حجت الاسلام والمسلمین بنیادی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه،  ضمن تسلیت شهادت امام صادق(ع) به موضوع «نهضت علمی امام صادق علیه‌السلام و رسالت‌های حوزه و روحانیت»، اشاره کرد و گفت: حوزه‌ علمیه مرکز علمی جامع و باسابقه‌ی مهم و مؤثر علمی است که در مقایسه با مراکز علمی دیگر جهان از جهات سابقه، تنوع و تولید علم، شخصیت‌های علمی، فراوانی آثار فاخر، حفاظت از تراث علمی، تأثیر فکری و معنوی در دو بخش عمومی و نخبگانی و هدایت معنوی جامعه، از رتبه‌ای بسیار بالا و غیر قابل قیاس با این مراکز می‌باشد، ادعای مذکور هم به لحاظ سابقه و اداوار علم هم به لحاظ محتوی قابل اثبات و احیاناً از بدیهیات نزد ارباب علم و انصاف می باشد.

حوزه های علمیه و توسعه‌  جامع

نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه افزود:مفتوح بودن باب اجتهاد، ‌ حوزه‌های علمیه شیعه را از دیرباز پیشتاز ورود به تبیین موضوعات نو و استنباط احکام شرعیه براساس ادله و اصول متقن، نموده است. ادوار مختلف علم فقه، علم اصول، علم کلام، علم رجال، علم حدیث و...  تطور مباحث و مسائل در این علوم نمونه‌ای از کمالات علمی در زمان گذشته و حال است. عالمان برجسته در هر دوره و تأثیرات ژرفی که در ساختار، محتوا و توسعه قلمرو علوم داشته‌اند نیز از دیگر دلائل این پیشتازی می‌باشد، مقارنات و مسائل اختلافیه، تطبیقات، نقد و نظر، بهره‌گیری از منابع غنی و کارکرهای علوم در حوزه دین و اجتماع از دیگر امتیازات حوزه‌های علمیه شیعه بوده است که سابقه‌ای درخشان و افقی روشن را رقم زده‌اند.

این کارشناس مسائل مذهبی اظهارداشت:مهم‌ترین ویژگی حوزه‌های علمیه، نگاهی فراگیر به رسالت‌های خود بوده، این موضوع هم در تتبعات علمی و هم در ساحت‌های اجتماعی و هم حضور در مجامع علمی و محافل بحث و نظر و هم مناظرات علمی با عالمان ادیان و مناطق مختلف در اعصار مختلف که گاه در قالب تبلیغ معارف و گاه در مقام دفاع از مذهب و مکتب بوده، مشهود است. فراوانی عناوین در علوم مختلف از دیگر امتیازات و حوزه‌های علمیه است که بیانگر عمق تتبع در مباحث مورد ابتلاء عامه مکلفین، می‌باشد. ورود به فروع علوم و توجه به فروض، باعث جامع‌نگری در کلیات و جزئیات مباحث طرح شده، گردیده است که حوزه‌های علمیه همواره از مباحث زمان و عصر خود پیشی گرفته است.

این استاد حوزه ادامه داد: تلاش و جهاد در دفع شبهات و رفع تشکیک‌ها در اصول و امور اعتقادی از برجسته‌ترین خدمات علمای شیعه در تمام این دوران بوده که در طوفان هجمه‌های معاندین و مواقع خطر، از مجاهدت‌های علمی خود دست نکشیده‌اند و تاریخی افتخارآفرین در دفاع و حفاظت و ترویج حقائق و حقانیت مکتب تشیع را رقم زده‌اند. در دوره معاصر تأسیس مراکز دینی و فرهنگی در نقاط مختلف جهان، به امر مراجع بزرگ همچون حضرت آیت الله العظمی بروجردی رحمةالله‌علیه نشان‌دهنده همین اهتمام می‌باشد پاسخ‌های مراجع عظام تقلید دامت برکاتهم به سوالات متفاوت از سراسر جهان - بویژه در عصر ارتباطات - شاهدی گویا در تحقق این امر است.

وی بیان داشت: این‌ها اختصار و اجمالی از تاریخ حوزه‌های علمیه و روحانیت شیعه است، مسیر موفق طی شده، راه آینده را مشخص می‌کند و این در حالی است که تنوع موضوعات، مسائل مستحدثه، فراوانی شبهات، جریان‌های فکری و عقائد مختلف و منحرف و حاکم بر جهان و از طرفی ابزارهای اطلاع‌رسانی و قابلیت بالای پذیرش معارف حق و وحیانی در سراسر جهان، اقتضائات و زمینه‌های تلاش و تأثیرگذاری پس از انقلاب اسلامی برای حوزه‌های علمیه، مهیاتر از هر زمان دیگری می‌باشد. به همین دلائل و جهات است که انتظار از حوزه‌های علمیه برای ورود و پاسخگویی به مباحث فکری، فرهنگی و عقیدتی در سطح بین‌المللی، امری پسندیده و بلکه لازم است.

جامع‌نگری در حوزه‌های علمیه

حجت الاسلام والمسلمین بنیادی گفت:سوال اصلی در این گفتار آن است که این جامع‌نگری در حوزه‌های علمیه و علمای شیعه، برگرفته از چه مکتب و مُنبعث از چه سیره‌ای است؟ بهترین پاسخ و دلیل برای سوال مذکور، تمسک به سیره انبیاء و معصومین بویژه امامین صادقین علیهم‌السلام است هر چند در این رابطه می‌توان به اطلاق آیاتی مانند «الَّذِینَ یُبَلِّغُونَ رِسَالَاتِ اللَّهِ وَیَخْشَوْنَهُ وَلَا یَخْشَوْنَ أَحَدًا إِلَّا اللَّهَ ۗ وَکَفَیٰ بِاللَّهِ حَسِیبًا - احزاب ۳۹» استناد کرد، در حقیقت تبلیغ رسالات‌الله محدود به یک موضوع یا زمان، مکان و افراد خاصی ندارد، در هر زمانی باید درک صحیحی از تبلیغ رسالات‌الله داشت، محدودیت در فضای مباحثاتی و فضای تبلیغی، باعث محدودیت در فضای تبلیغی و به حاشیه رفتن علوم و بلکه آموزه‌های دین در جامعه می‌شود، به همین دلیل است که تحدید ابلاغ و تبلیغ معارف دینی در زمان حاضر، هیچ توجیهی ندارد.

نائب رئیس مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه افزود:مهم‌ترین دلیل بر این جامع‌نگری، الگو گرفتن از مکتب تربیتی و تبلیغی امام صادق علیه‌السلام می‌باشد، جدیت حضرت در  تحکیم و ترویج آموزه‌های دینی،   تربیت شاگردان مبرز در حوزه‌های مختلف علمی، تعلیم روش فهم مباحث فقهی و معرفتی، استحکام عقیدتی عامه مردم و توجه دادن مردم به اندیشه ناب دینی و تقابل با انحرافات عقیدتی مانند اعتقادات مرجئه، غلو و جبرگرایی و هم‌چنین مبارزه جدّی باخرافات شایع در جامعه، نهضت علمی امام صادق علیه‌السلام را یک نهضت پویا و ذوابعاد قرار داده است.

تربیت شاگردان و هدایت جامعه

این کارشناس مسائل مذهبی اظهارداشت:توجه به دو بخش تربیت شاگردان و هدایت جامعه از نکات بسیار مهم و مدل‌ساز این نهضت بزرگ است، جامع‌نگری به امر تربیت و تزکیه نفس و تعلیم کتاب و حکمت به افراد و جامعه، نگاه ژرف امام صادق علیه‌السلام را به مسأله ضرورت توسعه دایره تعلیم، ارشاد، تبلیغ و هدایت جامعه را نشان می‌دهد. توجه به این نکته که جامعه در تمام زمان‌ها در جهات فکری و عقیدتی نیازمند به معارف توحیدی است، امری است که عالمان دینی و پرورش یافتگان مکتب امام صادق علیه‌السلام را در انجام رسالت‌های خود مصمم‌تر می‌سازد؛ پژوهش‌های نو در مستحدثات و استفاده از ابزار تبلیغ، از اساسی‌ترین رموز موفقیت و توسعه معارف بر اساس نیازهای روز جامعه جهانی است.

حوزه علمیه قم و رسالت جهان‌شمولی

این استاد حوزه عنوان کرد: حوزه‌های علمیه شیعه براساس الگو و مکتب امام صادق علیه‌السلام با درک شرائط زمان حال، رسالتی بزرگ و نقشی مؤثر در تحولات اجتماعی جهان می‌توانند داشته باشند، حوزه‌های علمیه با تفکر و برنامه جهانی می‌توانند، با توسعه فعالیت‌های علمی و رسالت‌های تبلیغی، نقشی مؤثر را ایفا کنند، این نقش‌آفرینی، امری جدای از ”الذین یبلغون رسالات الله...” نمی‌باشد. حوزه علمیه قم بواسطه توسعه ساختاری و سازمانی و وجود مراکز علمی و تخصصی پس از پیروزی انقلاب اسلامی دارای ظرفیت عظیمی از محققین، پژوهشگران و نوپردازان در عرصه علم می‌باشد که می‌تواند جایگاه رفیع خود را با تفکر و اشراف بین‌المللی، ارتقا بخشد.

گاهی سؤال می‌شود آیا حوزه‌ علمیه قم می‌تواند به این نقطه از ترقی و تأثیرگذاری برسد؟ جواب این سوال بسته به تفکر و عزم حوزویان محترم دارد که در تمام ابعاد جهاد علمی و تحول اندیشه‌ای بتوانند افق‌ها و مسیرهای ورود به مسائل فکری و عقیدتی را در خود پرورش دهند و عمل نمایند، به عبارت دیگر؛ اندیشه جهانی بودن، در فضای نظری و عملی حوزه‌های علمیه رواج داشته باشد.

نکته پایانی

وی افزود: برای درک و عمل به مکتب علمی امام صادق علیه‌السلام و گام برداشتن در مسیر انجام رسالت‌های دینی در گستره جهان و در تراز حوزه‌های علمیه و اهداف و ارزش‌های انقلاب اسلامی، چاره‌ای جز باور و اندیشه واقعی به رسالت جهانی حوزه‌های علمیه، وجود ندارد.

۳۱۳/۴۰