به گزارش خبرگزاری حوزه، در راستای یکصدمین سال بازتأسیس حوزه، مروری بر کارنامه حوزههای علمیه در سایه سار چهل سال نظام اسلامی به کوشش مرکز ارتباطات و بینالملل حوزههای علمیه منتشر شده است که بخش دستاوردهای فناورانه و نرم افزاری حوزه های علمیه تقدیم شما فرهیختگان می شود.
مقایسه وضعیت فناوری اطلاعات در حوزه علوم دینی، قبل و بعد از انقلاب اسلامی نشاندهنده تحولی چشمگیر است. در ادامه به بررسی دستاوردهای نرمافزاری و دیجیتال در عرصه علوم اسلامی میپردازیم.
* تعداد نرمافزارهای علمی و تخصصی دینی
پیش از انقلاب اسلامی:
در دورهی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، پیشرفتهای نرمافزاری و فناورانه هنوز شکل جدی به خود نگرفته بود و در نتیجه، هیچگونه نرمافزار علمی و تخصصی دینی تولید نشده بود.
زیرساختهای فناورانه برای ورود حوزههای علمیه به عرصههای دیجیتال و نرمافزاری وجود نداشت و ابزارهای پژوهشی تماماً به شکل سنتی و مکتوب انجام میشد.
پس از انقلاب اسلامی:
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با گسترش بسترهای فناورانه و حضور فعال حوزههای علمیه در عرصه دانشهای نوین، بیش از ۶۰۰ نرمافزار رایانهای در زمینه تسهیل پژوهشهای علمی مبتنی بر آموزههای دینی طراحی و تولید شدهاند. افزون بر آن، بیش از ۶۰ نرمافزار موبایلی نیز در همین حوزه تولید شده است.
برای نمونه، نرمافزار جامع فقهی که با گردآوری کلیه منابع و مصادر علمی مورد نیاز یک پژوهشگر فقهی در قالب بیش از ۳۰۰۰ عنوان کتاب تخصصی فقهی، بستری هوشمند و نظاممند را برای تحقیق، ارجاع، دستهبندی، جستوجو و تحلیل موضوعات فقهی فراهم ساخته و فرایند اجتهاد و پژوهش را برای فقیه معاصر بهشدت تسهیل کرده است
* توسعه پایگاههای داده دینی و علوم اسلامی
پیش از انقلاب اسلامی:
در فضای علمی و حوزوی قبل از انقلاب اسلامی، هیچگونه پایگاه داده متمرکز، دیجیتال و قابل جستوجویی برای ذخیره، بازیابی و تحلیل منابع علوم اسلامی وجود نداشت.
پژوهشگران تنها از طریق منابع چاپی و کتابخانههای سنتی قادر به دستیابی به متون بودند و امکان تحلیل آماری، کلیدواژهای یا مقایسهای میان متون فراهم نبود.
پس از انقلاب اسلامی:
پس از انقلاب، با بهرهگیری از فناوری اطلاعات و حمایت از پژوهش فناورانه در حوزههای علمیه، پایگاههای عظیم و منظمی از متون، منابع و دادههای علوم اسلامی شکل گرفت.
این پایگاهها، مجموعهای از متون تخصصی در موضوعاتی مانند تفسیر، حدیث، فقه، اصول، اخلاق، فلسفه، تاریخ اسلام و رجال را با قابلیت جستوجوی هوشمند، نشانهگذاری موضوعی، نمایهسازی پیشرفته، و تحلیل آماری در اختیار پژوهشگران قرار میدهند.
چنین پایگاههایی بهویژه در مراکزی مانند مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور) شکل گرفتهاند و نقش بیبدیلی در تسریع و تعمیق پژوهشهای اسلامی ایفا کردهاند.
* ایجاد ابزارهای تحلیل محتوا و پردازش هوشمند متون دینی
پیش از انقلاب اسلامی:
قبل از پیروزی انقلاب، حوزههای علمیه بهصورت سنتی و دستی با متون دینی تعامل داشتند و هیچگونه ابزار فناورانهای برای تحلیل ماشینی، کلاندادهای یا پردازش زبان طبیعی متون دینی وجود نداشت.
کار با متون علمی تماماً مبتنی بر مطالعهی فردی و حافظهی پژوهشگران بود و امکان بهرهگیری از دادهکاوی یا الگوریتمهای تحلیل ساختاری وجود نداشت.
پس از انقلاب اسلامی:
در دهههای پس از انقلاب، با ورود دانش هوش مصنوعی، تحلیل داده و فناوری زبان به حوزه علمیه، مجموعهای از ابزارهای پیشرفته جهت پردازش و تحلیل محتوای متون دینی ایجاد شد.
این ابزارها شامل موتورهای جستوجوی معنایی، تحلیلگر سند، شبکه ارتباطی میان راویان، نرمافزارهای تحلیل سند و متن، و استخراج الگوهای فکری و اجتهادی از متون هستند. این فناوریها، پژوهشگران را قادر ساختهاند تا به صورت دقیق و سریع به محتوای مورد نیاز خود دست یابند و الگوهای علمی را با دقت بالا شناسایی و بازسازی کنند.
* تولید محتوای چندرسانهای و آموزش دیجیتال دینی
پیش از انقلاب اسلامی:
در دوره پیش از انقلاب، نهتنها ابزارهای دیجیتال آموزشی در حوزه دین وجود نداشت، بلکه حتی امکان تولید محتوای دینی بهصورت چندرسانهای، صوتی، تصویری یا تعاملی نیز فراهم نبود. آموزش و تبلیغ دین عمدتاً محدود به مجالس حضوری، کلاسهای سنتی و جزوات مکتوب بود.
پس از انقلاب اسلامی:
پس از انقلاب، حوزههای علمیه با بهرهگیری از ظرفیتهای چندرسانهای، اقدام به تولید مجموعه گستردهای از محتوای دینی در قالبهای نوین کردند.
این تولیدات شامل نرمافزارهای آموزشی، پادکستهای علمی، فیلمهای مستند، انیمیشنهای تربیتی، کلاسهای مجازی، کتابهای گویا، اپلیکیشنهای تعاملی و بازیهای آموزشی در موضوعات مختلفی مانند آموزش فقه، اصول، تفسیر، کلام، تاریخ اسلام، اخلاق و پاسخ به شبهات اعتقادی میباشند.
این تحول، دگرگونی بنیادینی در شیوه انتقال و انتشار معارف اسلامی ایجاد کرده و مخاطبان جدیدی را به فضای دینی جذب نموده است.
نظر شما