به گزارش خبرنگار  خبرگزاری حوزه،  نشست تخصصی «زندگی پس از زندگی»، با موضوع بررسی احوالات تجربه کنندگان مرگ موقت، با حضور دست اندرکاران برنامه زندگی پس از زندگی از جمله آقای دکتر عباس موزون، تهیه کننده و مجری کارشناس برنامه "زندگی پس از زندگی" و حجت الاسلام والمسلمین رضا محمدی، کارشناس دینی و استاد حوزه علمیه قم در خبرگزاری حوزه  به صورت حضوری و مجازی  و با رعایت شیوه نامه های بهداشتی برگزار شد.

در ابتدا محمد رسول صفری دبیر این نشست تخصصی، با اشاره به اهمیت بررسی جایگاه انسان در زندگی بعد از مرگ و پرداختن به ابعاد مختلف علمی و معنوی آن  گفت:  برنامه " زندگی پس از زندگی " به خاطر محتوای دینی و معنوی آن از پربیننده ترین برنامه های تلویزیونی در سال های جاری است که با توجه به اقبال مخاطبان و با هدف بررسی  زوایای مختلف آن،  در خبرگزاری حوزه مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.

در ادامه دکتر عباس موزون تهیه کننده و کارشناس مجری این برنامه در خصوص چگونگی ساخت این برنامه گفت: این برنامه در خصوص افرادی است که به یک باره، بیرون از بدن مادی را تجربه کرده و به بدن برگشتند. ۲۵ سال پیش با پژوهش های یک روانشناس آمریکایی آشنا شدم که ایشان متوجه شده بود که برخی از افرادی که به کما می روند و بر می‌گردند، مشاهدات مشترکی دارند که این مشاهدات جزو کارکردهای مغز نیست. وی دکتر ریموند مودی بود که برای اولین بار در تاریخ رسانه ایران در فصل دوم «زندگی پس از زندگی » با ایرانی ها گفت وگو کرد.

کلماتی مثل مرگ و وفات و موت، را می توانیم با معانی و تفاسیر مختلفی که در آن صاحب نظران بحث کرده اند بحث کنیم؛ ولی ما از آنچیزی به عنوان مرگ صحبت کنیم که همه جامعه آن را مرگ می دانند. ما عرض کردیم که مرگ وجود ندارد و  ترس هم وجود ندارد. اینکه مرگ وجود ندارد به این معنی است که مرگ انسان وجود ندارد و معنای ظاهری مرگ همانا تخلیه ی کالبد، غلاف، پوسته و یا پیله است و معنای باطنی آن گنهکار شدن است. مرگ یک خلقت ترسناک نیست، بلکه مرحله و پله ای برای کاملتر شدن است. سخن ما این است که مرگ ترس ندارد، «من» ترس دارد. اگر من خوب باشم به عزیزی و بزرگواری  می رسد تا جایی که امام علی(ع) می فرمایند، علاقه من به مرگ به سان  علاقه نوازد به شیر مادر است.
اگر مسایلی که در این سریال ها عنوان می شود منقح نباشد آسیب زا است. ولی نه تنها اینکه چهار کارشناس مذهبی در فصل دو فعالیت کردند و در فصل قبل نیز ۱۲ کارشناس علم الادیان و ابدان مورد استفاده قرار گرفت. برای انتخاب تجربه گران، فرایند راستی آزمایی داریم و در اینها تجربیاتی که پالوده شده اند انتخاب می شوند.صرف این انتخاب از آفت ها  جلوگیری می کند. اگر دست به این کار نمی زدیم این تجربیات وجود دارد و نمی توانستیم به آنها بی اعتنا باشیم. در اینترنت قلعه ای ساخته نمی شود و این تجارب در درون خانه های ما است. اگر کار نکنیم روزی حسرت می خوریم که راه را برای انتشار ضلال باز گذاشته ایم. حق منتشر نمی شود مگر آن مسیری که از آن ضلال منتشر می شود.

اگر کسی با فیلم به ضلالت کشیده می شود باید برای آن نیز فیلم ساخته شود. تجربیات بسیاری روی اینترنت وجود دارد. این تجربیات وجود دارد و اگر به آنها نپردازیم اشتباه کرده‌ایم.
زمانی که این محتوا برای این کار تولید شد چند شبکه ای که در جریان قرار گرفتند برای تولید و پخش آن تردید داشتند. اول باید تولید می کردیم و بعد تصمیم گیری می شد.
این بحث بسیار لغزنده است و به همین دلیل است که کسی تا کنون دنبال این کار نمی شد. اگر می خواستیم بسازیم نمی توانستیم یک قسمت بسازیم. به همین دلیل تصمیم گرفتیم کل کار را با هزینه شخصی بسازیم. وقتی کار تمام شد با دو شبکه صحبت کردیم. در شبکه چهار به دلیل اینکه محدودیت های ساختاری شبکه دیگر را نداشت و مدیر شبکه چهار با شهامت و دید مدبّرانه این برنامه را انتخاب نمود و خطرپذیری کرد. 
تا سال قبل می توانستیم شبکه چهار را کم مخاطب بدانیم، ولی رکورد تاریخ تلوبیون شکسته شد. یکی از برنامه های طنزی که پنج دوره است که هرسال ساخته می شود و از بهترین مجریان نیز استفاده شده است. این برنامه در این پنج سال به دوازده میلیون رسید، ولی برنامه «زندگی پس از زندگی» در یک ماه به ۱۱ میلیون مخاطب رسید. به لطف خدا این برنامه رکوردی زده که دیگر نمی شود به شبکه چهار، شبکه کم مخاطب گفت. کم مخاطب بودن شبکه چهار دیگر یک مساله تاریخی بود که تمام شد. 

مردم ما عمیقا دین مدار هستند
مردم ما نیز نشان دادند که اگر برنامه ای خوب باشد کاری به شبکه ندارند. این مساله ثابت کرد که مردم ما عمیقا دین مدار هستند. پس همه این موفقیت ها مرتبط به مردم ایران هستند که دینی هستند. نگران نباشیم که کسی بگوید مردم ایران دین مدار نیستند. مردم ما معنی گرا و غیب دوست هستند. باید این معنا گرایی را باورکنیم.

اخیرا بحثی را با مدیران شبکه چهار مطرح کردیم. ولی اتفاق خوبی به نفع مخاطب ایرانی تلویزیون باید بیفتد و آن هم مخاطب پروری است. مخاطب تلویزیون باید نسبت به فرایند تولید یک برنامه حرفه ای شود. برخی مخاطبان حرفه ای نیستند و تفاوت برنامه ضبط شده و زنده را نمی دانند. 

تفاوت سانسور و کوتاه سازی

در بحث سانسور نیز باید گفت که مخاطبی که اطلاع حرفه ای از فرایند تولید ندارد تصور می کند که یک مصاحبه تلویزیونی خیابانی که بیست ثانیه بوده ممکن است دو ساعت طول کشیده است. از فیلم خام تنها ده ثانیه پخش شده است. به این مساله سانسور گفته نمی شود. برنامه ضبطی در کره زمین وجود ندارد که کوتاه سازی انجام نشود. نسبت فیلم خام به فیلم پخش شده حدود یک سوم یا یک چهارم است. 
مخاطبی که این نکته را نمی داند حس زیرکی درون دارد که تصور می کند که چرا فلان جمله بیان نشد و تصور می کند که توانسته است یک سانسور را کشف کند و برای همین روی اینترنت و محافل دوستان مانور می دهد. غرض و منظوری در یک جمله نهفته است. وقتی می خواهیم مخاطب آن غرض را متوجه نشود، باید آن را رعایت کنیم. در تمام دنیا سانسورهای مذهبی و ارتباطی و اجتماعی و اقتصادی انجام می شود،‌ولی فرق آن با کوتاه سازی بسیار است.
مثلا ما اعلام می کنیم  همه آنهایی که در این برنامه صحبت کرده اند ۴۰ دقیقه بوده. محمد زمانی قلعه نزدیک به ۱۰ ساعت صحبت کرد. به همین دلیل باید کوتاه سازی صورت می‌گرفت. گاهی مجبور می شویم چهل و پنج دقیقه یک بحث را حذف کنیم چون بحث ربطی به برنامه نداشت.
مخاطبی بود که از شمال مهمان برنامه بود شش ونیم ساعت صحبت کرد. مخاطب در مقابل دوربین سه و نیم ساعتی که من خواب بودم صحبت کرد. وی در تهران ماند و روزبعد هم حرف زد. سپس گفت که اگر اجازه می دادید، ده ساعت دیگر هم صحبت می کردم. در این زمینه مجبور می شویم که کوتاه سازی کنیم. 
یک مورد در فصل یک، حذف کردیم و نام آن سانسور بود. این مورد نیز روح از بدن خارج شد و گناه قبیحه ای را دیده است. این مساله را به دلیل حرمت حریم خانوادگی حذف شد که کار درستی بود.
_ بازخورد این برنامه در شبکه چهار بی سابقه بوده و در برنامه های معارفی نیز کم سابقه است. این مساله برای ما فرصت خودنمایی نیست، زیرا ما در این برنامه کاره ای نیستیم. این برنامه یک صاحب کار است که از همه ما متبحرتر است و او است که کار را پیش می برد. 
در صفحه اجتماعی این برنامه بخشی از بازخوردهای مردم نیز بیان شده است. تا امروز ۱۱۵ واکنش عنوان شده است. ترک گناهان کبیره و رد حق الناس و حق النفس و... از جمله واکنش هایی بوده است. فردآتئیست در آلمان با دیدن برنامه "فصل یک" به خداباوری رسید.

سه نفر از خودکشی نجات یافتند
برخی عنوان می کردند، آیا از سوء استفاده ها نمی ترسید؟ بنده کتاب رئوف عبید را در ۱۵ سالگی مطالعه کردم. بنده این تجارب را در حوزه مکتوب مطالعه کردم. در آنجا مشاهده کردم که بحث تناسخ رواج دارد. سکوت ما ادامه همین روند بود که این روند همچنان ادامه دارد و خواهد داشت . ما در این زمینه در مقابل این روند خیلی هم دیر اقدام کردیم.
۱۵ سال پیش تجربه گری نزد رهبری رفت و حضرت آقا هم گفتند که در این زمینه برنامه بسازید که البته چندان دیده نشد و چون بسامد رسانه ای نیافت امروز این تجربه فرد دیده شد. 
در خصوص بحث حجم کارشناسی باید گفت که حجم کارشناسی باید بیشتر باشد. تجربه ای که فرد شش و نیم ساعت صحبت می کند و ما نیز باید آن را به نود دقیقه مبدل کنیم بازهم مخاطب می گوید که سروته این برنامه زده شد. گاهی کلی کوتاه سازی انجام شد، ولی گل کار باید دیده شود.  مثلا استکانی را در نظر بگیرید که ظرفیت محدود دارد ولی بخواهیم به اندازه لیوان، آب در داخل آن بریزیم خوب مسلما سرریز می کند چون گنجایش آن کمتر از لیوان است. پخش برنامه ای، نود دقیقه جا دارد ولی گوینده ما ۱۱۰ دقیقه مطلب ارائه می دهد. در این زمینه مجبور می شویم که نظرکارشناس را نیز ساری و جاری کند که این نظر نیز با مظلومیت مواجه می شود. مثلا چگونه یک کارشناس در چهاردقیقه بحث تناسخ را رد کند؟
پیشنهاد مشخص این است که برنامه بلافاصله با این برنامه باشد که بحث تناسخ را به شکل کامل بیان کنیم. این برنامه باید پس از زندگی پس از زندگی باشد که می توانیم این مطالب را باز کنیم و حیف است که این مباحث شنیده نشود.

ارتباط روح با بدن از جنس ارتباطات مادی نیست

حجت الاسلام والمسلمین رضا محمدی نیز در این نشست گفت: ارتباط روح با بدن از جنس ارتباطات مادی نیست بلکه از جنس اشراق اولیاست. مثل ارتباط خورشید با زمین است. روح نیز با بدن چنین نسبتی دارد. گاهی این نسبت ضعیف می شود. در عالم رویا ارتباط روح و بدن ضعیف می شود و روح نیز آزادتر می شود. یا در حال بیهوشی و مرگ موقت نیز چنین حالتی ایجاد می شود.
قرآن کریم می فرماید که در حال خواب، روح قبض و توفی موقت می شود، ولی در حالت مرگ این توفی دائمی است. در حالت مرگ، روح و نفس انسان درجات مختلفی دارند. هرچه ارتباط روح و بدن ضعیف تر شود روح آزاد تر می شود قدرت درک نیز بیشتر می شود و به فرامکان و زمان می رود و ادراکاتی ایجاد می کند که تا کنون نبود.
کسانی که مرگ را تجربه کردند در حقیقت ارتباط روح با بدن یا کلا قطع شده بود یا ضعیف شده بود. در آیه ۲۵۹ سوره بقره ممکن است این قطع ارتباط سالها باشد یا چند لحظه باشد یا ارتباط ضعیف تر باشد. 
تجربه مرگ تجربه درونی است و از جنس تجربیات بیرونی نیست. این جنس علم از جنس ساینس نیست، بلکه از جنس علم شهودی است. ادراک شهودی نیز در اینجا بهتر از تجربه است.
کسانی که تجربه مرگ موقت را داشتند چند دسته بودند که برخی از آنها تجربه سختی داشتند و برخی نیز علاقه به مصاحبه نداشتند و برخی نیز صلاح نبود که تجربه آنها پخش شود. برخی تصور می کنند که چرا در قرآن سکرات و غمرات و تلخی جان کندن داریم و گمان می کنند که این مسایل را روحانیون از خود گفته اند، ولی این افراد نیز بسیاری از مسایل دنیای آخرت را ندیدند. در درک حضوری شک و نسیان و فراموشی نداریم.
وقتی علم حضوری شد خصوص علم حصولی را ندارد. به همین دلیل تجربیات این افراد فراموش نمی شود. همه تجربه شوندگان می گفتند که واقعیت ها از دنیای فعلی بالاتر است. 
آنچه با علم شهودی درک می شود قابل انتقال نیست و اگر بخواهیم آن را بیان کنیم باید آن را به علم حصولی مبدل کنیم و به دیگران منتقل کنیم.

حقایق دنیا دارای یک چهره ملکوتی است
حقایق دنیا دارای یک چهره ملکوتی است مثل نماز که دارای یک چهره ناسوتی است که دارای چند بعد است. همچنین نماز دارای یک چهره ملکوتی است که به حدی زیبا و جذاب است که اگر کسی آن را ببیند به حدی نماز می خواند که از شدت نماز خواندن می میمیرد.
انسان در لحظات مرگ با اموال خود نیز دیالوگی ملکوتی برقرار می کند که متوجه می شود که مال کمکی به او نمی کند. انسان در حین احتضار با ملکوت خود گفت‌وگو می کند. زن و همسر نیز دارای یک چهره ناسوتی و یک چهره ملکوتی دارد. اعمال نیز یک چهره ملکوتی و همچنین یک چهره ناسوتی دارد.

نیش و زخم زبان دارای یک حقیقت برزخی است که اگر به سان مار باشد و به جایی بزند در آنجا هیچ وقت چیزی سبز نمی شود. خوردن مال یتیم دارای یک چهره ملکوتی است که آتش کامل است. قرآن کریم به این مساله اشاره می کند.

سه بخش اعمال انسان

اعمال انسان به سه بخش تبدیل می شود که شامل عقل و قلب و بدن است. هرکدام از این ها در راستای رسالت خود اعمالی دارند. یعنی ما هم گناه عقلی داریم هم قلبی و هم بدنی. محصول عقل می شود فقه اکبر، قلب، فقه اوسط و بدن نیز فقه اصغر است. آنچه در روایات داریم در خصوص گناهان بدنی است. مثلا اگر کسی تصمیم گرفته که به یک مومن بیگناه ضربه بزند ولی در راه منصرف شد که این امر گناه نیست. نفاق و سوظن دارای جنس گناه است. اعمال قلبی و عقلی دارای جنس های خاص خود هستند. پس آنچه در روایات وجوددارد برای گناهان بدنی است ولی باید بدانیم که تصمیم برگناه روی نفس انسان موثر است و فکر، نفس انسان را برای ارتکاب گناه آماده می کند. فکر گناه، قدرت نفس لوامه را کمتر می کند. فکر گناه تفضلا از جانب خداوند گناه محسوب نمی شود ولی آثار خود را دارد. 
گاهی یک نفر اشتباها نوشیدنی حرام را می نوشد، این فرد گناه نکرده است. ولی این نوشیدنی اثر خود را دارد.

آنچه در دنیا است با عالم برزخ نیز یک سان است؟

 آنچه که تجربه گران درک کردند از جنس علم  حضوری بودن است و بنا است که این تجربیات را با ادبیات دنیا صحبت کنند. نکته دیگر آن است که آیا آنچه در دنیا است با عالم برزخ نیز یک سان است؟ مثل اکل مال یتیم در دنیا پول است ولی در برزخ، آتش است.
در تبدّل، طبیعی است که ذوق و سلیقه و باور و ادبیات همه این موارد را موثر می کند و ما نیز نمی گویم که هرچه که این تجربه گر می گوید با همه مباحثی که ما می دانیم یکسان است. کتابی بودکه سالها پیش مطالعه می کردم که در آن مسایلی بیان شده بودکه عقل و قرآن و روایات آنها را روا نمی دارد. سوال من این بود که چرا گزارشات غلطی عنوان می‌شود. بعد مشاهده کردم که کسانی که گزارش می کردند از سنخ ادیانی بودند که تناسخ را قبول دارند. سپس دیدیم که این فهم دینی در نگاه آنها متفاوت است.

اگر کسی بخواهد تجربه خود را به زبان فلسفی بحث کند وقت بسیاری می برد. حجم کارشناسی این برنامه کم بوده است. گاهی ممکن است که هر گزاره و جمله ای که تجربه گر می‌گوید کارشناسی باید آن را با عقاید ما تطبیق بدهد. باور و سلیقه و فرهنگ و ادبیات تجربه گر در این مسایل بسیار موثر است.
گزارش عالم برزخ بسیار متفاوت است. در این زمینه باید ادبیاتی همچون عالم برزخ داشته باشیم. در گزارشاتی که می دادند نیز بیان می کردند که برخی مسایل را نمی شود گفت، چون وجهی از آنها در این دنیا وجود نداشت. مثلا می گفتند که آنجا آبی بود ولی آبی نبود، رنگ بود و ابر بود ولی ابر نبود.
نسبت برزخ به دنیا همچون نسبت دنیای ما با رحِم مادر است. نوعِ اراده کرد ما در دنیا با آخرت بسیار متفاوت است. همه مکان ها تحت سعه وجودی ما است. این مساله با دنیا متفاوت است. این حقایق باعث می شود که کار دشوار شود و تنها راه آن نیز آن است که اگر بشود کارشناسی بسیار بیشتری انجام شود.