خبرگزاری حوزه | بسم اللّٰه الرحمن الرحیم ، الحمدللّٰه ربّ العالمین والصلاة والسلام علی خیر خلقه وآله الطاهرین، لا سیّما علی بقیّة اللّٰه الحجة بن الحسن العسکری - عجّل اللّٰه تعالی له الفرج -.

سالروز میلاد مسعود منجی جهان بشریت، آخرین ذخیرۀ الهی خاتم الأوصیاء حضرت حجة ابن الحسن العسکری را به عموم مسلمانان جهان، بالأخص شیفتگان آن حضرت تبریک می‌گویم و از خداوند متعال خواهانم که هر چه زودتر پرچم پرافتخار آن حضرت، در سرتاسر جهان به اهتزاز درآید و جامعۀ انسانی از زیر یوغ اسارت ظالمان و ستمگران آزاد گردد.

سخن خود را با یک آیه آغاز می‌کنم. قرآن مجید چنین می‌فرماید: «اَلَّذِینَ إِنْ مَکَّنّٰاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقٰامُوا الصَّلاٰةَ وَ آتَوُا الزَّکٰاةَ وَ أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ وَ لِلّٰهِ عٰاقِبَةُ الْأُمُورِ».[۱]

«آنان که هرگاه در زمین به آنها قدرت بخشیدیم نماز را برپا می‌دارند و زکات می‌دهند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، و پایان همۀ کارها از آن خداست».

امام باقر علیه السلام می‌فرماید: این آیه دربارۀ حضرت مهدی علیه السلام و یاران او نازل شده است، خداوند شرق و غرب جهان را در تحت سیطرۀ آنان قرار می‌دهد، دین را به وسیلۀ آنان در جهان آشکار می‌سازد، از ظلم و ستم و بدعت نشانی در زمین باقی نمی‌ماند.

این آیه[۲] هر چند در یک بستر کلی سخن می‌گوید و در طول زمان، در عصر رسول خدا و عصر امیرمؤمنان، این آیه به گونه‌ای جامۀ عمل پوشیده و حاکمان به حق و نمایندگان آنان در گسترش نماز و دادن زکات و دعوت مردم به کارهای نیک و بازداشتن آنان از کارهای بد تلاش کرده‌اند، ولی نتیجه مطلوب به صورت فراگیر نبوده و بخشی از جهان را دربرگرفته بود، لکن صورت کامل آن که همۀ جهانیان زیر پرچم توحید درآیند، و خدا را بپرستند و فاصله‌های طبقاتی را کم کنند، در عصر خاتم اوصیا صورت خواهد پذیرفت.

بر همین اساس، آنگاه که ما بر مهدی موعود درود می‌فرستیم، دربارۀ او چنین می‌گوییم:

«السلامُ علی المهدیّ الّذی وَعد اللّٰهَ به الأُمَم لیَجمعَ به الکلِمَ‌ ویلمّ به الشعَث ویُنجز به وعد المؤمنین».[۳]

«درود بر مهدی که خدا ظهور او را به تمام ملل جهان نوید داده است، تا به وسیلۀ او اختلاف نظر را برچیند و کشمکش‌ها را به دوستی و یگانگی تبدیل کند و به وعدۀ الهی که به مؤمنین داده است، تحقق بخشد».

از شأن نزول آیه، و همین جمله‌ای که در دعا وارد شده است، می‌توان استنباط کرد که ظهور مهدی موعود، نه تنها در منابع اسلامی ما آمده، بلکه در کتاب‌های پیشینیان نیز به ظهور آن حضرت وعده داده شده است. اینک ما این بخش را به صورت گسترده، بررسی می‌کنیم:

ویژگی‌های حضرت مهدی علیه السلام

برای شناسایی حضرت مهدی علیه السلام لازم است از ویژگی‌های آن حضرت، آگاه شویم. اینک این ویژگی‌ها در چند قسمت ارائه می‌گردد:

۱. موعود شرایع آسمانی

یکی از ویژگی‌های آن حضرت این است که نه تنها در منابع اسلامی از ظهور او در برهه‌ای از زمان گزارش داده شده است، بلکه در کتاب‌های شرایع پیشین اعم از یهود و مجوس ظهور آن حضرت نوید داده شده است. اینک ما بخشی از نویدها را در این جا می‌آوریم:

در زبور داود، در مزمور ۳۷ که مشتمل بر چهل آیه است این جمله‌ها آمده است:

«زیرا که شریران منقطع می‌شوند او متوکلان به خداوند وارث زمین خواهند شد». (۱۰)

«و حال اندک است که شریر، نیست می‌شود که هر چند مکانش را استفسار نمایی ناپیدا خواهد شد». (۱۱)

«امّا متواضعان، وارث زمین شده که از کثرت سلامتی متلذذ خواهند شد». (۱۲)

«خداوند، روزهای صالحان را می‌داند و میراث ایشان ابدی خواهد شد». (۱۹)

تا آنجا که می‌گوید:

«شریر عاریه می‌گیرد و پس نمی‌دهد. امّا صادق رحیم و بخشنده است». (۲۲)

«زیرا متبرکان خداوند، وارث زمین خواهند شد، امّا ملعونان وی منقطع خواهند شد». (۲۳)

مطالعۀ مزمور ۳۷ می‌تواند روشن سازد که چگونه در زبور داود از سپیده دم روشن بشریت، به وسیلۀ سفیر الهی خبر داده است.

با این که کتاب‌های عهدین، مورد دستبرد قرار گرفته، امّا این بشارت به قوت خود، باقی مانده و قرآن نیز از وجود چنین بشارتی در زبور داود خبر داده و فرموده است:

«وَ لَقَدْ کَتَبْنٰا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهٰا عِبٰادِیَ الصّٰالِحُونَ

بر همین اساس، آنگاه که ما بر مهدی موعود درود می‌فرستیم، دربارۀ او چنین می‌گوییم:

«السلامُ علی المهدیّ الّذی وَعد اللّٰهَ به الأُمَم لیَجمعَ به الکلِمَ‌ ویلمّ به الشعَث ویُنجز به وعد المؤمنین».[۴]

«درود بر مهدی که خدا ظهور او را به تمام ملل جهان نوید داده است، تا به وسیلۀ او اختلاف نظر را برچیند و کشمکش‌ها را به دوستی و یگانگی تبدیل کند و به وعدۀ الهی که به مؤمنین داده است، تحقق بخشد».

از شأن نزول آیه، و همین جمله‌ای که در دعا وارد شده است، می‌توان استنباط کرد که ظهور مهدی موعود، نه تنها در منابع اسلامی ما آمده، بلکه در کتاب‌های پیشینیان نیز به ظهور آن حضرت وعده داده شده است. اینک ما این بخش را به صورت گسترده، بررسی می‌کنیم:

ویژگی‌های حضرت مهدی علیه السّلام

برای شناسایی حضرت مهدی (علیه السلام)  لازم است از ویژگی‌های آن حضرت، آگاه شویم. اینک این ویژگی‌ها در چند قسمت ارائه می‌گردد:

۱. موعود شرایع آسمانی

یکی از ویژگی‌های آن حضرت این است که نه تنها در منابع اسلامی از ظهور او در برهه‌ای از زمان گزارش داده شده است، بلکه در کتاب‌های شرایع پیشین اعم از یهود و مجوس ظهور آن حضرت نوید داده شده است. اینک ما بخشی از نویدها را در این جا می‌آوریم:

در زبور داود، در مزمور ۳۷ که مشتمل بر چهل آیه است این جمله‌ها آمده است:

«زیرا که شریران منقطع می‌شوند او متوکلان به خداوند وارث زمین خواهند شد». (۱۰)

«و حال اندک است که شریر، نیست می‌شود که هر چند مکانش را استفسار نمایی ناپیدا خواهد شد». (۱۱)

«امّا متواضعان، وارث زمین شده که از کثرت سلامتی متلذذ خواهند شد». (۱۲)

«خداوند، روزهای صالحان را می‌داند و میراث ایشان ابدی خواهد شد». (۱۹)

تا آنجا که می‌گوید:

«شریر عاریه می‌گیرد و پس نمی‌دهد. اما صادق رحیم و بخشنده است». (۲۲)

«زیرا متبرکان خداوند، وارث زمین خواهند شد، امّا ملعونان وی منقطع خواهند شد». (۲۳)

مطالعۀ مزمور ۳۷ می‌تواند روشن سازد که چگونه در زبور داود از سپیده دم روشن بشریت، به وسیلۀ سفیر الهی خبر داده است.

با این که کتاب‌های عهدین، مورد دستبرد قرار گرفته، امّا این بشارت به قوت خود، باقی مانده و قرآن نیز از وجود چنین بشارتی در زبور داود خبر داده و فرموده است:

«وَ لَقَدْ کَتَبْنٰا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهٰا عِبٰادِیَ الصّٰالِحُونَ‌».[۵]

«در زبور بعد از ذکر (تورات) نوشتیم که: بندگان شایستۀ من وارث زمین خواهند شد».

این نه تنها زبور است که در آن از ظهور منجی گزارش داده شده، بلکه در کتاب‌های وابسته به آیین زرتشت و به اصطلاح قرآن «مجوس» گزارش‌هایی آمده است که تنها به نقل دو تای آنها می‌پردازیم:

۱. از این جهت، سوشیانس (استوت ارت) نامیده خواهد شد، زیرا که سراسر جهان مادّی را سود خواهد داد».[۶]

۲. یاران «استوت ارت» پیروزمند فراز آیند... خشم خونین سلاح دژفره از پیشینیان بگریزد. «أشه» (راستی)، دروغ بد «دژچهر» (بد ذات) در خور تاریکی را چیره خواهد شد. نیز منش بد شکست خورد، و منش نیک او را چیره شود. خرداد و امرداد، گرسنگی و تشنگی زشت را چیره شود. اهریمن ناتوان و بدکار بگریزد».[۷]

۲. پایه‌گذار حکومت واحد جهانی

یکی از ویژگی‌های آن حضرت این است که به یکی از بزرگ‌ترین آرزوهای مصلحان جهان که حکومت واحد جهانی است جامۀ عمل می‌پوشاند. بشر پیوسته از تعدّد حکومت‌ها در رنج بوده، و بسیاری از جنگ‌ها   و ویرانی‌ها و کشتارها ناشی از تعدّد حکومت‌هاست که منشأ خودکامگی‌ها و توسعه‌طلبی‌هاست، ولی آن گاه که همۀ بشر در پوشش حکومت واحدی قرار گیرد، و آرمان واحدی اساس حکومت را تشکیل دهد، دیگر جنگ و نبرد برای توسعه و غارت اموال از بین می‌رود.

البته این اندیشه کم و بیش در اذهان بشر امروز هست، و جوانه‌هایی از این اندیشه به صورت «سازمان ملل متحد» که دارای شعبه‌هایی در اقتصاد جهانی، امنیت، فرهنگ و تجارت جهانی پدیدار شده است، و می‌خواهند همه بشریت را زیر چتر واحدی درآورند و به اختلافات پایان بخشند امّا هیچ‌گاه این توفیق را به دست نخواهند آورد، زیرا زیربنای آن را نیّت صالح و خدمت به بشریت تشکیل نمی‌دهد، بلکه یک سلسله بلندپروازی‌های خودخواهانه و فزون خواهی‌های مادّی که نشانۀ واضح آن داشتن «حق وتو» برای پنج کشور بزرگ جهان است، ریشۀ آن تفکرات به ظاهر فریبنده را تشکیل می‌دهد، در حالی که خاتم اوصیا به امر الهی، نسبت به همه بشریت از یک دیده نگریسته و همه افراد بشر را در برابر قانون، یکسان شمرده و به تشکیل حکومت دست می‌زند.

اینک دو روایت در این مورد:

۱. «إذا قام القائم ذهبت دولة الباطل».[۸]

«آنگاه که امام قائم، قیام کند، حکومت‌های باطل از میان می‌روند».

۲. «یبلغ سلطانه المشرق والمغرب...».[۹]

«قدرت او شرق و غرب جهان را فرا می‌گیرد».

۳. تکامل عقول

آن گاه که امام به امر الهی از پس پردۀ غیبت بیرون می‌آید، جهان از او استقبال می‌کند.

اکنون سؤال می‌شود نکتۀ این استقبال چیست‌؟ در حالی که جهان هیچ‌گاه از انبیا و اوصیا استقبال نکرده، بلکه با آنها به ستیز برخاسته است، نکته آن روشن است. در عهد انبیای پیشین، عقول و علوم به حد کمال نرسیده بوده، لذا بخشی اندک از مردم با آنان همراهی می‌کردند، و بخش اعظم آنها با انبیا، به ستیز برمی‌خاستند، در حالی که بشریت به هنگام ظهور حضرت ولی عصر علیه السلام او را پذیرا خواهد بود، و نکتۀ آن تکامل خرد است. کودک دبستانی از رفتن به کلاس و درس گریزان است، و حتی کتاب خود را پاره می‌کند، در حالی که یک جوان دانشگاهی از علم استقبال کرده، و کتاب‌های ارزشمند را به خوبی نگه می‌دارد.

مَثل بشریت در چنین عصری به سان جوان دانشگاهی است که از نظر خرد به کمال رسیده و از علم و پژوهش گریزان نمی‌باشد.

بشر به هنگام ظهور حضرتش از تمام سازمان‌های بشری و حکومت‌های انسانی، که هیچ‌گاه خوشبختی را برای بشر فراهم نساخته‌اند گریزان شده و همگی در انتظار یک معجزۀ غیبی و سروش آسمانی هستند، و لذا بیشتر مردم از آن حضرت استقبال می‌کنند، چنان که امام باقر علیه السلام در حدیثی به این نکته اشاره می‌کند:

«إذاقَامَ قٰائِمُنا وَضَعَ اللّٰهُ یَدَهُ عَلی رُؤوسِ العِبادِ فَجَمَعَ بِهِ عُقُولَهُمْ وَکَمُلَتْ بِهِ احْلامهُمْ‌».[۱۰]

«آن گاه که قائم ما قیام کند، خدا دست خود را بر سر بندگان می‌گذارد و در پرتو این عنایت نظرهای آنان را متحد و عقول آنها را کامل می‌سازد».

بنابراین پذیرش آن حضرت، یک پذیرش طبیعی بوده، و اگر هم سلاحی به کار برد، برای برخورد با برخی معاندان است که جامعۀ بشری هیچ‌گاه از آنان خالی نبوده و نخواهد بود.

۳. تکامل علوم

ساختار حکومت واحد جهانی، که برای تحقق آن هدف، امام ذخیره شده است، در سایۀ تکامل علوم صورت می‌پذیرد، زیرا باید پیام آن حضرت، و قوانین الهی در یک لحظه در همۀ جهان به صورت یک نواخت پخش شود، و این جز با تکامل علم و صنعت امکان پذیر نیست، و در برخی از روایات به این ویژگی اشاره شده است.

اینک احادیثی در این مورد:

۱. «إذا قام القائم علیه السلام لا یَبْقی أرض إلاّ نُودی فیها بشهادة أن لا إله إلاّ اللّٰه وأنّ محمّداً رسول اللّٰه».[۱۱]

«آنگاه که امام قائم ظهور کند، نقطه‌ای در زمین نمی‌ماند، مگر این که مردم در آن جا بر یگانگی خدا و رسالت حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم گواهی می‌دهند».

پیامبر گرامی - صلی الله علیه و آله و سلم  - می‌فرماید:

«إنّه سیُخرجُ الکنوزَ ویُقسّم المالَ و یلقی الإسلام بجرانه».[۱۲]

«آن حضرت گنجینه‌های نهفته در دل زمین را استخراج و ثروت را به طور عادلانه تقسیم می‌کند و اسلام استقرار کامل پیدا خواهد کرد».

امام صادق علیه السلام می‌فرماید:

«إنّ قائمَنا إذا قامَ مدّ اللّٰهُ عزّ و جلّ لشیعتنا فی أسماعِهم وأبصارِهم حتی لا یکونَ بینهم و بین القائم برید، یکلّمُهم فیسمعُون وینظُرونَ إلیه وهُوَ فی مکانه».[۱۳]

«آن گاه که قائم ما ظهور کند، خدا نیروی شنوایی و بینایی شیعیان ما را تقویت می‌کند، تا جایی که میان آنان و آن حضرت واسطه‌ای نیست، او با آنان سخن می‌گوید و آنان همان جا که هست سخن او را می‌شنوند و او را می‌بینند».

این نوع از احادیث حاکی از تکامل رسانه‌های گروهی و وسایل ارتباطی در عصر آن حضرت است که همگی از نشانه‌های تکامل علوم است.

۵. گسترش عدالت

 گسترش عدالت و برچیده شدن ظلم و ستم و احترام واقعی به انسان، صرف نظر از طبقه و نژاد و آب و خاک، یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های حکومت مهدی علیه السلام است و حدیث معروف، که یکی از احادیث متواتر است، اشاره به این ویژگی دارد:

«لو لم یبق من الدنیا إلاّ یوم واحد لطّول اللّٰه ذلک الیوم حتّی یخرج من ولدی فیملأها عدلاً و قسطاً کما ملئت ظلماً و جوراً».[۱۴]

«اگر از عمر جهان بیش از یک روز باقی نمانده باشد، خدا آن روز را به قدری طولانی می‌کند که مردی از فرزندان من، به پا خیزد و دنیا را همان گونه که از جور و ستم پر شده بود، از عدل و داد، لبریز کند».

۶. اقتدای مسیح به حضرت مهدی (عج)

یکی دیگر از ویژگی‌های آن حضرت این است که چون پرچمدار اجرای فرمان الهی است، و ذخیرۀ الهی برای همۀ امّت‌هاست، عیسی بن مریم که خود پیامبری اولوالعزم به شمار می‌آید، از آسمان فرود آمده به امامت حضرت مهدی نماز می‌گزارد.

پیامبر فرمود:

«کیف أنتم إذا أنزل ابنُ مریم فیکم وإمامکم منکم».[۱۵]

[۱۶]

«چگونه می‌شود حال شما آن گاه که فرزند مریم به میان شما فرود آید و پیشوای شما از خود شما است».

۷. از اولاد حسین بن علی(ع) است

در حالی که حضرت ولی عصر از فرزندان علی علیه السلام و فاطمه علیها السلام، و از صلب دیگر امامان است ولی پیامبر گرامی - صلی الله علیه و آله و سلم - او را از فرزندان حسین علیه السلام می‌شمارد.

محمد بن یوسف گنجی شافعی با سند خود از ابوسعید خدری نقل می‌کند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:

«ومنّا مهدی هذه الأُمة الذی یصلّی عیسی خلفَه، ثمّ ضرب علی منکب الحسین وقال: مِن هذا مهدیُّ الأُمّة».[۱۷]

«مهدی این امت از خاندان ماست، و عیسی پشت سر او نماز می‌خواند، سپس دست خود را بر شانۀ حسین زد و فرمود: مهدی مهدی امت از نسل این است».

شاید نکتۀ این که او را از فرزندان حسین بن علی علیه السلام معرفی می‌کند اشاره به این است که مهدی موعود ادامه دهندۀ نهضتی است که جدّ بزرگوار او در اواسط قرن اوّل هجری به نام نهضت کربلا پی ریزی کرد، هر چند این نهضت تا حدّی به ثمر رسید، و جهان اسلام را از خطر حاکم بر آن آگاه ساخت و پس از نهضت آن حضرت، نهضت‌های دیگری پدید آمد، ولی نهضت ولی عصر (عجّل اللّٰه تعالی فرجه الشریف) جهانی و فراگیر خواهد بود روی همین مشابهت او را از فرزندان حسین بن علی علیه السلام معرفی می‌کند.

در پایان از دو محدّث بزرگ اهل سنّت به نام بخاری و مسلم گله‌مندیم که هرگز بابی برای احادیث مهدی نگشوده و هر دو در خط سیاست حاکم بر جهان اسلام حرکت کرده‌اند. مسلم تحت عنوان «باب نزول عیسی» یک روایت که قبلاً یادآور شدیم آورده است.[۱۸] و آنچه که در روایات اسلامی از آن حضرت ولی عصر است همه را به ابن مریم نسبت داده است. مثلاً می‌گوید:

«واللّٰه لینزلن ابنُ مریم حکماً عادلاً، فلیْکسرنّ الصلیب ولیقتلنّ الخنزیر ولیضَعْن الجزیةَ‌... ولتُذهبنَّ الشحناء والتباغض والتحاسد ولیدعونّ إلی المال فلا یقبله احد».[۱۹]

«به خدا سوگند عیسی بن مریم به عنوان یک داور دادگر به زمین فرود می‌آید، صلیب‌ها را می‌شکند و خوک‌ها را می‌کشد و جزیه قرار می‌دهد و.... و کینه و دشمنی و حسد از بین می‌رود و اگر مردم را به پذیرش مال و ثروت دعوت کنند کسی به سوی آن نمی‌رود».

بخاری در کتاب «احادیث الأنبیاء» بابی به نام «نزول عیسی ابن مریم» گشوده و بسان صحیح مسلم از فرود آمدن وی برای گسترش عدالت و شکستن صلیب و کشتن خوک، و وضع مالیات «جزیه» سخن گفته و در پایان از ابوهریره نقل می‌کند که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: «کیف بکم إذا نزل ابن مریم فیکم وإمامکم منکم»[۲۰]، «چگونه می‌شود حال شما آنگاه که فرزند مریم فرود آید، و پیشوای شما از شما است.

و در مورد دیگر[۲۱] بابی به نام «قتل الخنزیر» گشوده و در آن، حدیث کشتن خنزیر که قبلاً در صحیح مسلم نقل کردیم آورده است.

وی علاوه بر این که در عنوان باب، کمال بی‌ذوقی را اعمال کرده، از دیگر احادیث مربوط به حضرت مهدی چیزی نقل نکرده است.

خلاصه این دو محدث بر خلاف نویسندگان سنن چهارگانه، کاملاً تحت تأثیر حکومت وقت بوده تا آنجا که توانسته‌اند بر حقایق پرده پوشی کرده‌اند.

[۲۲]