به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، فریبا علاسوند در اولین جلسه بازخوانی جریان کربلا از منظر زن و خانواده که ظهر دوشنبه در پژوهشکده زن و خانواده برگزار شد، با اشاره به کنش ورزی بانوان اهل بیت(س) اظهار داشت : این موضوع قابل توجهی است و امیدوارم که در کتاب‌هایی که اخیرا در این رابطه نوشته شده است نقش بانوان شیعه در تاریخ سازی و جریان سازی علمی و فرهنگی در تاریخ اسلام بیش از پیش شناخته شود.
وی با بیان اینکه از کنش ورزی بیشتر کنش ورزی علمی و فرهنگی در این جلسه مقصود است اما می تواند انواع و اقسام مختلفی داشته باشد، افزود: در تاریخ اسلام و بعد از ظهور اسلام زن به عنوان یک عنصر موثر و کنش مند شناخته میشود و در جاهای مختلف زن در تاریخ در ایجاد حوادث اثرگذار قابل شناسایی است و این خودش یک تحول است.
ببینید:
عضو شورای سیاستگذاری حوزه علمیه خواهران، خاطرنشان کرد: وقتی که در مورد جامعه یا نقش سیاسی و فرهنگی و علمی زن صحبت میکنیم طبیعتا نباید مصداق هایی در ذهنمان بیاید که امروز با آن آشنا هستیم و ذهنمان با آن مانوس است واضح است که فعالیت های فرهنگی و علمی و کنش هایی که میشود درباره آن صحبت است متناسب با زمانه خودشان و فضای آن زمان هستند.
به گفته علاسوند وقتی از کنش علمی بانوان مکتب اهل بیت(س) صحبت می کنیم طبیعتا نباید یک فضای دانشگاهی و یک مدرس یا فضایی برای ایده پردازی خیلی خاص به ذهن برسد، دفتر و دستک و کلاس و مدرسه و شرایط مدرسی به این قسم برای مردان هم در این زمان چندان موجود نیست تا تقریبا به نیمه اول قرن دوم هجری میرسیم اما به هرحال هرآنچه که بود زنها در آن نقش قابل توجهی داشتند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه این سهم هرچند که به لحاظ کمیت با نقش مردان قابل مقایسه نبود اما از نظر کیفی نقش اثرگذاری بود، عنوان کرد: شبهه ای که اخیرا برخی در فضای مجازی مطرح کرده بودند این بود که حضرت زهرا(س) هجده سال بیشتر عمر نکرده اند و کسی نمیتواند در هجده سال عمر کار شاق و خارق العاده‌ای انجام بدهد و چطور ایشان به سیدةالنساء العالمین شناخته شده اند.
وی در پاسخ به این شبهه عنوان کرد: بخشی از این نامگذاری برمیگردد به قدسیت حضرت صدیقه طاهره(س) که وجود مبارک ایشان یک نور الهی است و جنس او از بهشت و حورا است اما کسی که این شبهه را مطرح میکند طبیعتا به این امور چندان اعتقادی ندارد و ما در پاسخ او نمیتوانیم این دلایل را مطرح کنیم اما بخش دیگری از این نامگذاری برمیگردد به این که حضرت صدیقه طاهره(س) محور آل کسا و منشا پیدایش ائمه هستند که هر کدامشان تا خود صبح قیامت اثرگذار بودند و هستند و این ام الائمه بودند و ظرفی برای پیدایش نسل پاک از ویژگی های حضرت صدیقه طاهره است.
علاسوند تاکید کرد: در این مورد هم برای برخی نمی‌شود صحبت کرد اما وجود مبارک حضرت زهرا(س) با همان سن کم و آن هم در شرایط محیطی زمان بسیار خاص و اثرگذار بوده است، روحیه حضرت زهرا(س) روحیه مبارز و شجاع و توانمند بود، از پنج سالگی سعی میکرد در مواجهه هایی که دشمنان پیغمبر با پیغمبر داشتند نقش خودشان را ایفا کنند و حتی گاهی پاسخ مردان ریش سفید را می دادند و از پیامبر(ص) حمایت میکردند.
خانه‌ای برای همه نیازمندان
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده تاکید کرد: حضرت زهرا(س) بالید و رشید و ازدواج کرد و در مدینه ساکن شد، خانه او در مدینه خانه امید همه مردم بود همه میدانستند که اگر کسی، درمانده‌ای، گرسنه‌ای، تشنه‌ای از مدینه عبور کند و کسی به داد او نرسد حتما فاطمه و خانه فاطمه(س) ملجاء اوست.
وی افزود: امروزه از بحث مددکاری های اجتماعی و همدلی‌های مردمی به عنوان یکی از جلوه‌های مهم اخلاق انسانی نام برده میشود ما مواردی داریم که پیغمبر و امیرالمومنین در مسجد نشسته بودند کسی آمده اما در مسجد کسی به او کمکی نکرده است و پیغمبر و امیرالمومنین(ع) او را به منزل حضرت فاطمه(س)هدایت کرده اند.
علاسوند تاکید کرد: اینکه ایشان گردنبند از گلوی خودشان باز کردند و به نیازمند دادند، در شب عروسی لباس عروسی خودشان را بخشیدند یا اینکه وقتی که ایشان در منزل خودشان به اندازه غذای یک دختربچه داشتند اما به امیرالمومنین گفتند که مهمان را برخودمان مقدم میکنیم، هزار و یک آرایه عمل حسن و عمل نیکو در این رفتارها وجود دارد که هرکسی این را تحلیل بکند می فهمد که وقتی از عمل خیر فاطمه صحبت میکنیم یعنی از چه مقیاسی صحبت میکنیم.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده افزود: تحلیل همین جمله کوتاه این است که عملا حضرت فرمودند کل خانواده گرسنه است اما با این وجود ما ایثار میکنیم و در کلام هم نفرمودند این نیازمند یا این فقیر را مقدم میکنیم بلکه فرمودند مهمانمان را مقدم میکنیم. همین کار کوچک و سیرکردن گرسنگان و رفع نیاز نیازمندان یک مصداق زیبا دارد که حضرت صدیقه طاهره احسن اعمال را انجام می دادند یعنی نه فقط عمل خیر را انجام می دادند بلکه عمل خیر را به بهترین شکلش انجام می دادند.
وی با بیان اینکه فاطمه زهرا(س) بانوی همه خیرات به بهترین شکل آن است، تصریح کرد:خانه فاطمه زهرا(س) فقط محل رفع و رجوع مشکلات این چنینی نبود بلکه خانه ایشان محل رفع مرافعات بود و علی خصوص زنان در مواردی که مشکلات این چنینی برایشان پیش می آمد حضرت فاطمه را به قضاوت نیکو می شناختند و می آمدند و مشکلاتشان را حل میکردند.
پاسخگوی سوالات زنان زمان
علاسوند با تاکید بر اینکه حضرت پرسش‌های مردم به ویژه پرسش‌هایی که در زمینه احکام داشتند را پاسخ می‌دادند، خاطرنشان کرد: افزون بر تمان این ها حضرت صدیقه طاهره(س) در ویژگی جامعیت نقشها ظاهر شدند، ایشان در مادری، همسری، ایفای نقش خانگی زبانزد است و ما وقتی تاریخ را را مطالعه میکنیم می بینیم که بیشتر کتاب هایی که در مورد ایشان نوشته شده است به کیفیات بالنده از مدل مادری حضرت زهرا(س) اشاره کردند.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده ادامه داد: یک مادر بسیار مشفق، دلسوز و در اندیشه تمام جوانب شخصیت کودکان، مانند باغبانی که غنچه ای را بشکوفاند در صدد شکوفاندن توانمندی بچه‌ها بودند، فراهم کردند همه شرایط رشد برای کودکان از مختصات حضرت زهرا(س) بود.
وی افزود: همین بانوی مادر و بانوی همسر که گاهی امیرالمومنین(ع) با گریه از مشقت های حضرت زهرا(س) میگفتند با اینکه در همه امور همراه ایشان بودند در کنار همه اینها حضرت صدیقه طاهره(س) یک زن کنش مند علمی و فرهنگی است.
علاسوند با اشاره به اینکه کنش علمی و فرهنگی حضرت زهرا(س) جلوه های مختلفی دارد، عنوان کرد: کلامهای باقی مانده از ایشان در دسته بندی های فقه و کلام و تفسیر و مانند اینها قرار میگیرند،گاهی وقت ها فرمایشات ایشان شرح یک آیه قرآن یا بیان یک حکم شرعی است و تمام فقها ما به شکل های مختلف از حضرت صدیقه طاهره(س) نقل حدیث کردند و ایشان مرجع و مصدر دانش دینی در همان فرصت محدودی که در اختیار داشتند بودند.
وی با بیان اینکه بخشی از کلمات به جا مانده از ایشان صفحه های مندرج تحت عرفان حضرت صدیقه طاهره(س) است، خاطرنشان کرد: حضرت زهرا(س) به عنوان یک عارف و یک انسانی که غرق در ذات الهی است دعاهایی را انشا کرده است که حاکی از عمق عرفان الهی و آگاهی ایشان به اسما و صفات الهی است که امروزه از آن به عنوان دانش کلام یاد می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه بخشی از فرمایشات ایشان در حادثه بعد از رحلت پیامبر(ص) نقل شده است که طولانی ترین و ماندگارترین آنها خطبه فدکیه است، تصریح کرد: در این خطبه ابعاد متفاوتی وجود دارد و روی یک موج رونده ای از زمان انشا آن تا امروز قرار دارد و جلو رفته است اولین شرحی که بر این خطبه نوشته اند به قرن دوم هجری برمیگردد. تقریبا در هیچ قرنی هیچ دانشمند علوم اسلامی نتوانسته است از این خطبه صرفنظر کند و هر بار اموری بر اساس این خطبه به ذهن دانشمندان اسلامی جوشش کرده است و شرحی بر آن نوشته اند که مباحث مختلف علمی و فرهنگی و اجتماعی و عرفانی و عملیاتی را شامل میشود.
وی با بیان اینکه کنش دیگر حضرت زهرا(س) این بود که وظیفه می دانستند که مردم زمان خودشان و به ویژه زنان را آگاه کنند، افزود: خطبه ای که برای زنان مجاهدین و انصار خواندند شاهد این مطلب است، تعدادی از زنان کوچه و بازار و زنان عوام الناس و مردمی که دورو بر خانه حضرت بودند و از جراحت ها و بیماری حضرت مبتلا بودند سوال های روزمره و احوال پرسی پرسیدند اما پاسخ ایشان اصلا پاسخ احوال پرسی نیست بلکه یک فرمایش عمیق است در مورد فاجعه ای که مردان آن روزگار آفریدند که ممکن است زنانشان از آن آگاه نبودند و تحلیل و بررسی کردند که منافع حکومت معصومانه برای انسان ها تا ابد تاریخ چیست.
علاسوند با بیان اینکه ناآگاه و بی سواد نگه داشتن مردم اصلا استراتژی مکتب اهل بیت نبوده است، عنوان کرد: اگر کسی هم به نام مکتب اهل بیت(س) این کار ا انجام می دهد اشتباه میکند، به خصوص در زمان هایی که جریان های قدرت در حال ساختن تصویرهای غلط هستند جریان مکتب اهل بیت باید به دنبال روشنگری باشد.
زینب کبری(س) تربیت شده مکتب تربیتی حضرت صدیقه طاهره(س)
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با اشاره به اینکه یک فرد تربیت شده در مکتب اهل بیت باید به دنبال تحقق این کنش ها باشد، خاطرنشان کرد: در مکتب چنین مادری است که زینب(س) تربیت میشود، یعنی اگر ما میخواهیم زنان خودمان را دختران شجاع، کنش مند، آگاه تربیت کنیم لازم نیست فمینیست بشویم یا جریان های غربی را اسلامی سازیم بکنیم یک برگشت به آن جریان واقعی اسلامی اهل بیت(س) کافی است.
وی افزود: زینب کبری(س) اگر در ۵۳ سالگی میشود یک توفان بر سر دشمن و یک زبان گویا که حقیقت ها را برملا میکند و میشود رگ حیات جریان کربلا یک شبه اینطور نشده است، بعد از پنجاه سالگی فردی نمیتواند شخصیت خود را یک شبه عوض کند بلکه بستر رشد حضرت زینب(س) در خانه امیرالمومنین(ع) چنین بستری است.
علاسوند افزود: در خانه ای که یکی از ارزش های محکمش علم و دانش است به جای اینکه که ظواهر ظاهری دنیا ارزش باشد طبیعتا چنین فرزندی تربیت میشود و به همین خاطر ابن عباس وقتی میخواهد نقل کند که حضرت زهرا(س) در فدک چه فرمود راوی این روایت را زینب کبری(س) چهار الی پنج ساله معرفی میکند،این دختر با مادر در مسجد شاهد صحنه های برومند مبارزه با زور و زرو تزویر بوده است و اینطور تربیت شده است.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه این الگو در جامعه سنت اسلامی وجود داشت که زنانگی یک مجموعی از کم سوادی، کم فهمی، کم درکی و عدم حساسیت نسبت به مسئله های اجتماعی بود، خاطرنشان کرد: یک نظام معنایی دور پوشش و حجاب و حیا شکل گرفته بود که همه این ها با آن چیزی که اسلام به دنبال آن است کاملا منافات دارد. حتما ما با حیاتر و عالم تر و اندیشمندتر از این حضرات نمی شناسیم.
وی افزود: از راوی که جریان خطبه حضرت زینب در زمان اسارت را نقل میکند آمده است که میگوید قسم به خدا ندیده ام زن بسیار بسیار بسیار عفیف و این قدر عالم و ناطق و سخن ور، این نمایشی است از حضور زن در جامعه و این محصول تربیت مادر است و شجاعت را در این می داند که بتواند نزد ستمگر حرفش را بزند.
علاسوند با بیان اینکه وجود حضرت زینب شاگرد درس امیرالمومنین(ع) است و به مخزن علم الهی متصل است، خاطرنشان کرد: این بانو در عین حال که در تمام زنانگی ها متعهد است، چیزهایی که جریان های فمینیستی علاقه‌مند هستند آن را کلیشه های جنسیتی معرفی بکنند که دست و پای زنان را برای رشد بسته است و جامعه جهانی را برای امحای آن دعوت میکنند که حتی مادری هم جز آنها است، حضرت زینب با تعهد به همه این امور زندگی کردند و توانستند چنین نقشی را ایفا کنندکه تا به امروز هم جریان آفرین بوده است که مانند آن را در طول تاریخ نداریم.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده افزود: جریان ها توانستند تنها تا یک مدتی جریان آفرین باشند اما جریان کربلا از زمان وقوع به همان میزان و حتی بیشتر جریان آفرین است یعنی انسان ساز است و کسی نمیتواند آن را انکار بکند، امروزه به مدد تکنولوژی های ارتباطی این اتفاق بیشتر بازنمایی می شود و این مونیتورینگ در مردم جهان این سوال را که حسین کیست؟ بیشتر برای مردم عمومی تر میکند.
وی با بیان اینکه هرکسی که در این واقعه حسین را مطالعه میکند ناگزیر است که زینب را مطالعه کند، خاطرنشان کرد:حسین را یک روز مطالعه میکند زینب را چهل روز مطالعه میکند و حسین را به عنوان یک مرد که تاریخ قطعا آن را بیان میکرده و زینب را به عنوان یک زن که قطعا یک تاریخ یک جریانی از آن را بیان نکرده دارد مطالعه میکند.
زینب کبری(س) محور اتفاقات کربلا
علاسوند افزود: زینب کبری محور اتفاق های کربلاست، علی بن حسین(ع) برای اینکه زنده بماند و برای اینکه آنها بنا داشتند نسل سیدالشهدا را از بین ببرند در سایه است و این وجود نازنین حضرت زینب کبری است که بر بلندای این حادثه حرکت میکند و مرتب باید این جریان را با کلمات برقرار کند. کلمه خیلی مقدس و باارزش و موثر است. در طول تاریخ هیچ ابزاری به اندازه کلمه نتوانسته است آفرینش داشته باشد، چه در حوزه های هنری و ادبی و فرهنگی و چه در حوزه دانش، اگر کلمه نبود چیزی نمیتوانست از خلاقیت زندگی خودش بیان کند و اندیشه را به یک ابزار و تکنولوژی و فناوری تبدیل شود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده زن و خانواده با بیان اینکه زینب کبری اسیر است و بانو است و گذشته از این ها جریان مقابل او تنها یک جریان قدرت نیست بلکه خودش یک جریان کلمه ساز است، خاطرنشان کرد: دستگاه عظیمی که معاویه بنا نهاده است که مثل یک بولدوزر فضا را برای این اتفاق کربلا آمده است و کسانی که به سهولت و به نام دین جعل میکردند نیاز داشت که کسی با همان ابزار اما قوی تر و حقیقت محور تر با این اتفاق مقابله بکند.
وی با بیان اینکه ماموریت شمشیر کوتاه است، خاطرنشان کرد: ماموریت زبان حفظ و نگه داشت و جریان سازی و شرح و بسط است و تمام این کارها را زینب کبری انجام داده است و یک نهضت معارفی است که زینب کبری ایجاد کرده است.
علاسوند با اشاره به خطبه کوفه حضرت زینب(س) افزود: این خطبه نشان میدهد که زنان می توانند با کلمه منشا خلق اتفاقاتی در این راستا و در این طول بشوند. با شروع صحبت ایشان همه صداها آرام می شود، اول حمد میکنند این خودش یک خلق معارفی است، این یک عادت نیست که منبری ها سخنرانی خودشان را با حمد شروع میکنند بلکه تمحیدی که زینب کبری در آن صحنه میکند چهارچوب زندگی زینب کبری نسبت به جهان هستی و جهان بینی اوست که در حالی که وسط دریای معرکه است و درحالی که از صحرای خون بیرون آمده است داغدار است اما خداوند را حمد می کند، یعنی آنچه که خداوند در جلوه بلا هم می فرستد نشانه ای از لطف اوست و زینب کبری این را میشناسد.
وی افزود: بعد اشاره به نسبت خودشان به پیامبر می کند و بعد به مردم کوفه می گوید مثل شما مثل زنی است که رشته ها را پنبه میکند یعنی مسلمانی شما فایده ای ندارد، در جواب گریه آنها میگوید باید بیشتر گریه کنید چرا که شما کاری انجام داده ایم که ننگش حالا حالا ها دامن گیر است. این جمله حضرت زهرا در خطبه فدکیه هم بوده است که آیندگان به داغی شناخته می‌شوند که گذشتگان بر پیشانی آنها می گذارند.
علاسوند با بیان اینکه حضرت زینب(س) به مخاطبان خطبه فدکیه می فرماید که خودتان را بیچاره کردید، افزود: حسین نشان راه بود و امام حسین(ع) را کامل معرفی میکند و تازه مردم عمق این فاجعه را درک میکنند و گریه میکنند و زینب کبری(س) می فرماید که گریه جا دارد و اگر کوه ها از این فاجعه منشق میشدند جا داشت.
۳۱۳/۶۱ پ
