خبرگزاری حوزه/ مدتی است که شبکه آی فیلم 2 برای مردم فارسی زبان شرق مرزهای ایران تاسیس شده است. این شبکه برنامه های شبکه های مختف تلویزیون جمهوری اسلامی را برای مردم تاجیکستان، افغانستان و جنوب ازبکستان که بخشی از ژئوکالچر یا گستره تمدنی ایران هستند، قابل دریافت می کند.

ارائه فیلم و سریال های فارسی، برای مردم کشورهای شرق حوزه تمدنی ایران که به زبان فارسی خود انس دارند پدیده ای است که می تواند به حفظ هویت این ملت ها منجر شود که دارای ریشه های مشترک با ایران هستند. همه این موارد در حالیست که دریایی از شبکه های جهانی برای این ملت ها برنامه سازی می کنند و ما در این عرصه نه تنها نیستیم بلکه اگر بیش از این تعلل  می کردیم قطعا میدان را باید برای کشورهای دیگر واگذار می کردیم.
اینکه چه راهکارهایی می تواند این تاثیرگذاری را بیشتر کرده و منافع مشترک ما و سایر ملت های این منطقه را از نظر رسانه ای و فرهنگی تامین کند خود جای بررسی دارد. به همین خاطر با کیومرث یزدان پناه استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل آسیا گفتگو کردیم. وی به سوالات ما در خصوص آی فیلم 2 و راهکارهای افزایش تاثیرگذاری این شبکه پاسخ داده است که با هم می خوانیم؛

با توجه به زمینه تخصصی شما تاسیس شبکه آی فیلم 2 چه تاثیری در نزدیکی ملت های شرق حوزه تمدنی ایران دارد؟
به هم پیوستگی مولفه های ثابت تاریخی و تمدنی با پیشگامی زبان، نژاد و ملیت که خالق هویت مشترک هستند، ایجاب می کند تا در عصر حاضر با بهره گیری از اثرگذارترین ابزارهای ارتباطی و رسانه های دیداری و شنیداری، زمینه های همگرایی تمدنی را تقویت کنیم. در این راه با ایجاد منظومه هایی که بر ژئوکالچر (حوزه تمدنی) موثر باشند به سمت همگرایی های پایدار حرکت کنیم.
زبان فارسی که یکی از اصیل ترین زبانهای جهانی است و یک گستره جغرافیایی منظم از شبه قاره جنوبی تا آناتولی شمالی را در برمی گیرد نیاز به نوسازی مولفه های بنیان ساز فرهنگی دارد. ایران به عنوان مرکز محوری زبان و ادبیات فارسی نقش و مسئولیت مضاعفی در این زمینه دارد.
در این میان ابزار تصویر و رسانه دیداری امروزه موثرترین عامل نفوذ فرهنگی به شمار می آید که باید برای حفظ زبان فارسی از آن یاری گرفت.

در حال حاضر شبکه آی فیلم 2 با چه چالش هایی مقابله می کند که اگر نبود فرصت های بیشتری را از دست می دادیم؟
ترسیم سیاستگذاری بر مبنای اولویت ها برای ایران بسیار حائز اهمیت است. متاسفانه قلمروهای پیرامون ایران در سالیان اخیر در مسیر واگرایی های شدید ایدئولوژیک قرار گرفته اند، و رسانه هایی که وابسته به تامین مالی عربستان سعودی هستند زمینه این واگرایی و مداخله گری بیگانگان و درگیری در جهان اسلام به ویژه در ژئوکالچر ایران را فراهم کردند. در چنین شرایطی تقویت اتحادیه فارسی زبان و تحت الشعاع قرار دادن شبکه های معاند توسط جمهوری اسلامی ایران اقدامی ضروری است.
افغانستان که استمرار ژئوپلیتیکی ایران در حوزه شرقی فلات ایران محسوب می شود، حوزه ای بسیار حساس بوده و نیاز به حضور موثر و تمام وقت رسانه ای دارد. تاجیکستان هم به همین شکل.

به نظر شما پخش فیلم و سریال های ایرانی از این شبکه کافیست یا باید آیتم های دیگری نیز به آن افزوده شود مانند خبر تحلیل و ...؟
به دلیل فراوانی تکنیک های رسانه ای و افزایش ذوق مخاطب به سمت تنوع رسانه ای و انعکاسی که شکل های حرفه ای هر رسانه در شرایط فعلی دارد، بهتر است از روش های متنوعی استفاده کرد. از این رو  در کنار پخش فیلم ها و سریال های ایرانی، می توان مستندهای کاربردی بیشتری با موضوعاتی که  برای مخاطب جذاب باشد و تاثیر افزون تری هم بگذارند، به آن افزود.

به نظر شما آی فیلم 2 می تواند در مسیر دیپلماسی عمومی ایران به افغانستان و آسیای مرکزی موثر باشد؟
رسانه ها ابزار تبلیغ چند وجهی اند. از این رو ترسیم کاراکترهای رسانه ای برای جذب بازار و تجارت پر سود، بسیار تاثیر گذار است. افغانستان، ایران کوجک در حوزه مرکزی آسیا است. در نتیجه باید ایران در خط مقدم بازار افغانستان تعریف شود.
البته در این بخش باید به سمت جذب بخش خصوصی رفت تا با بهره گیری از شگردهای تجارت نو و توجه به بازار آزاد در زمینه های مختلف به موفقیت رسید.

چه پیشنهادی برای بهبود برنامه های آی فیلم 2 دارید تا مخاطبان این شبکه در کشورهای مورد نظر افزایش یابد؟
آی فیلم 2 با در پیش گرفتن روش های جدید رسانه ای، می تواند به مانند الگویی برای شبکه های مختلف داخلی و خارجی افغانستان مطرح شود. اگر چه برای راه اندازی شبکه آی فیلم 2 خیلی دیر اقدام شده، ولی به دلیل گرایش ذاتی مردم افغانستان به ایران و فرهنگ مشترک دو کشور بسیار بهتر و خیلی سریع تر می تواند گوی سبقت را از دیگر شبکه ها ربوده و به رسانه ای اثر گذار در منطقه آسیای مرکزی تبدیل شود.  

به نظر شما چگونه می توان از حوزه ژئوکالچر ایران در مسیر بهره برداری های ژئوپلتیک استفاده کرد؟
پاسخ به این سوال نگاهی آسیب شناسانه می طلبد تا بازنگری جدی در ساختار روابط ژئوکالچری ایران با افغانستان و تاجیکستان صورت گیرد. اهمیت این کشورها به لحاظ ژئوپلیتیکی و ژئواستراتژیکی نزد جمهوری اسلامی ایران بسیار حیاتی است. به علاوه وجود روابط کهن تاریخی و فرهنگی، بر اهمیت ژئوکالچر افغانستان برای ایران اشاره دارد. بر اساس همین دو اصل دو کشور فوق را باید استمرار ژئوپلیتیکی و همراه ژئوکالچری ایران در هر زمانی به حساب آورد. به بیان دیگر افغانستان را در هیچ شرایطی نمی توان نادیده گرفت.

آیا تعدد شبکه های برون مرزی اقدام مناسب تری است یا تنوع دادن به برنامه های همین شبکه های موجود؟
شناخت محیط پیرامونی و انعکاس واقعیت های آن به هر جامعه ای نیاز به ابزار مطمئن دارد. از این رو رسانه بهترین ابزار در خط مقدم تبلیغ واقعیت های محیط پیرامون است. در این میان اهمیت محیط و الزامات شناخت آن تعیین می کند که چگونه اولویت ها تعریف شوند. لذا گسترش شبکه ها در هر منطقه جغرافیایی تابع این الزام واقعی است.

محیط افغانستان و به صورت کلی آسیای مرکزی نیازهای متقابل این الزام را ایجاب می کند که چگونه به آنها متفاوت تر از دیگر محیط های پیرامون بپردازیم.

گفت‌وگو: محمد پارسا نجفی