به گزارش خبرگزاری حوزه، آیت الله محمدمهدی شب زندهدار عصر امروز در همایش بین المللی یکصدمین سالگشت بازتاسیس حوزه علمیه قم که در سالن همایشهای مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، اظهار کرد: اگر اسلام تاکنون باقیمانده است به برکت فعالیت علما و مراجع بزرگ در طول تاریخ غیبت امام زمان(عج) بوده است.
اسلام با پیامبر اکرم(ص) آغاز شد (محمدیالحدوث) و با قیام امام حسین(ع) پایدار ماند (حسینیالبقاء). در عصر غیبت، بقای اسلام به حوزههای علمیه وابسته است (حوزویالبقاء). حوزهها با تربیت شاگردان و حفظ معارف دینی، این رسالت را ادامه دادهاند. امروز دو وظیفه اصلی حوزهها عبارتند از: یک: ارتقای علمی و پاسخگویی به نیازهای روز؛ دو: صیانت از حوزه در برابر تهدیدهای فکری و انحرافات. رهبری بر توجه به زمان و مکان در اجتهاد تأکید کردهاند. بزرگان همواره با ایثار از حوزه دفاع کردهاند.
مشروح سخنان دبیر شورای عالی حوزه های علمیه را در ادامه میخوانید.
یکی از مطالبی که در میان مورخان و پژوهشگران تاریخ اسلام مطرح است و تجربه نیز آن را تأیید میکند، این است که اسلام، محمدیالحدوث و حسینیالبقاء است.
اگر اسلام باقی ماند و در برابر دسیسههای دشمنان، کجفهمان و معاندان از صحنه روزگار حذف نشد، بهسبب مجاهدات سیدالشهداء (ارواحنا فداه) و سایر ائمه اطهار؟عهم؟ بود.
بهنظر میرسد، فراز سومی نیز میتوان به این ترکیب افزود: در عصر غیبت، اسلام حوزویالبقاء است.
نقش حوزههای علمیه در حفظ اسلام
اگر اسلام باقی مانده و بحمدالله در حال گسترش است، بهبرکت علما، دانشمندان، مبلغان، مدافعان دین و مراجع بزرگ در دوران غیبت است؛ گرچه منشأ حوزههای علمیه به پیش از دوران غیبت بازمیگردد؛ اگر به حوزه امام صادق؟ع؟ بنگریم و آنچه را در کتابهای تاریخی، مانند رجال کشی آمده است، مرور کنیم، درمییابیم که حضرت، حوزهای گسترده و همهجانبه تأسیس کرده بودند.
حضرت، نهتنها در زمینه فقه، بلکه در ادبیات، کلام و سایر علوم نیز شاگردانی تربیت فرمودند؛ چنانکه مثلاً در مسائل ادبی، به ابانبن تغلب ارجاع میدادند که حتی با مخالفان مناظره میکرد و آنان را شگفتزده میساخت. در فقه به زراره، در کلام به هشام و در دیگر حوزهها به شاگردان خاص خود ارجاع میدادند.
اگر چنین حوزهای نبود، همانگونه که حضرت فرمودهاند: «لولا هؤلاء لاندَرَسَت آثار النبوة»؛ اگر امثال زراره و محمدبن مسلم نبودند، آثار نبوت محو میشد. در جای دیگری نیز میفرمایند: «لولا زرارة، لاندَرَسَت آثار و احادیث أبی»؛ اگر زراره نبود، احادیث پدرم (امام باقر؟ع؟) از میان میرفت. این بیان، وظیفه حوزههای علمیه را از آن زمان تا عصر حاضر و تا ظهور حضرت بقیةاللهالاعظم؟عج؟ مشخص میسازد.
بر این اساس، میتوان با اطمینان و قاطعیت گفت: اسلام، حوزویالبقاء است؛ همانگونه که محمدیالحدوث و حسینیالبقاء بود، امروز نیز استمرار آن در گروی پایداری حوزههاست.
وظایف حوزههای علمیه در عصر حاضر
این حقیقت، دو وظیفه مهم بر عهده ما میگذارد:
۱. ارتقای حوزه و بالندگی آن متناسب با نیازهای جامعهای که در حال پیشرفت است. اسلام، دینی کامل و همهجانبهنگر است و برای همه مسائل بشر، راهنمایی دارد. این مسئولیت، بر عهده حوزههای علمیه است که با عزمی راسخ در این مسیر گام بردارند.
۲. صیانت از حوزههای علمیه: حوزه همواره آماج تهدیدهای درونی و بیرونی بوده است. حوزه باید بیدار باشد؛ روایت شریف فرموده است: «شیعیان ما دو چشم سر و دو چشم دل دارند.» با چشم دل، باید خفایا را درک کرد و برای آنها درمان اندیشید.
- نمونههای تاریخی صیانت از حوزه
در تاریخ، بزرگان ما چنین بودهاند. احمدبن محمدبن عیسی اشعری قمی، برای صیانت از حوزه، حتی بزرگی چون احمدبن محمدبن خالد برقی را تبعید کرد؛ البته بعداً که اشتباهبودن تشخیص خود را دریافت، در تشییع جنازه او شرکت کرد و تجلیل نمود؛ اما اصل دغدغه صیانت از حوزه، اصل ارزشمندی است.
در دورههای بعد، امثال وحید بهبهانی؟رضوت؟، وقتی اخباریگری را تهدیدی برای فهم صحیح دین دیدند، چنان استوار ایستادند که شب تا سحر با مخالفان بحث میکردند.
در زمان ما نیز نمونههای فراوانی وجود دارد؛ مثلاً مرحوم آیتاللهالعظمی گلپایگانی؟ره؟ جلوی تلخیص نادرست کتاب کافی را گرفتند. یا حضرت امام؟ره؟ نسبت به رفتار یک طلبه جوان، موضع سختی گرفتند؛ چراکه معتقد بودند، آن رفتار به کیان حوزه آسیب زده است.
این صیانت، شامل مقابله با انحرافات فکری نیز هست؛ مثلاً اگر کسی در مسأله فرزندآوری با نادیدهگرفتن حدود شرعی، فتوایی دهد که موجب تضعیف مبانی دینی شود، باید با آن مقابله کرد؛ زیرا چنین روندهایی آرامآرام در حوزه نفوذ میکنند و خطرناکاند.
رهنمودهای رهبر معظم انقلاب برای حوزهها
بیانات رهبر معظم انقلاب در منشور اخیر ایشان، حقیقتاً منشوری راهبردی برای حوزههای علمیه در سراسر جهان تشیع است. باید با دقت و امعان نظر، هر فراز آن را بررسی کرد؛ مانند قانونی که نیازمند آییننامه اجرایی است.
نکته مهم دیگر در بیانات رهبری، توجه به زمان و مکان در اجتهاد است. برخی از افراد که از عمق فقه بیبهرهاند، خیال میکنند گذر زمان و مکان، احکام الهی را تغییر میدهد؛ درحالیکه حلال محمد؟ص؟ تا قیامت حلال است و حرام او نیز تا قیامت حرام باقی میماند. تغییر موضوعات باعث تفاوت احکام میشود، نه صرف گذر زمان.
امروز، زندگی بشر مسائل نوپدیدی ایجاد کرده است. شورای نگهبان با انبوهی از مسائل روبهروست که در فقه کلاسیک بهتفصیل مطرح نشدهاند. حوزهها باید در برابر این نیازها پاسخگو باشند. اشتغال به مباحث بیفایده و طولانی، که مشکلی از مردم را حل نمیکند، نمیتواند با نیت قربت سازگار باشد. رهبری معظم نیز بارها فرمودهاند که چاپ آثار پرحجم بدون ضرورت، فایدهای ندارد.
امیدوارم خداوند متعال توفیق خدمت خالصانه را به همه علما، اساتید، شورایعالی و مدیران حوزههای علمیه عطا فرماید تا این منشور مبارک بهدرستی درک و سپس اجرایی گردد.
الگوی بزرگان در خدمت به حوزه
و در نهایت، در احوال مرحوم آیتاللهالعظمی حاج شیخ عبدالکریم حائری؟رضوت؟ آمده است که در اواخر عمر شریفشان، زمانی که از ایشان علت اندوهشان را پرسیدند، فرمودند: از بدهی نگران نیستم؛ بلکه از این نگرانم که اگر خداوند بپرسد: تو بیش از این در میان مردم آبرو داشتی، چرا بیشتر قرض نگرفتی و خرج حوزه نکردی؟[چه جوابی بدهم؟]. اینچنین بزرگان ما تنها برای خدا زندگی میکردند.
نظر شما