به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام و المسلمین سید صادق محمدی، عصر امروز در نشست تخصصی «فضای مجازی، فناوری و هوش مصنوعی» که در چارچوب همایش یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، با بیان اینکه طبق نظر متخصصان، هوش مصنوعی تحلیل دادهها و تولید الگوریتمی علم است، اظهار داشت: باید به دقت بررسی کرد که آیا این نوع استنباط میتواند در حوزه احکام شرعی، جایگاه حجیت داشته باشد یا خیر.
وی با اشاره به مباحث مطرحشده در درس خارج خود پیرامون حجیت استنباط هوش مصنوعی گفت: ما یک بحث صفر و یک در این زمینه داریم؛ یعنی باید ابتدا مشخص کنیم که آیا اصولاً هوش مصنوعی میتواند فرآیند استنباط پیچیده احکام شرعی و استخراج گزارههای دینی را انجام دهد یا نه؟ این یک سؤال بنیادین و در حال حاضر محل تأمل جدی است.
استاد حوزه علمیه قم همچنین افزود: اگر فرض بگیریم که هوش مصنوعی قادر به استنباط احکام باشد، این تازه ابتدای بحث است، نه انتهای آن. برخی نوشتهها و اظهارنظرها بهسادگی میگویند که «اگر هوش مصنوعی توانایی استنباط دارد، پس حجیت هم دارد»، اما این استدلال سطحی و غیر دقیق است.
وی با بیان اینکه در اصول فقه، صرف کشف حکم شرعی برای اثبات حجیت کافی نیست، اظهار داشت: حتی در مسأله تقلید ابتدایی از میت، بسیاری از فقها حجیت را نمیپذیرند؛ با اینکه میت زمانی مجتهد جامعالشرایط بوده است. حال چگونه میتوان برای هوش مصنوعی، که حتی ذیشعور هم نیست، حجیت قائل شد؟
حجت الاسلام و المسلمین محمدی همچنین گفت: در بحث اصولی «قطع قطاع» هم مطرح است که آیا چنین قطعی حجیت دارد یا خیر؟ ما در درس خارج فقه به این نتیجه رسیدیم که مطلق کشف احکام شرعی، ملاک حجیت نیست؛ بلکه نوع کشف، شرایط کاشف، و سایر مقدمات دخیل هستند.
وی بیان داشت: بنابراین نمیتوان با سادهسازی گفت که «هوش مصنوعی استنباط کند، پس میتوان به آن رجوع کرد و تقلید کرد». باید بحثی عمیق و دقیق در حوزه علمیه شکل بگیرد و ابعاد فقهی، فلسفی و معرفتی این موضوع مورد واکاوی قرار گیرد.
وی ضمن هشدار نسبت به تعجیل در دادن جایگاه فقهی به هوش مصنوعی گفت: اگر شک در حجیت باشد، به صورت قاعده اصولی، عدم حجیت حاصل میشود. از این رو باید با دقت و مبانی متقن به این بحث نگریست و از شتابزدگی پرهیز کرد.
نظر شما