به گزارش خبرنگار خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین احمد واعظی امروز در اختتامیه چهارمین نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی دفتر تبلیغات اسلامی که در قم برگزار شد، گفت: امروز بخش زیادی از پژوهش ها در پژوهشگاه دفتر صورت می گیرد؛ ولی این به معنا نیست سایر مراکز این دفتر مانند دانشگاه باقر العلوم و ... فعالیت های پژوهشی نداشته باشند.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با بیان اینکه هم اکنون رشد علمی و پژوهشی دفتر تبلیغات محسوس است افزود: در پژوهش حوزوی داوری هایی صورت می گیرد که این قضاوت از منظر مشترک برخوردار نیست و هر کسی از روی دیدگاه خود داوری می کند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: برای برخی افراد احیاء تراث و چاپ درست بزرگان دین، به عنوان برجسته ترین کارها در نظر گرفته می شود که نگاه شان در مورد پژوهش همین است و بیش از این نیست.

وی ابراز داشت: برعکس آنان، بعضی دیگر معتقدند اینها کار خاصی نبوده و پژوهشی نیست؛ باید کار پژوهشی سمت و سوی دیگری داشته باشد و برای برخی پرداختن به نیازهای نظام و یافتن راه حل مناسب مورد نظر و دقت است و غیر از این مورد را پژوهش نمی دانند.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی گفت: این افراد راه حل برای مشاکلی که نظام با آن درگیر است را شاخص و هرگونه مسیر غیرحوزوی را کج روی می دانند و می گویند باید پژوهش حوزوی به سمت نیازهای نظام برود.

وی ادامه داد: بعضی معتقدند شاخص پژوهش موفق این است که درگیر با مسائل جهانی باشد؛ حوزه موفق و پژوهشی موفق است که با آنچه روشنفکری جهانی با آن درگیر است، درگیر شود؛ مثلا در ارتباط با آخرین دستاورد فکری جهان غرب یا در تراز دغدغه های جهان باشد.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه با بیان اینکه اینجا منطق مشترکی برای داوری نیست، افزود:  فکر می کنم داوری منصفانه برای پژوهش حوزوی این است بررسی کنیم اهداف آن مجموعه پژوهشی چه چیزی است.

* اهداف پژوهش در دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه پژوهش در دفتر تبلیغات، اهدافی را دنبال می کند، اظهار داشت: توانمندسازی علوم اسلامی از جمله این اهداف است و کمک به رشد و ارتقاء این علوم اسلامی امر مهمی است که در این دفتر هدف گذاری شده است.

وی ادامه داد: امام راحل در صفحات اول منشور روحانیت زمانی از علما تمجید می کنند که سهمی برای انتقال معارف اسلامی برعهده داشتند؛ یعنی انتقال معارف اسلامی در واقع حفظ و صیانت شاخه های مختلف علوم اسلامی است و این مسئله، یکی از اهداف دفتر است و احیاء تراث در همین منظر خواهد بود.

 رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه با بیان اینکه هدف دوم دفتر تبلیغات، پرداختن به مسائل مستحدثه فقهی است، اظهار داشت: در همین رابطه محور پژوهشکده فقه، مسائل مستحدثه است که هم اکنون آثار فقهی که از سوی این پژوهشکده تولید می شود، مورد توجه قرار می گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی گفت: از دیگر اهداف، پرداختن به مسائل جدید در دنیا، افکار نوگرایانه و جریان های تازه و مبارزه با فِرق و پاسخ گویی به شبهات و صیانت از مکتب اسلامی است؛ این هدف بر اساس پاسخ گویی به شبهات در مراکز و بخش های دیگر پژوهشی تقسیم شده و هدف نیز مرزبانی اعتقادی است.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه هدف دیگر دفتر تبلیغات، پرداختن به نیازهای نظام اسلامی و تقویت و تثبیت و نگاه تمدنی به دین است، ابراز داشت: این هم در سالهای اخیر جزو رسالت های دفتر شده و مرکز مطالعات اجتماعات دینی هم همین رویکرد را دنبال می کند.

وی با بیان اینکه از اهداف دیگر دفتر تبلیغات تولید دانش علوم انسانی اسلامی است، اظهار داشت: بنابراین پیام این مجموعه اهداف، این است اگر کسی بخواهد تک بُعدی و با برجسته کردن یک محور از اهداف دفتر قضاوت کند و نهایتا به این نتیجه برسد که بعضی از پژوهش های دفتر تبلیغات ارزش ندارد چون به درد نیاز نظام نمی خورد، این فرد اهداف پژوهشگاه را نشناخته است.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی گفت: حرفم این است پژوهش حوزوی به معنای عام، مجموعه ای از رسالت ها را به عهده دارد؛ افراد زیادی هستند که با توجه این همه نیازهای فرهنگی، از مسئولین حوزه می پرسند چرا به سمت پژوهش رفته اید؟ این آدم درک نمی کند که حوزه مجموعه ای از رسالت ها را بر دوش دارد.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ابراز داشت: امروز رسالت های مهمی بر شانه حوزه به معنای عام است و حوزه باید براساس آن برنامه ریزی کند؛ اگر کسی این رسالت ها را بداند به داوری اشتباه نمی نشیند؛ بلکه با جامع نگری قضاوت درست می کند.

وی ادامه داد: با این سخنان دنبال قضاوت غیرمنصفانه نیستم که همه کارهای پژوهشگاه خوب است؛ بلکه نگاه نباید تک بُعدی باشد.

* پاسخ به یک سوال

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه گفت: اگر کسی سؤال کند آیا در همه این محورها به صورت متوازن توفیق داشته اید یا نه؟ معتقدم نه؛ این گونه نیست در همه مراحل موفق بودیم؛ باید بگویم بافت هیئت علمی این دفتر توانمندی در علوم انسانی و اسلامی است و طبیعی بوده که این بافت در چهار محور اول موفق تر باشد.

وی ادامه داد: وقتی می خواهیم تولیدات پژوهشی دفتر را وزن سنجی کنیم، معتقدم در چهار محور و اهداف اول موفق تر عمل کردیم؛ اما در سه محور آخر ضعف نسبی داریم و این هم از مواردی است که باید در این سه محور موفق تر ظاهر شویم.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی با بیان اینکه این مسئله تنها در مورد حوزه نیست و در کشور در سه مورد آخر ضعف وجود دارد، افزود: یکی از مواردی که در آن ضعف وجود دارد، تأمین نیازهای نظام در کشور است؛ این ضعف به دلیل عدم موضوع شناسی و عدم درک واقعی از توانمندی و امکانات کشور است.

وی با بیان اینکه حل هرگونه مسائل و نیازهای کشور نیاز به موضوع شناسی، درک واقعی از توانمندی و امکانات کشور دارد، اظهار داشت: معمولا نوع افراد پژوهشگر، آشنای با ظرفیت و مشاکل عینی کشور نیستند؛ وقتی فلان وزیر را می خواهند انتخاب کنند، در حل مسائل معمولا ضعف جدی دارند چون مقدورات کشور و ضعف های ساختاری را نمی شناسند.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه ادامه داد: پژوهش های کم فروغ،‌ دلیل دیگر مشکلات امروز کشور است؛ امروز پیوند طبیعی میان پژوهش و تصمیم گیری ها برقرار نشده است؛ ممکن است پژوهشگر بتواند پژوهش خود را به دست لجنه تصمیم ساز برساند؛ ولی این عمل طبیعی نیست؛ اما در دنیا بین پژوهشگر و دانش، ثروت و صنعت پیوند ایجاد شده و متاسفانه این عدم ارتباط در حوزه بدتر است و خود مشکلات روانی ایجاد می کند.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی افزود: به همین دلیل دنبال حل مسائلی هستند که در آن به پژوهشگر و پژوهش نگاه شده و به آن اثر داده شود؛ این هم می تواند دلیل دیگری برای کم فروغ بودن پژوهش باشد.

* برخی سخنان جفای به حوزه است

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: امروز برخی عجولانه قضاوت می کنند که حوزه در ارتباط با علوم انسانی اسلامی تولیداتی نداشته و این سخن جفای به حوزه است؛ قضاوت درست این است که این علوم عرصه های مختلفی دارد و حق هم این است که بیشتر حجم تولید را متوجه مبانی و غایت شناسانه کرده و حجم تولیدات علوم انسانی کمتر متوجه بحث های کاربردی و نیمه بنیادی شده است؛ تولیدات علوم انسانی اسلامی کمتر از جنس حل مسئله و ارائه طریق و نقشه راه برای عبور از وضع نامطلوب است.

وی بیان داشت: در مورد علوم تربیتی، پژوهش زیاد شده ولی کاربردی نبوده و ارائه راهکاری نداشته است؛ مشکل این است که تولیدات علمی به سمت مبانی و کمتر کاربردی پیش رفته است و تولیدی نیست که پیشرفت اقتصادی را به همراه داشته و حل مسئله نماید.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار داشت: ما در محیط حوزوی درباره مناسبات پولی و ضعف بانکی تحقیق کرده و نقد می کنیم؛ اما پژوهش کاربردی و نیمه بنیادی انجام نمی دهیم؛ در واقع این بانک را مونتاژ نموده و وارد اسلام کردیم؛ اما چطور می شود بر اساس تجارت امروزی یک بدیلی را ارائه دهید که متأسفانه این کار صورت نگرفته است.

حجت الاسلام والمسلمین واعظی در پایان با اشاره به اینکه در علوم انسانی باید به حل مسئله برسیم، تصریح کرد: وقتی حل مسئله باشد، مونتاژکاری نیست؛ پس اینکه بگوییم در حوزه، علوم انسانی اسلامی تولید نمی شود، حرف نادرستی است؛ ولی ضعف این است که تولیداتی نیست که کام مردم را شیرین کند.

313/40