايد خدامحور باشيم
رهبر ارامنه مسيحيت حوزه سيليسي هم در این نشست گفت: ما بايد در قبال خداوند احساس مسئوليت داشته باشيم و به جاي انسان‌محور بودن، خدامحور باشيم.
وی با تأكيد بر اينكه سخنان و نظرات ارايه شده در اين گفت‌وگوها بايد كاربردي باشند، گفت: حفاظت از محيط زيست را بايد مورد تأكيد قرار داد و اين يك وصيت است.
وي ادامه داد: با نزديكي اخلاق مي‌توانيم با همديگر در زمينه آموزش همگاني و فرهنگ‌سازي در موضوع محيط زيست همكاري كنيم.
جاثليق آرام كشيشيان همچنين گفت: خداوند مالك تمام خلقت است؛ بر اين اساس شيوه زندگي ما بايد به نحوي باشد كه در آن ارزش‌هاي معنوي و اخلاق حضور پررنگ داشته باشد. ما بايد در قبال خداوند احساس مسئوليت داشته باشيم و به جاي انسان‌محور بودن، خدامحور باشيم.
رهبر ارامنه مسيحيت حوزه سيليسي افزود: توزيع ناعادلانه ثروت باعث فقر و خشونت شده و اين فقر و خشونت در بحران محيط زيستي بسيار مؤثر است. اينها ناشي از دور شدن از اخلاق و انسان‌محوري است كه بشر به آن روي آورده است. اگر زندگي بر اساس معنويات باشد، حتي مي‌توان ثروت را به شكل عادلانه در جهان توزيع كرد.
وي همچنين با بيان اين كه بشر بايد روابط خود با خدا تجديدنظر كند، گفت: بشر امروز در جهاين به دليل رشد و توسعه، اقتصادي شده، رو به مصرف‌گرايي آورده كه اين روند بر محيط زيست اثرگذار است. در آفرينش، انسان بايد به اندازه خود از طبيعت استفاده كند كه در حال حاضر دست بردن به طبيعت و محيط زيست بسيار زياد است و بر اين اساس خلقت به خطر افتاده است.
جاثليق آرام كشيشيان در پايان با اظهار اين كه اگر جهان با همين روش پيش برود، نابود خواهد شد؛ زيرا نمي‌توانيم نيازهاي خود را براورده كنيم، گفت: ما در اين گفت‌وگوها آراي مسيحيت و اسلام را درباره حفظ محيط زيست به اشتراك مي‌گذاريم و از تجربه‌هاي هم براي جلوگيري از تخريب بيش از پيش طبيعت و محيط زيست، بهره مي‌بريم.
ريیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی: اهميتي كه محيط زيست در آيات قرآن دارد
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ريیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی هم گفت: اينكه در قرآن مجید چهار واژه مهم در ارتباط با توازن زیست محیطی ارايه شده است.
وی درباره فوايد مترتب بر گفت‌وگوی ادیان پیرامون محیط زیست، گفت: محیط زیست موضوعی مهم برای گفت‌وگوی بین ادیان است. این به دلیل فايده‌های بزرگی است که با این گفت‌وگوها به دست می‌آید.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی افزود: فایده نخست، تقویت همگرایی بین ادیان است. اگر بپذیریم دیدگاه‌های مشترک بین ادیان نسبت به محیط زیست جدی و پایه‌ای است و نیز بپذیریم مشترکات در محیط زیست مشترکاتی مربوط به واقعیت‌های ملموس زندگی و طبیعی است، این نتیجه به دست می‌آید که بیان این مشترکات و تمرکز بر آنها می‌تواند به طور مؤثر همگرایی و هماهنگی میان ادیان را افزایش دهد.
وي در ادامه تقویت انگیزه‌ها به صورت اجتماعی برای حفاظت از محیط زیست را فايده دوم گفت‌وگوي بين‌الادياني با موضوع محيط زيست برشمرد و تکامل ایمان دینی در گرو سالم‌سازی محیط زیست را ديگر فايده اين امر مهم دانست.
اين عضو مجلس خبرگان رهبري در بخش ديگري از سخنانش درباره بررسی دیدگاه پیامبر اسلام (ص) پیرامون چند مسأله مهم زیست محیطی، اظهار كرد: توازن زیست محیطی یکی از مفاهیم کلیدی در زمینه محیط زیست است که به معنای برخورداری نظام طبیعت از اجزايی دارای روابط دینامیکی، در هم تنیده و بهره‌مند از چرخه‌های هماهنگ است که طبیعت را قادر می‌سازد تا حیات بر روی زمین را حمایت، و تداوم آن را تضمین کند.
وي تأكيد كرد: به دلیل آنکه توازن زیست محیطی اساسی‌ترین عامل تضمین‌کننده حیات بر روی کره زمین است، هرگونه تلاش در جهت برهم زدن این توازن، آسیب‌های اساسی و ویرانگری را نسبت به نظم زیست محیطی ایجاد می‌کند. بر این اساس برهم زدن این توازن یک ناهنجاری و عمل ضداخلاقی بزرگ است.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با گفتن اينكه در قرآن مجید چهار واژه مهم در ارتباط با توازن زیست محیطی ارايه شده است، در يكي از اين آيه‌ها آمده است؛ «السَّمَاء رَفَعَهَا وَوَضَعَ الْمِيزَانَ» (آسمان را برافراخت و توازن و عدل را بر نهاد). اين آیه که در آن کلید واژه «میزان» ذکر شده است، از این جهت جالب توجه است که متضمن دو چیز است؛ یک خبر و یک توصیه، ابتدا از برقرار ساختن یک «وضع طبیعی متوازن» خبر می‌دهد؛ سپس از انسان‌ها می‌خواهد که نسبت به این نظم و توازن رفتارهای طغیان‌گر (و برهم زننده) را انجام ندهند (أَلَّا تَطْغَوْا فِي الْمِيزَانِ/ طغیان نکنید در میزان).
وي افزود: به عبارت دیگر در آیه دو نکته گفته شده است؛ یکی آنکه طبیعت بر اساس یک نظم و توازن قرار داده شده است. در این رابطه از کلمه وضع (یعنی نهادن و قرار دادن) استفاده شده است. دیگر اینکه از انسان‌ها خواسته شده بر نظم و توازن طبیعی طغیان نکنند.
حجت الاسلام والمسلمین مبلغی همچنين گفت: اندیشه «طبیعت، ملك بشر است» از جمله رویکردها و اندیشه‌های کلان حقوقی است که امروزه جایگاه محوری و برجسته‌ای در ادبیات و حقوق زیست محیطی به خود اختصاص داده است. این اندیشه، این چارچوب حقوقی را ارايه می‌کند که ملكيت افراد، مؤسسه‌ها و دولت‌ها نسبت به طبيعت، يك ملکیت نهایی و مطلق نیست که بتوانند در آن، دخل و تصرف‌هایی کنند که آن را تخریب، و نسل‌های آتی را از منابع و ذخایر آن محروم كنند. این اندیشه (تعلق طبیعت به بشریت) هم در قرآن و هم در کلام پیامبر (ص) به مثابه یک اصل کلان ارايه شده است.
ريیس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی در ادامه سخنانش در خصوص جایگاه حیوانات در چرخه حیات، گفت: اگر بپذیریم که حیوانات بخشی از طبیعت هستند، و بپذیریم که اجزاء طبیعت، دارای رابطه دینامیکی و توازن‌بخش هستند، نقش حیوانات در محیط زیست آشکار می‌شود. یکی از مسايل مربوط به «نقش حیوانات در محیط زیست»، مساله «تأثیر منفی انقراض ِ حیوانات بر محیط زیست» است. مصادیق و موارد انقراض‌های گونه‌هایی از حیوانات که به محیط زیست آسیب می‌رسانند، بسیار است.
وي در ادامه با طرح اين سؤال كه؛ آیا برای حیوانات یک جایگاه مهم در پروسه‌های زیست محیطی و چرخه زندگی در محیط زیست در کار است؟ آیا دین، مسأله مهم «عدم تجاوز به حیوانات» را مورد توجه قرار داده یا به آن توجه نکرده است؟ ادامه داد: پاسخ این است که در متون دینی به آیات و روایات بسیاری بر می‌خوریم که به شدت از کشتن حیوانات و اذیت کردن آنها و بی‌حرمتی به آنها نهی کرده است.
معاون فرهنگي آستان قدس رضوي: خداوند تخريب‌گران محيط زيست را دشمن پيامبر (ص) مي‌نامد
معاون فرهنگي آستان قدس رضوي نیز گفت: قرآن کریم تخريب‌گران محيط زيست را از دشمنان پیامبر اسلام (ص) معرفی می‌كند.
حجت‌الاسلام حجت گنابادي‌نژاد گفت: از جمله مسايل مورد توجه اسلام نحوه تعامل انسان با محیط زیست است.
وي گفت: ضرورت حفظ بهداشت محیط یکی از موضوعات بسیار جدی و اساسی امروز جوامع انسانی است. مسايلی از این دست و هر آنچه را که جوامع مدرن و صنعتی امروز به اهمیت آنها پی برده، از مسايلی است که دین اسلام و پیشوایان ما در حدود 1400سال قبل آنها را متذکر شده‌اند و پیروان خویش را به رعایت قوانین و مقررات مربوطه و اجرای دستورات و قوانین اجتماعی و فردی ملزم کرده‌اند و برای حفظ و نگهداری محیط زیست و بهداشت آن، راهکار نشان داده‌اند.
وي ادامه داد: بر اساس فهمی که از دستورات دین اسلام داریم، اساس مصرف و قواعد کلی آن را می‌توان در چند دسته بیان کرد؛ از جمله در مصرف بر اساس نیاز. از معارف اسلامی اینگونه برداشت می‌شود که مصرفی که مورد نیاز باشد مجاز شمرده شده است. اگر چه نیاز هم امری نسبی است و نسبت به اشخاص مختلف، جوامع متعدد یا نسبت به دیگر پارامترها قابل تغییر است؛ اما اصل مصرف بر اساس نیاز واقعی مورد قبول است.
گنابادي‌نژاد افزود: در مقابل نیاز، آن است که انسان بدون احتیاج معقول بخواهد در زندگی شخصی یا اجتماعی خود مصرف فرانیاز داشته باشد. در معارف اسلامی از این مصرف غیرصحیح، به اسراف یاد می‌شود. خداوند درباره فرعون می‌فرماید: «إِنَّهُ كانَ عالِياً مِنَ الْمُسْرِفِينَ» (فرعون انسانی سرکش و از اسراف‌کنندگان است». واضح است که منظور خداوند تنها اسراف در خوردن و آشامیدن نیست و تمامی شئون زندگی فرعون را شامل می شود.
وي تأكيد كرد: بنابراین مسلمانان و مؤمنان باید در تمام زمینه‌ها از اسراف و زیاده‌روی خودداری کرده و راه اعتدال را در پیش گرفته و از اسراف در همه زمینه‌ها پرهيز کنند؛ زيرا اسراف در مصرف، هزینه‌های گزافی را بر محیط زیست تحمیل می‌کند.
معاون فرهنگي آستان قدس رضوي در بخش ديگري از سخنانش درباره مصرف بر اساس حفظ محیط زیست، اظهار كرد: قرآن کریم برخی از دشمنان پیامبر اسلام (ص) را اینگونه معرفی کرده و می‌فرماید: «نشانه آن، اين است كه) هنگامى كه روى برمى‌گردانند (و از نزد تو ای پیامبر! خارج مى‌شوند)، در راه فساد در زمين، كوشش مى‌كنند، و زراعت‌ها و چهارپايان را نابود مى‌سازند؛ (با اينكه مى‌دانند) خدا فساد را دوست نمى‌دارد.»
وي گفت: در این آیه مبارکه از بین بردن محصولات زراعی و باغی و از بین بردن حیوانات و چارپایان را از مصادیق فسادی دانسته است که خداوند از انجام آن خشنود نیست و کسانی که اینگونه با طبیعت و محیط زیست تعامل دارن از قوانین الهی سر پیچی کرده و مورد غضب خداوند هستند.
گنابادي‌نژاد همچنين درباره مصرف بر اساس عدم اضرار (ضرر رساندن) به همنوع، گفت: یک قاعده فقهی کلی در فقه اسلام است به عنوان قاعده «لا ضرر». این قاعده کلی بدین معناست که هر حرکت و رفتاری که از طرف فرد موجب ضرر رسیدن به خودش و یا اضرار به دیگران است باید کنار گذاشته شود حتی احکام الهی که بعضاً در شرایط خاص موجب ضرر به فرد یا افراد خاصی می‌شود، باید تعطیل شود.
وي در پايان سخنانش گفت: دستورات ادیان الهی و دین اسلام در بیان الگوی مصرف در صورتی که مورد استقبال و عمل مردم قرار بگیرد می‌تواند نتایج بسیار اثربخشی در سلامت محیط زیست داشته باشد.
اسقف اعظم سركيسيان: بر اساس وظيفه خدادادي بايد از محيط زيست محافظت كنيم
خلیفه ارامنه تهران گفت: باور داریم که خداوند جهان را آفرید و وظیفه محافظت از آن را به انسان محول کرد، پس باید بیاموزیم تا همواره در راستای حفاظت از محیط زیست تأمل و اقدام كنیم.
اسقف اعظم سیبوه سرکیسیان، خلیفه ارامنه تهران در سخنراني خود با عنوان «تعامل رهبران دینی و محیط زیست» در هشتمين دور گفت‌وگوی دینی اسلام و مسیحیت ارمنی حوزه سيليسی گفت: در دهه‌های اخیر سمینارهای متعددی با هدف تأکید بر اهمیت حفظ محيط زيست و بالابردن سطح آگاهی کل جامعه و به ویژه جوامع دینی بدون در نظر گرفتن نوع ایمان آنها، صورت گرفته است. در این راستا رهبران دینی در جهت حراست و نگهداری از محیط زیست دستورات متعددی را از جنبه‌های متنوع دینی در دستور کار خود قرار داده‌اند.
وي افزود: یکی از مهمترین پیشرفت‌های حاصل شده در دهه‌های گذشته این است که محیط زیست دیگر موضوعی حاشیه‌ای نبوده و تبدیل به یکی از اولویت‌های سیاسی شده است. جهان با بحران عظیم محیط زیستی مواجه است که می‌تواند رفاه ما را در معرض تهدید قرار دهد.
خلیفه ارامنه تهران ادامه داد: امروز جهان و به ویژه سازمان ملل متحد موضوعات مختلف در ارتباط با محیط زیست را در کانون توجه خود دارند تا از این طریق از جهان در برابر پدیده‌های نامطلوب و فاجعه‌آمیز محافظت كنند.
وي تأكيد كرد: دانش و مطالعه ابزارهای قدرتمندی هستند که به ما در جهت شناخت جزييات جهان یاری می‌رسانند. هر روز امکانات جدیدی برای شناخت موجودات زنده و از جمله انسان و زوایای پنهان جهان هستی ایجاد می‌شوند و به موازات آن نیاز به افزایش سطح آگاهی نسبت به مسئولیت ما در قبال جهانی که در آن زندگی می‌کنیم نیز افزایش می‌یابد.
اسقف اعظم سیبوه سرکیسیان همچنين گفت: تاریخ بشریت حکایت از ارتباط نزدیک میان دین و محیط زیست دارد. تقریباً کلیه ادیان به نوعی معیارهای اخلاقی مختلفی را در رابطه با طبیعت ارايه می‌دهند. هیچ تردیدی در نقش عظیم و مثبت ادیان در رابطه با محیط زیست نمی‌توان داشت.
وي تصريح كرد: بسیاری از عوامل موجب تشدید نگرانی‌ها در مورد محیط زیست شده‌اند. نخستین عامل افزایش جمعیت است. دلیل دوم نابودی منابع طبیعی از جمله آب، نابودی جنگل‌ها و فرسایش خاک است. سومین عامل کاهش تنوع زیستی است. دفع زباله‌ها و تغییرات اقلیمی نیز از دیگر دلایل نگرانی‌های محیط زیستی به شمار می‌آیند.
وي در ادامه اظهار كرد: در سطح جهانی نابودی محیط زیست ریشه در مشکلات اجتماعی و اقتصادی دارد که از آن جمله می‌توان به فقر و نابرابری در توزیع ثروت اشاره کرد.
خليفه ارامنه تهران در بخش ديگري از سخنانش گفت: نیاز به یادآوری نیست که محیط زیست کماکان اهمیت خود را برای مسیحیان حفظ کرده است و آنها وظیفه دارند تا در زمینه حفاظت از آن، کاهش آلودگی‌ها و همچنین آموزش‌های محیط زیستی مشارکت كنند.
وي سپس بيان كرد: باید تأکید کرد که مسیحیان نقش چشمگیری در بررسی موضوعات مربوط به محیط زیست دارند. ما باور داریم که خداوند جهان را آفرید و وظیفه محافظت از آن را به انسان محول کرد. پس باید بیاموزیم تا همواره در راستای حفاظت از محیط زیست تأمل و اقدام كنیم. همچنین این انتظار از ما وجود دارد که در حفظ و حراست از جنگل‌ها کوشا باشیم.
اسقف اعظم سيبوه سركيسيان در پايان گفت: موفقیت در امر مقابله با نابودی محیط زیست در گرو مشارکت کلیه نقش‌آفرینان و همچنین وجود جامعه‌ای آگاه و آموزش دیده، احترام نسبت به ارزش‌های اخلاقی و روحانی و همچنین دور نگاه داشتن محیط زیست از آلودگی و کلیه عواملی نهفته است که این آلودگی را ایجاد می‌كنند.
دانشیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران: اسلام، محيط زيست را حقو مسلّم جامعه معرفي مي‌كند
دانشیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران هم در این نشست گفت: اسلام اهمیت فراوانی به فضا و محیط زندگی و مسأله آب و هوا، مبذول داشته و اینها را نعمت الهی و حق مسلم جامعه معرفی و تلقی کرده است.
شهين اعواني، دانشیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، در سخنراني خود با عنوان «غفلت از تقدس حیات» در هشتمين دور گفت‌وگوی دینی اسلام و مسیحیت ارمنی حوزه سيليسی گفت: خداوند در قرآن کریم در سوره هود، آیه 61 فرموده است: «او شما را از زمین پدید آورد و از شما خواست که در آن آبادانی کنید، بنابراین از او آمرزش بخواهید، سپس به سوی او بازگردید. زیرا پروردگارم [به بندگانش] نزدیک و اجابت‌کننده دعای آنان است».
وي افزود: مفاد آیه وجوب عمران و آبادانی زمین با کشت و زرع و کاشت درخت و احداث ؛بناهاست زیرا طلب مطلق از ناحیه خداوند بر وجوب دلالت می‌کند. پس عمران و آبادانی زمین و اصلاح محیط زیست انسانی و طبیعی تنها زمانی محقق می‌شود که کشت و زرع و نهال‌کاری و غرس اشجار و ساختمان سازی بر روی آن انجام گیرد و از هر گونه فساد و اخلال و بی‌نظمی اجتناب شود.
اعواني ادامه داد: باید توجه داشته باشید که کار بشر «حرث» است، نه «زرع»؛ یعنی بشر وقتی این دانه‌ها را از انبار به مزرعه می‌برد و زیر خاک پنهان می‌کند در واقع یک جمادی را از جایی به جای دیگر منتقل می‌کند، اما آنکه زارع است یعنی مرده را جان می‌دهد و زنده می‌کند، تنها خداست.
وي تأكيد كرد: اسلام اهمیت فراوانی به فضا و محیط زندگی و مسأله آب و هوا، مبذول داشته و اینها را نعمت الهی و حق مسلم جامعه معرفی و تلقی کرده است. در بیان اهل بیت (ع) آمده است که اگر کسی یک درخت تشنه‌ای را سیراب کند، همانند این است که یک مؤمن تشنه‌ای را سیراب کرده است؛ این فضیلت، نشان می‌دهد که وظیفه ما، حفظ محیط زیست و جلوگیری از آسیب رسیدن به درختان است.
اين پژوهشگر و محقق در بخش ديگري از سخنانش درباره عوامل نابودی محیط زیست، گفت: کاربرد واژه طبیعت در زبان روزمره و یا اصطلاح فلسفی به دو معنای متفاوت است: وقتی درباره طبیعت شیء و یا طبیعت انسان سخن می‌گوییم، مقصود ماهیت و ذات آن شیء است، یعنی طبیعتِ انسان حاکی از ذات او یا همان چیزی است که انسان را انسان می‌سازد. ولی وقتی مرادمان از طبیعت، مثلاً تعلق حیوانات، گیاهان، کوه‌ها به طبیعت است، در این صورت آن را به قلمروی از «وجود» نسبت داده‌ایم که به خودیِ خود موجود است و مصنوع انسان نیست.
وي افزود: در زبان فارسی و همچنین فرانسه کلمه زمین (terre) دو معنا دارد. یکی «زمین» به معنای خاکی که کشاورزان روی آن کار می‌کنند، و دیگری «زمین» به معنای «کره زمین». مسأله ما در محیط زیست، زمین به معنای خاک نیست؛ بلکه باید به «زمین» به عنوان سیاره بیندیشیم. خاستگاه مشترک ما همان سیاره زمین است. عصر سیاره‌ای در خصوص تمام مسائل بزرگ زندگی و مرگ، سرنوشتی مشترک را پدید آورده است. پس اگر دارای این شناسنامه زمینی هستیم، تمام ریشه‌داشتن‌های دیگر ما نیز مشروع و مجاز می‌شوند، زیرا دیگر محدود به خود نیستند؛ ولی در حال حاضر پیکر زمین بر اثر آسیب‌هایی که بشر بدان وارد کرده، زخمی شده است.
وي با تأكيد بر اينكه انسان هرچه هست، مدیون دیگران است، گفت: در جهان هیچ فردی از افراد انسان به تنهایی موجود نیست؛ بلکه نه تنها در هر فردی، دیگرانی که این فرد با آنهاست یا با آنها در ارتباط است، بلکه در حقیقت، کل جهان، خصوصیات آن فرد را به خود گرفته‌اند. هر چیزی هم چیستی‌‌اش را صرفاً در اشتراک با دیگران دارد و به عبارت دیگر در اشتراک با دیگران است که معنا می‌یابد.
اعواني افزود: جهانی که ما در آن زندگی می‌کنیم، جهان رابطه و ارتباط است. ما با فراگیری زبان عربی با جهان عربی، با فراگیری زبان انگلیسی با فکر انگلیسی‌زبان‌ها و ... آشنا می‌شویم. کمتر کسی است که در حال حاضر صرفاً متعلق به یک فرهنگ، یک فکر و یک زبان باشد. وجود همین ارتباطات فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ... سبب شده است تا مسأله یک منطقه از جهان بر کل جهان تأثیر بگذارد.
دانشیار مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران در تأكيدي دوباره اظهار كرد: در باب محیط زیست هم نمی‌توانیم بگوییم مسائل آن، منطقه‌ای یا ناحیه‌ای است. پیامدهای مخرّب لایه اوزون، کل جهان را در بر می‌گیرد. فجایع ناشی از انفجار پایگاه‌های اتمی چرنوبیل اوکراین (در 1986)، بسیار فراگیرتر از منطقه یا ناحیه بوده و به کلی همه باید این حقیقت تلخ را به خود بباورانیم که بحران محیط زیست در حال حاضر، سیّاره زمین را فراگرفته است.
بنا بر اعلام اين خبر، هشتمين دور گفت‌وگوی دینی اسلام و مسیحیت ارمنی حوزه سيليسی (6 تا 8 تیرماه) با موضوع «اديان و محيط زيست» به همت مركز گفت‌وگوی اديان و فرهنگ‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و كليسای ارمنی حوزه سيليسی در آنطلياس لبنان برگزار شد.
«محيط زيست و ارزش‌های مشترك اخلاقی در اديان الهی»، «تعامل رهبران اديان با محيط زيست: دو الگوی شاخص حضرت محمد (ص) و حضرت عيسی مسيح (ع)»، «تأثير محيط زيست سالم در زندگی فردی و اجتماعی از ديدگاه اسلام و مسيحيت» و «انسان و طبيعت در آموزه‌های اديان اسلام و مسيحيت»، نشست‌هاي اين دور از گفت‌وگوها بودند.
