خبرگزاری حوزه | حضرت آیت الله خامنه‌ای به مناسبت برگزاری همایش یکصدمین سالگشت بازتأسیس حوزه علمیه قم پیام مهمی صادر فرمودند.
ایشان در پیام خود، ضمن تشریح روند تشکیل حوزه علمیه قم، تاریخچه‌ای از اقدامات استعماری در کشورهای منطقه مانند عراق، سوریه و فلسطین و نیز کشورمان را بیان فرمودند.
یادآوری انعقاد قراردادهای خائنانه در کنار اقدامات استعماری دول مستکبر و استثمارگر، تداعی‌کننده اقدامات این دولت‌ها و نیز برخی تعاملات خیانت‌بار و یا خوش‌بینانه به غرب، در مقطع حاضر می‌باشد.
توجه دادن به هجرت مؤسس حوزه به قم و تشکیل حوزه با استفاده از تجارب خود و بیان برخی ویژگی‌های شاخص شخصیتی مؤسس حوزه، توجه مخاطب را به خود جلب می‌نماید و می‌تواند برای بدنه مدیریتی حوزه‌های علمیه، الهام‌بخش باشد.
ایشان در ادامه، با نگاه زمانی کلان‌تر، به تصویرسازی چنددهه‌ای از تشکیل و تداوم حیات حوزه بابرکت قم پرداخته و طلوع خورشید حضرت امام خمینی(ره) و تبدیل شدن به قله علمی، تحقیقی و تبلیغی با قدوم آیت الله بروجردی و در نهایت، اسقاط حکومت طاغوت بعد از ۶ دهه و حاکمیت اسلام و تبدیل شدن به الگوی اسلام‌خواهی و دین‌گرایی در منطقه را، از ثمرات و برکات حوزه علمیه قم برشمردند.
تحلیل محتوایی عنوان «حوزه علمیه»
حضرت آیت الله خامنه‌ای(دام ظله العالی) در بخش تحلیل محتوایی عنوان «حوزه علمیه»، آن را یک مرکز علمی تخصص‌محور برای تربیت مبلغ متخلق و کارآمد، حل و رفع تهدیدهای فکری، اعتقادی و ... دشمنان، تولید و تبیین اندیشه ناب اسلام در نظاماتی چون سیاست، اقتصاد، مدیریت کلان کشور، خانواده و روابط شخصی، مرکز و قله نوآوری‌های تمدنی و آینده‌نگرانه که تقویت و پیشرفت در امور فوق منجر به تحقق حوزه پیشرو و سرآمد خواهد شد، ارزیابی کردند.
وظایف و اولویت‌های تحقق حوزه پیشرو و سرآمد
تفکیک برخی از اولویت‌ها و وظایف مهم حوزه علمیه قم به منظور تحقق یک حوزه پیشرو و سرآمد، در این بخش از پیام ایشان آمده است:
۱- وظیفه علمی
در بیان وظیفه علمی حوزه، نکاتی در خصوص فقه مطرح گردیده است که می‌توان به موارد زیر، اشاره نمود:
-پاسخگویی به انتظارات به تناسب سرعت و شدت تحولات فکری و علمی؛
-پاسخگویی به سؤالات متناسب با عصر تشکیل نظام سیاسی اسلام؛
-پیش‌پاسخ به سؤالات محتمل آیندگان (آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری).
ایشان، تحقق این وظایف را در گرو «جامعیت فقیه» در معارف دینی و «آشنایی مناسب با یافته‌های امروزی بشر» می‌دانند.
راهکارهایی برای تحقق وظایف علمی
برخی از راهکارهای عملی به منظور کمک به تحقق حوزه پیشرو و سرآمد، حاکی از دغدغه خاطر معظم‌له و در ادامه توصیه‌ها و فرمایشات‌شان در طول دهه‌های گذشته که در جمع حوزویان و مدیران حوزوی مطرح فرموده‌اند می‌باشد:
-اولویت‌بندی درست و متناسب با توجه به تشکیل نظام اسلامی و مسائل مربوط به حکمرانی اسلامی مانند روابط دولت و مردم، روابط دولت اسلامی با دولت‌ها و ملت‌های دیگر، نفی سبیل، نظام اقتصادی، منشأ حاکمیت و نقش مردم و نحوه مواجهه به نظام سلطه، مفهوم عدالت که منتظر پاسخ فقهی هستند(و بی‌توجهی به این اولویت‌ها دیده می‌شود)؛
-نپرداختن به موضوعاتِ بدون اولویت و پرهیز از اظهار فضل و سُمعه علمی
-تبیین سبک زندگی اسلامی و هدایت جامعه
۲- وظیفه تربیت نیروی مهذب و کارآمد
تشکیل دستگاه تبلیغی
در این بخش از پیام، به دو عنصر توجه شده است: تعلیم پیام مناسب که ایشان تصریح به تشکیل دستگاهی برای تکفل این وظیفه نموده‌اند و گردآوری شبهات و تبلیغ تهاجمی در کنار تبلیغ تدافعی را لازم دانستند
مقام معظم رهبری بر لزوم تشکیل سازمانی برای آموزش مبلغین تصریح و تأکید می‌کنند: «تدارک این دستگاه آموزش دهنده از جمله اولویت‌های حوزه است».ایشان فرمودند: «شایسته است بسیار جدی شمرده شود و شتاب گیرد.»
شایان ذکر است مراکز مختلفی مانند مرکز تخصصی تبلیغ و نیز دوره‌های سفیران هدایت همچنین پذیرش طلاب و روحانیون برای آموزش و مهارت‌یابی در امور رسانه‌ای، در طی سال‌های گذشته مشغول فعالیت بوده‌اندکه تصریح معظم‌له به لزوم جدیت و شتاب در موضوع آموزش مبلغین و نیز تدوین بسته‌های تعلیم پیام مناسب، وظیفه جدی و جدید دیگری بر دوش مسؤولین حوزه علمیه مخصوصا در بخش‌های تبلیغی می‌گذارد. این حد از تصریح و تأکید، جای هیچ‌گونه تأخیر و درنگ برای تشکیل چنین دستگاه و تشکیلاتی را باقی نمی‌گذارد.
مهذب‌پروری آری! منزوی‌پروی خیر!
ایشان در فراز مهم دیگری، مهذب‌پروری را غیر از منزوی‌پروری معرفی می‌فرمایند که از جمله آفات در تربیت و سلوک حوزوی می‌تواند باشد.
روحانیت پیشتاز در همه جبهه‌های تقابل با دشمنان
بخش دیگر پیام مقام معظم رهبری، به پیشتازی روحانیت در همه عرصه‌های مقابله با دشمنان دین و کشور می‌پردازد و در ادامه با استناد به فرمایشات رهبر کبیر انقلاب حضرت امام خمینی(ره)، امید ایشان را طلاب و فضلای دغدغه‌مند نهضت و انقلاب معرفی کرده و موضوع تحجر و متحجرین را که چه بسا مدخل‌هایی برای نفوذ دشمن می‌توانند باشند مورد توجه قرار داده‌اند.
آفت مخرب جدایی دین از سیاست
جدایی دین از سیاست و اجتماع، موضوع بسیار مهم دیگری است که امروزه ابعاد این آفت بسیار مخرب را می‌توان به رنگ‌ها و شکل‌های مختلف ملاحظه نمود. می‌توان گفت که این فکر مخرب و ضددینی، امروزه اگرچه جولان ملموسی در کلمات و شعارها ندارد ام به هیچ‌وجه نباید پنداشت که چنین فکر غلط و کاملا ضددینی، ریشه‌کن شده باشد بلکه چه بسا به صورت خیلی خزنده‌تری و در سایه برخی ساخت‌ها و ساختارهای به ظاهر پسندیده، به تولید محصولات فکری و انسانی خود مشغول است به این معنا که برخی طراحی‌ها، محقِّق سکولاریسم هستند اگرچه در ظاهر و در شرح وظایف خود، چنین نماد و نمودی هم ندارند!
-مردمی بودن
از دید رهبر انقلاب، با مردم و در میان مردم بودن ضامن اعتبار معنوی حوزه‌ها و حوزویان می‌باشد و جهاد در تمامی گونه‌ها و ابعادش، وظیفه قطعی حوزه‌ها، تلقی شده است.
۳- مشارکت در تولید و تبیین نظامات اجتماعی
ایشان اداره کشور را منوط به تبین نظامات متعدد دانسته و ضمن بیان برخی موارد، مانند شکل حکومت، شیوه حکمرانی، حقوق و قضا، نظام اقتصادی و مالی، نظام اداری، نظام کسب و کار، نظام خانواده و ... تحقیق و تبیین در خصوص نظامات اجتماعی کشور را همچنان نافرجام و بی‌سامان دانستند و فرمودند: پرکردن خلأ نظامات در شمار وظایف حتمی حوزه است و لازمه آن ،آگاهی از یافته‌های جهان امروز و همکاری حوزه و دانشگاه می‌باشد.
باید توجه داشت علیرغم اینکه در طول سده‌های طولانی و در سایه تلاش‌ها، جانفشانی‌ها و مجاهدع‌های علما، در شاخه‌های متعدد علمی مانند فقه، حدیث، تفسیر، کلام، فلسفه، تاریخ و ... پیشرفت‌های ممتازی صورت گرفته و تولیدات علمی فخیم و قویمی به جامعه بشری و دینی عرضه شده است اما برخلاف آموزه‌های جهانی و اقتضائات خاتمیت دین مبین اسلام و ادعای اداره جهان در سایه حکم‌فرمایی معارف اسلامی و شیعی، تلاش مثمر ثمری برای تدوین نظامات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... صورت نگرفته و یا برخی تلاش‌ها از حد مباحث اولیه فلسفی و مبنایی فراتر نرفته است به طوری که امروز اگر مقایسه‌ای بین آنچه که مثلا در علم فقه و فقاهت اتفاق افتاده و محصولات علمی و کتاب‌های بی‌شمار تألیفی در موضوع فقه و مانند آن چون کلام و فلسفه و تفسیر و حدیث و ... با موضوعاتی چون اقتصاد، سیاست، امنیت، روابط بین‌الملل و مدیریت فراکشوری و جهانی انجام پذیرد ملاحظه خواهیم کرد که فاصله بسیار قابل توجه و پرمعنایی وجود دارد. خلأیی که نتیجه آن، میدان‌داری نظریات تاریخ‌گذشته دهه‌ها و شاید سده‌های گذشته غربی در اداره اقتصاد، سیاست و دیگر شؤون حکمرانی در کشورهای اسلامی بوده است و این معضل، پیامدهای نسلی زیانبار خود را در ایجاد تناقض‌ها و تهافت‌های محتوایی، عقیدتی و مدیریتی به همراه آورده است و مع‌الاسف در برخی اقشار، منجر به تزریق و تقویت گمانه‌های نادرست و خلاف حقیقتِ ناکارآمدی نظام دینی شده است.
۴- تمدن سازی اسلامی: برجسته‌ترین انتظار از حوزه
مقام معظم رهبری، وظیفه حوزه در بخش تمدن سازی را، ترسیم خطوط اصلی و فرعی تمدن نوین اسلامی و
تبیین و ترویج و فرهنگ سازی آن در جامعه برشمردند و آن را از برترین مصادیق بلاغ مبین معرفی کردند.
تمدن‌سازی نوین اسلامی که از دهه‌های گذشته توسط ایشان مطرح گردیده و در بیانات مختلف، مورد تأکید واقع شده است نیازمند بحث و فحصی مجزا و تفصیلی می‌باشد و شاید بتوان گفت برای تحقق این امر بسیار مهم-که چه بسا بعضی آن را بلندپروازی و آرزوپروری تلقی کنند-نیازمند چرخشی در رویکردها و روایت‌های دنیاگریزانه و ترویج‌ها و تبلیغ‌های نادرست از مفهوم زهد و دنیاپرستی باشیم و از باب اینکه «دنیا جسر و مزرعه آخرت است» همین‌طور از این حیث که چه بسا تحقق ذی‌المقدمه منوط به تحقق مقدمه آن می‌باشد و لذا اهمیت مقدمات را نباید نادیده و کم انگاشت لهذا برای گام برداشتن در مسیر تحقق و تکوین تمدن نوین اسلامی، یک تغییر فاز و تغییر نگاه و شاید انقلاب اندیشه‌ای هژمونیک، ضرورت داشته باشد که این تحول و تبدل، زایش‌گاه مؤلفه‌های تحقق تمدن اسلامی خواهد بود.
ورود معظم‌له در تعریف برخی حدود و رسوم تمدن نوین اسلامی، حاکی از دغدغه‌مندی ایشان و نیز فاصله موجود میان آنچه که ایشان در دهه‌های گذشته ترسیم نموده‌اند با واقعیت محقق شده مورد ملاحظه، می‌تواند باشد.
تلقی درست و کامل موضوعات
در این بخش از پیام، به نکته بسیار حائز اهمیتی پرداخته شده است که عبارت از توجه کردن به زمان و مکان در اجتهاد و شناخت درست موضوع می‌باشد.
یکی از بلایای معنایی و فهمی، شناخت نادرست موضوع و یا شناخت ناقص آن می‌باشد و روشن است وقتی محقق و مسأله‌شناسی نتواند موضوعی را با تمام حیثیات و ابعادش فهم نماید قطعا در محمول نظری و عملی که بر آن بار خواهد کرد دچار خطا خواهد شد. ایشان همچنین تأکید کردند که نوفهمی نباید به ناخالص سازی شریعت تبدیل گردد.
قطعا بیان تاریخچه تشکیل حوزه مقدسه قم در مطلع پیام و پرداختِ قابل توجه در بخش تأسیس و ویژگی‌های مؤسس حوزه و نیز هجرت ایشان، همچنین مجاهدت‌های حوزویان در طول ۶ دهه که منجر به اسقاط مانع بزرگ عینیت یافتن تمدنی اسلام و نابودی رژیم طاغوت گردید نهال انقلاب را به بار نشاند به ضمیمه راهکارهای ارائه شده برای تحقق حوزه پیشرو و سرآمد، می تواند درس‌آموز و تحرک‌آفرین باشد و مخصوصا تأکیدات معظم‌له ذیل عنوان «بلاغ مبین» و نیز تصریح به ضرورت تشکیل دستگاهی در زمینه سامان‌دهی هرچه بهتر تبلیغ و مبلغین، نباید مورد غفلت قرار گیرد.
باید دید در کنار همه اعلام آمادگی ها و تجلیل هایی که از صدور و محتوای پیام مقام عظمای ولایت صورت می گیرد چه اقدامات جدی و عملیاتی و برنامه ریزی شده ای برای لبیک گویی به معظم له و نیز در جبران کاستی های موجود، صورت می گیرد و امید اینکه بتوانیم همچنانکه همیشه شاهد سر دادن نداهای لبیک گویی به فرمایشات ایشان بوده ایم شاهد تلاش علمی، عملی، بی درنگ و بیش از پیش در تحقق منویات و فرمایشات شان باشیم ان شاءالله تعالی و بمنه و فضله و توفیقه.
حجت الاسلام خدابخش عبدلی
نظر شما