خبرگزاری «حوزه» ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات مومنین، شرح دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان را در بیان حجت الاسلام والمسلمین محمد حسن زمانی، مسئول دفتر اجتماعی-سیاسی مدیریت حوزه های علمیه منتشر می کند.
* دعای روز هشتم ماه مبارک رمضان
«اللهمّ ارْزُقنی فیهِ رحْمَةَ الأیتامِ و إطْعام الطّعامِ و إفْشاء السّلامِ و صُحْبَة الکِرامِ بِطَوْلِکَ یا ملجأ الآمِلین/ خدایا روزیم کن در آن ترحم بر یتیمان و طعام نمودن بر مردمان و آشکار نمودن سلام و مصاحبت کریمان به فضل خودت ای پناه آرزومندان».
در بند نخست این دعا آمده است: «اللهمّ ارْزُقنی فیهِ رحْمَةَ الأیتامِ/ خدایا روزیم کن در آن ترحم بر یتیمان».
ما در جامعه خود یتیمان فراوانی داریم که باید توجه خاصی به آنان کرد؛ همچنین دستورات بسیاری در آیات و روایات و توصیه های فراوانی در فقه برای توجه به یتیمان آمده است.
خداوند متعال در آیه ۹ سوره ضحی خطاب به نبی مکرم اسلام(ص) می فرماید: «فَأَمَّا الْیَتیمَ فَلا تَقْهَرْ/ پس یتیم را هرگز خوار و رانده مساز».
* انواع کمک به یتیمان
کمک به یتیم، دست محبت کشیدن بر سر او می باشد که گاه به اظهار محبت به اوست؛ گاه به رفع نیازهای مادی اوست؛ گاه به تعلیم و دانش اوست؛ گاه به نصیحت به اوست؛ گاه به یاد دادن مهارت های شغلی به اوست؛ گاه به رفع مشکلات معیشتی اوست؛ گاه به درمان بیماری اوست و این موارد جلوه های گوناگونی بر ترحم بر ایتام است.
امام علی(ع) در وصیت نامه خود فرمودند: «الله الله فی الایتام، فلا تغبوا افواههم، ولا تضیعوا بحضرتکم/ از خدا بترسید، از خدا بترسید، درباره یتیمان، پس برای دهان هایشان به سبب سنگدلیتان نوبت قرار ندهید (که گاهی سیر و گاهی گرسنه نگاهشان دارید)».
یکی از وظایفی که همه ما در ماه مبارک رمضان داریم؛ شناسایی یتیمان است؛ البته کمیته امداد امام خمینی(ره) طرح وسیعی در این راستا به اجرا درآورده که بسیار قابل تقدیر است.
در میان ایتام، ایتام فامیل که صله رحم می باشند، مصداق بیشتر و اولویت بالاتری پیدا می کنند؛ البته اشتباهی در میان مردم ما وجود دارد که ترحم بر یتیم را صرفا نوازش و کمک مالی می دانند؛ اما شاید نیازمندی های دیگری که ذکر کردیم، در اولویت بیشتری باشد.
در بند دوم آمده است: «و إطْعام الطّعامِ/ خدایا روزیم کن در آن طعام نمودن بر مردمان».
یکی از فلسفه های تشریع روزه در اسلام آن است که هنگام گرسنگی به یاد گرسنگان افتاده و انگیزه پیدا کند به نیازمندان کمک نماید.
امام معصوم(ع) در روایتی فرمودند: «انما فرض الله الصیام لیستوی به الغنی و الفقیر و ذلک انّ الغنی لم یکن لیجد مسّ الجوع فیرحم الفقیر، و انّ الغنی کلما اراد شیئا قدر علیه، فاراد الله تعالی ان یستوی بین خلقه، و ان یذیق الغنی مسّ الجوع والالم، لیرق علی الضعیف و یرحم الجائع/ روزه به این دلیل واجب شده است که میان فقیر و غنی مساوات برقرار گردد، و این به خاطر آن است که غنی طعم گرسنگی را بچشد و نسبت به فقیر ادای حق کند، چرا که اغنیاء معمولاً هرچه بخواهند برایشان فراهم است؛ خدا میخواهد میان بندگان خود مساوات باشد، و طعم گرسنگی و درد و رنج را به اغنیا بچشاند تا به ضعیفان و گرسنگان رحم کنند».
* انواع نیازمند
نیازمندان دو گونه اند؛ نیازمندانی که درخواست کمک از انسان ها می کنند که نباید آنان را رد کرد؛ اما نیازمندانی هستند که «یحسَبُهُم الجاهلُ اغنیاءَ من التَّعفُّفِ/ افراد ناآگاه آنها رااز شدت خویشتن داری،بی نیاز می پندارند».
اگر کسی نداند، آنان را غنی می پندارد؛ آنان شایستگی بیشتری برای کمک دارند و باید اینگونه افراد را پیدا کرد؛ البته برای کمک به آنان نیاز نیست نام صدقه یا کمک بر روی آن بگذاریم؛ باید با عناوین دیگر مانند کادو، هدیه، نذری و ... به آنان کمک کرد.
مسئله دیگر افطاری دادن است که در کشور ما بحمدالله به انحاء گوناگون مرسوم است؛ اما افطاری های ساده و عمومی که نیازمندان در آن حضور داشته باشند، از بهترین مدل ها می باشد.
بنده زمانی که در کشور مصر حضور داشتم، این مسئله بسیار پررنگ بود و مراسمات افطاری عامی با نماد فانوس در خیابان ها برپا بود و فانوس نماد ماه مبارک رمضان در کشور مصر است.
مدل دیگری که در ایران وجود دارد؛ اما در مصر رایج تر بود، تهیه بسته های افطاری است که باید پررنگ تر شود.
اطعام طعام باید سنت حسنه همه ما در غیر ماه مبارک رمضان نیز گردد.
اگر فکر کنیم که با کمک به دیگران سبب گرفتاری خود ما می شود، سوء ظن به خدا می باشد.
خداوند متعال در سوره مدثر فرموده است: «مَا سَلَکَکُمْ فِی سَقَرَ ﴿۴۲﴾ چه چیز شما را در آتش [سقر] درآورد (۴۲) قَالُوا لَمْ نَکُ مِنَ الْمُصَلِّینَ ﴿۴۳﴾ گویند از نمازگزاران نبودیم (۴۳) وَ لَمْ نَکُ نُطْعِمُ الْمِسْکِینَ ﴿۴۴﴾ و بینوایان را غذا نمی دادیم (۴۴)».
در بند سوم دعا می خوانیم: «و إفْشاء السّلامِ/ خدایا روزیم کن در آن آشکار نمودن سلام».
سلام سنت حسنه ای است که خداوند در دین اسلام قرار داده و افتخار مسلمانان آن است که شعار دین ما سلام می باشد.
در آیات و روایات توصیه به سلام شده و در آیه ۸۶ سوره نساء آمده است: «وَ إِذا حُیِّیتُمْ بِتَحِیَّةٍ فَحَیُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ حَسیباً/ و چون به شما تحیّت و درودی گفته شد شما تحیّتی نیکوتر از آن یا همانند آن را بگویید ، که بی تردید خداوند حسابرس همه چیز است».
* توصیه به سلام پیش از شروع سخن
در روایات نیز نهی شدیم از اینکه بخواهیم پاسخ شخصی را که بدون سلام مطلبی را بیان کرده، بدهیم؛ چراکه پیش از سخن باید سلام کرد؛ دستور و هدایت پیامبر (صلی الله علیه و سلم) است؛ تا آنجا که فرمودند: «من بدء بالکلام قبل السلام فلا تجیبوه/ اگر کسی پیش از سلام، شروع به سخن کرد، جواب ندهید».
امام باقر(ع) فرمودند: خداوند افشاء سلام را بسیار دوست دارد؛ افشاء سلام به معنای سلام در همه جا و به همه اشخاص می باشد.
* از عوامل موفقیت انسان همنشین خوب است
در بند چهارم این دعا آمده است: «و صُحْبَة الکِرامِ بِطَوْلِکَ یا ملجأ الآمِلین/ خدایا روزیم کن در آن مصاحبت کریمان».
یکی از عوامل موفقیت انسان همنشین خوب است و چه زیباست که همنشینی با خوبان داشته باشند؛ اگر از اصحاب پیامبر، سلمان و ابوذر تربیت شدند، به دلیل همنشینی با نبی مکرم اسلام(ص) بوده است.
اگر در این انقلاب افرادی شبیه شهید بهشتی(ره)، مطهری(ره)، صدوقی(ره)، رهبر معظم انقلاب و ... به این برکات رسیده اند، توفیق پیدا کرده اند که گرد شمع امام راحل جمع شده و به این جایگاه دست پیدا کنند.
