به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، حجت الاسلام والمسلمین علی مخدوم مدیر کل حوزه ریاست دفتر تبلیغات اسلامی در مراسم رونمایی از مجموعه کتاب هفت جلدی امداد فرهنگی اظهار داشت: در واقع دفتر تبلیغات تصمیم گرفت از بین کارهایی که زمین مانده است کارهایی را انجام دهد که با مأموریت‌ها و توان دفتر سازگاری داشته باشد.
وی افزود: بین آن انتخاب‌ها یکی از مسائل، مسئله امداد فرهنگی بود. در مسیر این انتخاب یکی از میزهای تخصصی دفتر که در حوزه مسائل اجتماعی اسلامی ایران فعالیت می‌کند رویکردش را به مسائل آسیب دیدگان قرار داد که با این رویکرد کارهای مختلفی سامان یافت.
مدیر کل حوزه ریاست دفتر تبلیغات اسلامی بیان کرد: یکی از فعالیت‌های دفتر تبلیغات اسلامی که مورد توجه رهبری قرار گرفت همین امداد فرهنگی است و ایشان تاکید کردند بیش از آنکه این را به عنوان یک کار فرهنگی ببینید به دلیل اینکه سابقه و پیشینه دانشی برای آن وجود ندارد، برای تولید دانش آن هم تلاش کنید.
حجت الاسلام والمسلمین علی مخدوم اظهار داشت: پرداختن به انصاف و عدالت یکی از گزاره‌هایی است که در دین اسلام بسیار مورد اهمیت قرارگرفته است اما اخلاق دینی ما گامی فراتر می‌خواهد و مهربانی با دیگران را نیز انتظار دارد و باز امداد فرهنگی و کارهای خیر خواهانه که در حوزه دین بدان تشویق می‌شود گامی بلند تر از عدالت، انصاف و مهربانی است این به معنای واقعی، دیگر دوستی است که در دین بسیار مورد تاکید قرار گرفته است که در حوزه مهربانی نیز شاید دیگر دوستی که دستگیری از دیگران باشد افق دیگری را می‌گشاید.
وی تصریح کرد: حضرت علی (ع) می‌فرمایند: از کفاره‌های گناهان بزرگ این است که انسان بتواند نسبت به کسی که گرفتار است دستگیری کند و دل کسی که ناراحت است و حال خوبی ندارد تسلی دهد. با چنین الگوهایی این میز تصمیم گرفت یک فعالیتی را آغاز نماید با عنوان امداد فرهنگی، امداد فرهنگی دارای ابعاد تبلیغ، آموزش و پژوهش می‌باشد که همگی جز مأموریت‌های کلان دفتر تبلیغات اسلامی هستند.
مدیر کل حوزه ریاست دفتر تبلیغات اسلامی بیان داشت: مددکاری اجتماعی از نفیس‌ترین و دوست داشتنی ترین کارهایی است که در جامعه بشری می‌توان انجام داد. اما امداد فرهنگی تکرار مددکاری اجتماعی نیست، حتی اسلامی شده مددکاری اجتماعی هم نیست. افق مشترک با آن دارد اما مددکاری اجتماعی نیست. امداد فرهنگی را در یک کلام می‌شود به نوعی صیانت و مراقبت از حال معنوی دیگران با تمرکز بر آسیب دیدگان دانست. لایه اول این فعالیت فرهنگی همین هفت جلد کتاب است که که توسط گروهای پژوهشی همراه با اساتید مجرب که اشراف کامل به موضوع داشتند با در نظر گرفتن جنبه‌های مختلف فراهم شده است.
در ادامه این مراسم حجت الاسلام والمسلمین علی جعفری معاون فرهنگی کمیته امداد امام خمینی (ره) به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: تاکید رهبری بر مددکاری اسلامی و امداد فرهنگی می‌باشد که این امداد گری فرهنگی مورد نظر رهبری منوط به امدادگری انسانی نیست و چه بسا مددکاری در حوزه حیوانان، زیست محیطی و غیره را نیز در حوزه مددکاری فرهنگی می‌دانند.
وی افزود: کتاب‌های تبلیغ اسلامی زیادی در این حوزه وجود ندارد، پس مددکاران و امدادگران باید بیشتر از طریق تعاملات انسانی به کار تبلیغ بپردازند. ما باید یک دانشنامه امداد فرهنگی از علمای بزرگ داشته باشیم.
امداد فرهنگی نیازمند توجه و فعالیت بیشتری است
حجت الاسلام والمسلمین علی جعفری افزود: متولیان امداد فرهنگی باید به اهمیت مساله بپردازند و در این زمینه بسیار کار شود. ما حوزه‌های علمیه خواهران داریم اما سازمان تبلیغ زنانه نداریم، یک سیستم آموزش و ناظر در حوزه‌ها به خصوص حوزه خواهران برای امدادگری فرهنگی باید داشته باشیم یا حتی فراتر برویم و یک سیستم تبلیغ زنانه ایجاد کنیم.
معاون فرهنگی کمیته امداد امام خمینی (ره) گفت: نظام مذهبی و سنتی حوزوی ما یک وجهش منبر و سخنرانی است و نیاز به وجوه دیگر هم دارد. مبلغ نباید صرفاً مرجع باشد بلکه باید در نقش راجع هم قرارگیرد که بخشی از آن در مددکاری و مشاوره و روانشناسی جلوه می‌کند.
در ادامه معصومه حریزاوی نویسنده جلد سوم کتاب امداد فرهنگی تجربه‌ای زیسته روحانیون امدادگر (امداد فرهنگی بانوان) گفت: وقتی به تاریخچه نقش زن در طول تاریخ نگاه می‌کنیم با افت و خیزهای فراوانی مواجه بوده است و بعد از اینکه زن خلق شد خداوند در دو مقطع زمانی حیات مجدد به او داد، مقطع اول نبی اکرم (ص) دستورات لازم را در مورد زن و موقعیت و جایگاه زن عرضه داشتند و مقطع بعدی انقلاب اسلامی علاوه بر اینکه یک رشد و شکوفایی در سایر عرصه‌ها داشت برای بانوان هم ره آوردهای بسیاری با خودش داشت.
وی بیان کرد: تأکیدات و سفارشات زیادی در رابطه با جایگاه زن در دین وجود دارد که حمایت و پشتیبانی علمای اسلام و انقلاب باعث شد زن‌ها آرام آرام به جایگاه و موقعیتی که باید باشند قدم بردارند. کتاب امداد فرهنگی بانوان یکی از نقوش زنان را بیان می‌کند که هم مباحث علمی و هم تجربی گفته می‌شود.
حریزاوی تصریح کرد: نکته خاص این کتاب مادرانه نگاه کردن به تمامی مسائل و مشکلات است و دیدن ابعاد پنهان ماجرا است که خیلی اوقات از نگاه‌ها پنهان مانده است. در این کتاب با روح بلندی که جای جای تجربه زیسته این بانوان که چطور مادرانه و با گمنامی محض دارند تلاش می‌کنند که از درد و رنج هم نوع خودشان کم کنند آشنا خواهید شد.
همچنین در ادامه این مراسم رحمان یاسی نویسنده کتاب تجربه‌های زیستی روحانیون امدادگر در مناطق حاشیه نشین به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: امید که با همت دفتر تبلیغات اسلامی گام‌های بعدی این مسیر را خواهیم برداشت. این مسیر راهی است که قرار است منجر به حل مشکلات و مسائل فرهنگی اجتماعی ما با یک رویکرد بومی ایرانی اسلامی شود.
وی گفت: مساله فرهنگی ذاتش عجین با زیست بوم است که نمی‌توانیم با دانش وارداتی چه در حوزه مددکاری و چه در حوزه فرهنگی اتفاق پایداری رقم بزنیم.
این نویسنده کتاب افزود: معمولاً باید دانش با رویکرد سلسله مراتبی با پایه‌های مفهومی و پیش فرض شکل گیرد و بعد الگوهایی تدوین شود و براساس آنها اتفاقی در میدان بیفتد. اما مجموعه امداد فرهنگی، مهندسی معکوس در شکل گیری یک دانش مبتنی بر میدان به سمت عرصه نظر بود. اتفاق زیبا که اینجا رقم خورد این بود که عرصه دانش و نظر دارد وام داری می‌کند از عرصه میدان و تلاش تا بر اساس یک اتفاق عینی و عملی، دانش شکل گیرد که البته این دانش باید مستمر باشد.
یاسی گفت: یکی از خصیصه‌های این کار این است که یک کار پژوهشی است که عجین با تربیت پژوهشگر بود. به نوعی کاروزی پژوهشگری محسوب می‌شد. روش کار هم ترکیبی از تجربه نگاری با رویکرد مصاحبه عمیق و تحلیل مزمون بود. امدادگری فرهنگی برجسته‌ترین وجوهش محور بودن امر هدایتگری در امداد فرهنگی است که در مددکاری اصل بر رفع مشکل و آسیب مددجو است.
نویسنده کتاب تجربه‌های زیستی روحانیون امداد گر در مناطق حاشیه نشین بیان داشت: بین امداد فرهنگی و مددکاری در میدان تنیدگی زیادی وجود دارد و اگر کار فرهنگی با مددکاری و رفع نیاز اقتصادی مددجو گره نخورد به شدت اثربخشی اش پایین میاد. علمای بزرگ ما همیشه کار هدایتگری و تبلیغی انها با رفع نیاز اقتصادی عجین بوده است. خلاقیت، میدانی بودن و مردم پایگی مواردی بود که در تجربه نگاری حوزه حاشیه بسیار برجسته بود.
در ادامه مهدی مولایی عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اظهار داشت: این کار به صورت تیمی صورت گرفت، هفت گروه که هر گروه یک نفر به عنوان سرتیم داشت و هر تیمی حدود ۵ الی ۶ نفر به عنوان پژوهشگران حوزه امدادگری فرهنگی که خودشان تجربیات را مستند کردند. مکتوبات و نوشته‌های مشابه وجود داشت اما این مفهوم برساخت جدید بود و نیازمند اطلاعات جدید داشت.
وی گفت: این کار در بین دو عرصه نظر و عمل بسته شد. از حیث نظر کتاب‌هایی که در حوزه مددکاری اجتماعی بود خوانده شد با اساتید برتر این حوزه ارتباط گرفته شد و جلسات و گفتگوهای زیادی برگزار شد و این هفت کارگروه شکل گرفت و دوره‌های آموزشی برای این گروه‌ها گذاشته شد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: از حیث محتوایی سه نکته وجود دارد اول چرایی امداد فرهنگی و ضرورت آن؛ یک غفلت از سر ناخودآگاهی شکل گرفته که کنش روحانیت بعد انقلاب از ساحت اجتماعی دورتر شده و به ساحت سیاسی متمرکز شده که در زمان کرونا حضور اجتماعی روحانیت در عرصه فعالیت‌های فرهنگی پررنگ‌تر شد.
مولایی ادامه داد: دوم چیستی امداد فرهنگی است امداد فرهنگی چهار مؤلفه دارد اول هویت خود امدادگر و هویت کار امدادگری فرهنگی است. هویت امدادگر که شخص ایرانی اسلامی است و هویت امدادگری فرهنگی که لزوماً در ساحت آسیب اجتماعی تعریف نمی‌شود، درست است که به آسیب اجتماعی بر حسب موقعیت وارد شدیم اما اصل امداد فرهنگی اعتلای هویت فرهنگی مخاطب است.
وی خاطرنشان کرد: مؤلفه دوم بحث اعتقادات و باورها در خود امدادگر و مخاطب است. که از مفاهیم دینی در کار بسیار استفاده می‌شود. مؤلفه سوم، همزیستی امدادگر فرهنگی با مردم است. امدادگر فرهنگی دنبال برهم زدن فضای اجتماعی مخاطب نیست و هدفش حفظ زندگی اوست است. مؤلفه چهارم امدادگر فرهنگی باید به مفهوم قوانین و ساختار و شبکه سازی توجه داشته باشد زیرا اگر خلاف قانون عمل کند و دچار مشکل شود قانون از او حمایت نخواهد کرد.
