خبرگزاری حوزه | دکتر مرتضی اَشرافی، کارشناس ارشد اوراسیا و پژوهشگر ممتاز پژوهشگاه بین المللی المصطفی در یادداشتی که به درخواست خبرنگار خبرگزاری حوزه تنظیم کرده است، ضمن پرداختن به واکاوی اعتراضات در روسیه: آینده پیش روی معترضین و حاکمیت پوتین آورده است:

روسیه از پطر کبیر تا استالین و از لنین تا پوتین، سرزمین غول آسایی به نظر می رسد که با تضادها، تناقض ها، نا آرامی ها و آشوب های زیادی روبرو بوده است. چگونه روسیه تزاری جای خود را به اتحاد جماهیر شوروی داد؟ چرا اتحاد جماهیر شوروی هفتاد و پنج سال بعد از سقوط تزاریسم، از هم فروپاشید؟ چگونه دولتی  که تاثیر زیادی در اروپا داشت، توانست اولین انقلاب سوسیالیستی را در تاریخ جهان تجربه کند؟ چگونه ناسیونالیسم پان روسی توانست با انترناسیونالیسم پرولتاریا همزیستی مسالمت آمیز داشته باشد؟ و... و. لذا لیست تناقض های بوجود آمده در روسیه تزاری و شوروی می تواند ادامه داشته باشد. پویایی هفتاد و پنج سال تجربه اتحاد جماهیر شوروی و شکست نهایی آن نمی تواند بدون بررسی و مطالعه پیچیدگی و خطر هایی که در روسیه به خاطر به تاخیر انداختن نوآوری صنعتی به وجود آمده بود، مورد توجه قرار نگیرد، شوروی در زمانی راه نوآوری را در پیش گرفت که غرب، مدت ها قبل آن را طی کرده بود.

تلاش روسیه از زمان به قدرت رسیدن پوتین در این کشور، برای مکان یابی بهتر و بالاتر در ترتیبات نظام بین المللی، ترجمانی از آرمان آن در تبدیل شدن به قدرتی بزرگ در عرصه بین الملل و نوع برداشت نخبگان این کشور از چگونگی ساختار نظام بین الملل بعد از جنگ سرد بوده است. روسیه از ابتدای دهه ۹۰ میلادی و همچنین در دوران حاکمیت پوتین بر کرملین، نظام تک قطبی را به عنوان اصل سازمان دهنده نظم بین الملل به رسمیت نشناخت و تثبیت آن را مغایر با منافع خود ارزیابی کرد.

بر اساس برخی دیدگاه ها در خصوص وضعیت فعلی روسیه و اعتراضات موجود در این کشور، بر این اعتقادند که دسته‌ای از منتقدان هستند که تا پیش از آنکه به جرگه اپوزیسیون بپیوندند از مزایا و رانت‌های کلانی برخوردار و منتفع شده‌اند، اما بعد از آنکه به منتقد حکومت تبدیل می شوند، پرونده‌های موجود از پستوها بیرون کشیده و گشوده می‌شود و به سرعت مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. ناوالنی مخالف دیرینه "ولادیمیر پوتین" رئیس فدراسیون روسیه و مبارزه همیشگی او علیه فساد بوده است. وی از داوطلبان شرکت برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۸ روسیه بود که به خاطر محکومیت قبلی از نامزدی در انتخابات منع شد.

وی در بازگشت از سیبری به مسکو (در اوت ۲۰۲۰ و یا مرداد ۱۳۹۹) بیمار شد و پس از فرود اضطراری هواپیما به بیمارستانی در شهر تومسک سیبری منتقل شد و سپس به یک مرکز درمانی در برلین انتقال یافت، جایی که پزشکان در اوایل ماه جاری اعلام کردند نشانه هایی از مسمومیت وی با گاز اعصاب نویچک وجود دارد.

سازمان منع تسلیحات شیمیایی نیز با بررسی نمونه های گرفته شده از ناوالنی در یک مرکز درمانی ارتش آلمان در برلین اعلام کرده در مورد وی ماده سمی نوویچوک بکار گرفته شده است. با توجه به عدم دسترسی به جزئیات دقیقی از این حادثه، اما عوامل مختلفی ممکن است بر مقدار جذب شده عامل عصبی در بدن وی تأثیر گذاشته باشند. برای مثال ممکن است او نه تمام محتوی فنجان، بلکه فقط چند جرعه از آن را خورده باشد. بررسی‌های اولیه نشان می‌دهد که ناوالنی استفراغ هم کرده است و بنابراین بخشی از دوز ماده کشنده هم به این طریق از بدنش خارج شده است. ما این را هم نمی‌دانیم که آیا نوویچوک به اندازه کافی در نوشیدنی حل شده بوده است یا خیر. این عوامل ممکن است همه در کاهش دوز نقش داشته باشند.

روشن است که سمیت ذاتی عوامل عصبی مانند سموم دیگر از جمله آرسنیک و سیانور برای قاتلان وسوسه‌انگیز است. با این حال، در عمل برای رساندن هر گونه سمی به قربانیان، میزان خطای زیادی در دوز مورد نیاز وجود دارد. روسیه این ادعای آلمان در مورد مسمومیت ناوالنی را رد کرده و آن را کاملا بی اساس خواند. ولادیمیر پوتین رییس فدراسیون روسیه در یک نشست خبری درباره این ادعای ناوالنی گفت: اگر قرار بود سرویس امنیتی روسیه او را مسموم کند کار را نیمه تمام نمی گذاشت.

پوتین همچنین اعلام کرده با وجود اینکه دادستان کل بدلیل تحقیقات علیه ناوالنی او را ممنوع الخروج کرده بود اما من بدون توجه به این موضوع از مسئولان خواستم هرچه سریعتر به او اجازه خروج از کشور داده شود. قبل از این دولت روسیه به ترور مخالفان در داخل و خارج از مرزهای این کشور متهم شده بود اما هر بار مسکو، این موضوع را رد می کند. مسمومیت ناوالنی طی ماه های گذشته بازتاب گسترده ای در رسانه های اروپا و آمریکا داشته و دولت های غربی، دولت مسکو را بابت آنچه که نقض حقوق بشر و سرکوب مخالفان سیاسی می خوانند، مورد نکوهش قرار می دهند.

رئیس جمهور روسیه به خوبی می داند در سیستم بین الملل ضعف موجود نفوذ پذیری می شود، کشور ضعیف نسبت به تهدید ها آسیب پذیر و کشور قوی قادر به ایجاد توازن در برابر تهدیدات است، پوتین بعد از حادثه بسلان در سال ۲۰۰۴ میلادی بیان کرد که روسیه خود را موجودیتی ضعیف نشان داده و ضعیف همیشه پایمال است، او هشدار داد که بازیگرانی هستند که مایلند روسیه را دریده و لقمه ای چرب از روسیه برگیرند و دیگرانی نیز هستند که به آن ها کمک می کند، آن ها با این توجیه که روسیه همچنان یکی از قدرت های هسته ای جهان است، لذا تهدید محسوب می شود، پس کمک های خود را ارائه کرده و  معتقدند که این تهدید باید مرتفع شود؛ پوتین همچنین موضع گیری های منفعلانه روسیه در دهه ۹۰ میلادی در قبال تحولات بین المللی از جمله عدم توان موثر در مخالفت با گسترش ناتو به شرق، خروج آمریکا از پیمان "ای بی ام" و سایر موارد را ناشی از همین منطق و واقعیت ضعف های روسیه در ابعاد مختلف می دانست و به همین واسطه در موارد مختلف از جمله در یکی از سخنرانی های  سالیانه خود در شورای فدراسیون روسیه به هدف راهبردی دولت روسیه در اعاده جایگاه این کشور در نظام بین الملل به عنوان کشوری ثروتمند، توسعه یافته، قدرتمند و معتبر و همچنین دستیابی به موقعیتی برتر در فرایند های رقابت جهانی اشاره کرده بود.

اما آنچه مسلم است، در طول ماه‌های اخیر اختلاف ها بین مسکو و برلین بر سر مسمومیت ناوالنی شدت گرفته است. در ماه اکتبر (مهر ماه) نیز اتحادیه اروپا به دلیل حمله گسترده سایبری به پارلمان آلمان (بوندستاگ) که پنج سال پیش رخ داد، تحریم‌های جدیدی را علیه روسیه اعمال کرد که طبق آن اداره مرکزی ستاد کل نیروهای مسلح روسیه و یک واحد نظامی که مسؤول حملات سایبری است، تحت تأثیر قرار می‌گیرند.

رژیم تحریم همچنین پیش بینی کرده که اتحادیه اروپا بتواند دارایی‌های طرف‌های روس را مسدود کند. علاوه بر این، ممنوعیت‌های ورود به اتحادیه اروپا برای شماری از شهروندان روسی اعمال می‌شود.

مسکو نیز با منع سفر شماری از مقام های امنیتی و اطلاعاتی آلمان، نسبت به تحریم‌های اتحادیه اروپا که پیشتر در ماه اکتبر وضع شده بودند، واکنش نشان داد. ناوالنی چهل و چهار ساله پس از مسمومیت با یک عامل شیمیایی موسوم به نوویتسوک همچنان برای درمان در آلمان به سر می‌برد که این مساله با اعتراض روسیه همراه شده است.

کمیته پیگیری قضایی روسیه، به تازگی الکسی ناوالنی فعال سیاسی روس مخالف دولت این کشور را که اکنون باعث دشمنی شدید میان اروپا و مسکو شده را به اختلاس کلان متهم کرد.

پوتین خصوصا در تغییرات قانون اساسی  و برای مقابله با معترضین خود همواره برنامه هایی را مد نظر داشته است که در طی دوران بعد از اصلاحات قانون اساسی روسیه در تابستان ۱۳۹۹، به دنبال اجرایی شدن آنها می باشد، مواردی از قبیل این که در اولویت قرار گرفتن آینده کودکان روسیه و تضمین دولت برای پیشرفت آن‌ها در قالب سیاست‌های کلی، تلاش برای محکم کردن کانون خانواده و به رسمیت شناختن امر ازدواج تنها میان زن و مرد (غیرقانونی کردن ازدواج همجنسگرایان)، دفاع از مشاغل افراد بخصوص نان آوران خانه، اجرای حقوق حداقل دستمزد درحد حداقل‌های داشتن یک زندگی، افزایش حقوق بازنشستگی به اندازه تورم، کمک مالی و اجتماعی به روس‌ها حداقل یک بار در سال، همچنین می توان به موارد دیگری از جمله تنظیم روابط کاری بر اصل شراکت اجتماعی، احترام به حقوق فرد شاغل و آزادی‌های فردی تمام اقشار جامعه، ارایه خدمات پزشکی با کیفیت و قابل دسترس برای تمام روسها، اصل بر میهن پرستی افراد، جلوگیری و مبارزه با فساد مقامات و کارکنان دولت و ممنوع کردن شهروندی دوگانه و حساب مالی در بانک‌های خارجی برای کارکنان دستگاه‌های حاکمیتی و برخورد با مسئولیت حکومت در قبال حقوق حیوانات، حمایت از جوانان و سازمان‌های غیر دولتی غیر تجاری و کار آفرینی و... اشاره داشت.

رئیس جمهور روسیه با پی ریزی این برنامه ها و عملیاتی کردن آنها، تا حدود زیادی می تواند همچنان نظر مثبت مردم روسیه را نسبت به خود جلب نماید و البته از مخالفان سرسخت خود همچون ناوالنی و... نیز مصونیت یابد، چه آن که مردم روسیه نیز در شرایط جهانی مبارزه با کرونا مشکلات اقتصادی و اجتماعی فراوانی را تجربه کرده اند و سیاست های اصلاحی معیشتی و اقتصادی و اجتماعی رئیس جمهور روسیه و حزب حاکم این کشور می تواند پشتوانه مردمی هیات حاکمه فعلی روسیه را قوی تر نماید و در مقابل از پشتوانه احزاب مقابل بکاهد، حتی اگر هیات حاکمه روسیه محکوم به این امر شوند که برخی  از مخالفان خود مانند ناوالنی  را از سر راه بر میدارند، به هر حال موج ابتدایی اعتراضات ضد دولتی در روسیه با برخوردهای حاکمیت با رهبران مخالفین سرکوب می شود و با ادامه اصلاحات و عملیاتی شدن وعده های دوره جدید پوتین، شاید حتی کمرنگ تر از گذشته هم بشود، اما نمی توان وجود مخالفین و معترضین جدی حاکمیت فعلی در روسیه را نادیه گرفت، با توجه به این که غرب و خصوصا آمریکا نیز پشتوانه سرسختی برای حمایت از مخالفین پوتین هستند و با حمایت های گاه و بی گاه خود، پوتین را در انجام برخی سیاست های خود در خارج از مرز های روسیه، خصوصا در قابل ایران، چین و یا آسیای غربی، وادار به عقب نشینی می نمایند.

انتهای پیام ۳۱۳/۱۷