به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام سید حسین حسینی قمی در یکی از سخنرانی های خود به موضوع «ازدواج آسان و زندگی ساده در مسیر برکت و دوری از چشموهمچشمی» پرداخت که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
بسم الله الرحمن الرحیم؛ یکی از مهمترین الگوهای زندگی حضرت صدیقه طاهره سلاماللهعلیها و امیرالمؤمنین علی علیهالسلام، سادگی در ازدواج ایشان است. افزون بر این، هماهنگی کامل این دو شخصیت الهی در طول زندگی مشترک و همچنین نسلی پربرکت و ارزنده که از این ازدواج بهوجود آمد، سه محور اساسی در بررسی سبک زندگی آن دو بزرگوار بهشمار میآیند.
* شیوه ازدواج حضرت زهرا سلاماللهعلیها و امیرالمؤمنین علیهالسلام
امروزه آمارهای نگرانکنندهای در خصوص دختران و پسران مجرد و افزایش طلاقها در جامعه به گوش میرسد. بسیاری از این جوانان به سن ازدواج رسیدهاند اما به دلایل مختلف، بهویژه سختگیریهای رایج در امر ازدواج، موفق به تشکیل خانواده نشدهاند.
در نتیجه، شاهد کاهش آمار ازدواج و افزایش نرخ طلاق هستیم. بهعنوان نمونه، گاه گزارش میشود که در یک سال، یکسوم ازدواجها منجر به طلاق میشود؛ آماری بین ۱۵۰ تا ۱۷۰ هزار طلاق در یک جامعه هشتاد میلیونی، رقم تکاندهندهای است.
اگر تنها هر طلاق را معادل آسیبدیدگی دو نفر در نظر بگیریم، با جمعیتی حدود ۳۰۰ هزار نفر مواجهیم.
حال اگر این خانوادهها صاحب یک فرزند باشند، این عدد به ۴۵۰ هزار و اگر دو فرزند داشته باشند به ۶۰۰ هزار نفر میرسد. به همین ترتیب، دایره آسیبهای اجتماعی گستردهتر میشود.
برخی به درستی بیان میکنند که اگر در خانوادهای یکی از عزیزان، مثلاً دختر یا پسر، در یک سانحه جان خود را از دست دهد، اگرچه خانواده دچار اندوهی شدید میشوند، اما با گذر زمان این غم تا حدی التیام مییابد.
در مقابل، تجربه طلاق فرزندان برای والدین از نظر روحی و روانی بسیار سنگینتر و طولانیمدتتر است؛ چراکه این جدایی دائماً در برابر چشم آنان قرار دارد و آثار آن بهسادگی فراموش نمیشود.
با توجه به آیه شریفه «إِنَّ اللّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتّی یُغَیِّروا ما بِأَنْفُسِهِمْ»، لازم است ما نیز در سبک زندگی خود بازنگری کنیم. یکی از نمونههای روشن و تاریخی، «شیوه ازدواج حضرت زهرا سلاماللهعلیها و امیرالمؤمنین علیهالسلام» است.
مهریه این ازدواج، بنابر نقلهای متعدد، حدود ۴۸۰ تا ۵۰۰ درهم بوده که معادل حدود ۵۰ دینار میشود؛ چراکه هر ۱۰ درهم برابر یک دینار بوده است. این مهریه مبلغی اندک بهشمار میآمد.
در تاریخ آمده است که حضرت زهرا سلاماللهعلیها خواستگاران ثروتمند متعددی داشتند؛ از جمله عبدالرحمن بن عوف، که از ثروتمندترین افراد مدینه بود.
وی در خواستگاری خود اظهار داشت که در صورت پذیرش، حاضر است دههزار دینار مهریه تعیین کند و صد شتر نیز تقدیم دارد. اگر این عدد را با مهریه پیشنهادی امیرالمؤمنین مقایسه کنیم، درمییابیم که عبدالرحمن پیشنهاد کرده بود دویست برابر بیشتر از علی علیهالسلام مهریه پرداخت کند.
در مثالی ملموستر، تصور کنید فردی خواستگاری بیاید و مهریهای معادل پنجاه سکه پیشنهاد دهد، و فردی دیگر دههزار سکه و صد وسیله نقلیه.
بهطور طبیعی، بسیاری ممکن است گزینه دوم را انتخاب کنند، اما حضرت زهرا سلاماللهعلیها اینگونه نیندیشیدند و همان پیشنهاد ساده پنجاه دیناری را پذیرفتند.
نقل است که رسول خدا صلیاللهعلیهوآله هنگام مواجهه با خواستگاری عبدالرحمن بن عوف، خشمگین شدند، مشتی سنگریزه برداشتند و آنها را در کف دست تبدیل به زمرد کردند و فرمودند: «تو میخواهی مال و ثروت خود را به رخ من بکشی؟» این پاسخ قاطع در برابر خواستگاری پرزرقوبرق و پذیرش خواستگاری ساده، پیامی روشن دربارۀ ارزشهای حقیقی ازدواج دارد.
* مهریه ساده در زندگی امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها
مرحله دوم مربوط به جهیزیه است. همان مهریه اندک ۴۸۰ یا ۵۰۰ درهمی که امیرالمؤمنین علیهالسلام تقدیم کردند، از سوی پیامبر خدا صلیاللهعلیهوآله گرفته شد و به برخی از اصحاب داده شد تا با آن جهیزیهای تهیه کنند.
در اینجا یک نکته مهم فقهی و شرعی وجود دارد که باید به آن توجه داشت: از منظر شرعی، تأمین جهیزیه بر عهده داماد است، نه عروس.
البته در بسیاری از خانوادههای دیندار برای همکاری و هماهنگی بیشتر، خانواده عروس داوطلبانه تهیه بخشی از جهیزیه را میپذیرند، چنانکه پیامبر اکرم نیز چنین کردند و همان مهریه متعلق به حضرت زهرا سلاماللهعلیها را برای تهیه جهیزیه در اختیار اصحاب قرار دادند. اما از حیث شرعی، این مسئولیت بر عهده داماد است.
توجه به این موضوع، آثار مهمی دارد. همه میدانند که نفقه زن ــ یعنی خوراک، پوشاک و مسکن ــ بر عهده شوهر است.
بنابراین، هنگامی که مردی ازدواج میکند، موظف است از نظر شرعی غذای روزانه همسرش را تأمین کند. اگر قرار بود تمام عمر، غذا از بیرون تهیه شود، هزینه بسیار سنگینی به خانواده تحمیل میکرد، اما وقتی همسر در منزل غذا میپزد، طبیعی است که باید ابزار و لوازم لازم نیز فراهم باشد؛ از جمله اجاق گاز، یخچال، و سایر وسایل پختوپز که تهیه آنها به عهده شوهر است.
مسکن نیز به همین ترتیب است. اگر خانهای تهیه شد، این خانه نیاز به فرش، پتو، لحاف، تشک، موکت، تخت و دیگر وسایل اولیه دارد. جهیزیه چیزی جز همین اقلام ضروری نیست.
بنابراین، در منطق اسلامی، مسئول تأمین این وسایل داماد است، چراکه زن وارد خانهای میشود که نیاز به لوازم حداقلی زندگی دارد. در نتیجه، مهریه اندک، جهیزیه ساده، و پذیرش مسئولیتهای واقعی ازدواج، همگی بخشی از الگویی است که در سیره نورانی حضرت زهرا سلاماللهعلیها و امیرالمؤمنین علی علیهالسلام مشاهده میشود.
اسلام نیز، همچون سیره حضرت زهرا، به تبعیت از پیامبر خاتم، بر اصل مشارکت و تعاون در زندگی تأکید دارد. همانگونه که حضرت زهرا خود برای آغاز زندگی مشترکشان جهیزیه تهیه کردند، امروز هم جامعه دینی ما با نیت خیر و همکاری، این سنت را ادامه میدهد.
این سخن را برای ایجاد اختلاف میان خانوادهها نمیگویم؛ قرار نیست مادر شوهر یا مادر داماد سرزنش شوند که چرا جهیزیه را تهیه نکردهاند. اگر خانواده عروس جهیزیه فراهم کردهاند، از سر لطف و همکاری بوده است، نه وظیفه. حال که لطفی صورت گرفته، شایسته نیست آن را با ایراد و خردهگیری پاسخ دهیم.
* نباید در تهیه جهیزیه به دنبال عیبجویی و مقایسه بود
نباید شب عروسی را با فهرستبرداری و بررسی نوع یخچال و ماشین لباسشویی تلخ کرد.
چرا یخچال ایرانی است و نه خارجی، یا چرا ماشین لباسشویی فلان برند نیست. واقعیت این است که بسیاری از این اقلام بر عهده خانواده داماد است.
پتو، وسایل آشپزخانه، اجاقگاز، لوازم ضروری خانه، همه طبق منطق اسلامی باید توسط خانواده داماد تأمین شود. وقتی خانواده عروس با کرامتمندی آن را تهیه کردهاند، نباید به دنبال عیبجویی و مقایسه رفت.
در روایات آمده است که وقتی پیامبر(ص) به جهیزیه حضرت زهرا(س) نگریستند، اشک شوق از چشمانشان جاری شد. هفده قلم وسیله بود، که همگی از گِل سفال تهیه شده بودند:
کاسه، لیوان، بشقاب و دیگر ظروف ساده. پیامبر دعا کردند: «اللهم بارک لقوم جلّ آنیتهم من الخزف»؛ خدایا، این زندگی را که تمام ظروفش از گِل است، پر برکت بگردان. خداوند نیز به این زندگی، برکت فوقالعادهای عطا کرد.
هدف این نیست که امروز ما جهیزیهها را از ظروف گلی فراهم کنیم، بلکه باید اختلافات بیهوده بر سر وسایل و برندها را کنار بگذاریم.
مهریه حضرت زهرا سلام الله علیها نیز در نهایت سادگی بود. مهریه در اسلام «دَین» است، نه تشریفات. متأسفانه در جامعه ما به مهریه نگاه تشریفاتی دارند.
در حالی که حضرت موسیبنجعفر(ع) فرمودند: «ما اهلبیتی هستیم که سه چیز را از پاکترین اموالمان پرداخت میکنیم؛ یکی از آنها مهریه همسرانمان است».
اهلبیت مهریه را بدون تأخیر و از اموال پاک پرداخت میکردند. اما امروز چقدر از مردان ما مهریه را در همان ابتدا میپردازند؟ بسیاری حتی پس از سالها نیز پرداخت نکردهاند.
نقل شده روزی کسی به خانه امام حسین(ع) رفت و دید پردههای خانه نو شده. وقتی پرسید، حضرت فرمودند: «من نخریدهام، این مهریه همسرم بوده که خودش با آن پرده خریده است».
یعنی اهلبیت علیهم السلام مهریه را فوری میپرداختند و همسر نیز آزاد بود با آن هر چه میخواهد انجام دهد.
امروز وقتی در مجلس خواستگاری صحبت از مهریه میشود و عددی نوشته میشود، باید به آن به چشم بدهی واقعی نگاه کرد.
این عدد با بدهی به بانک یا مغازه تفاوتی ندارد. در رسالههای عملیه نیز آمده است: اگر کسی از دنیا رفت و بدهی داشت، حتی پیش از غسل و دفن، باید بدهیهایش از جمله مهریه همسرش پرداخت شود.
اگر مهریه پرداخت نشده باشد، نمیتوان جنازه را دفن کرد. مهریه حتی در صورت طلاق نیز باید پرداخت شود. اما متأسفانه بسیاری از مردان تا کار به جدایی میکشد، چنان شرایطی ایجاد میکنند که زن از مهریهاش صرفنظر کند و حتی از روی ناچاری مبلغی نیز برای رهایی بپردازد.
یادمان باشد، مهریه خانمها دَین است. باید با رضایت و آگاهی زن پرداخت شود.
* میهمانی ساده و بدون تشریفات در مراسم ازدواج حضرت زهرا سلام الله علیها
در سبک زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها، فقط جهیزیه و مهریه نیست؛ مراسم ازدواج نیز در سیره حضرت زهرا بسیار ساده بود.
پیامبر به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «یا علی! عروسی مهمانی میخواهد، ولو ساده».
امیرالمؤمنین علیه السلام چیزی نداشتند. پیامبر بخشی از مهمانی را بر عهده گرفتند و برخی از اصحاب نیز کمک کردند.
مجلس عروسی در مسجدالنبی برگزار شد. چه اشکالی دارد امروز هم مراسم جشن در مساجد برگزار شود؟
همانگونه که مجلس عزای ما در مسجد است، میتوان با رعایت حرمت مکان مقدس، جشن ازدواج را نیز در آن برگزار کرد. یا حتی تالارهایی برای عروسی خانوادههای کمدرآمد ساخته شود؛ امری بسیار نیکو و لازم.
در بسیاری از شهرها، حسینیههای متعددی در فاصلههای نزدیک ساخته شدهاند که خالی میمانند. اگر حتی یکی از آنها تبدیل به تالار عروسی برای خانوادههای بیبضاعت شود، گره بزرگی از ازدواج جوانان باز میشود.
زندگی مشترک حضرت زهرا سلام الله علیها با امیرالمؤمنین علیه السلام با خانهای استیجاری آغاز شد، نه ملکی. تأکید اسلام بر آغاز زندگی است، نه مالکیت. نباید بهخاطر نداشتن خانه، ازدواج را به تأخیر انداخت.
زندگی آن دو بزرگوار در نهایت سادگی، اما در اوج محبت، صفا و همراهی بود.
امیرالمؤمنین فرمودند: «وقتی از بیرون خانه با اندوه و ناراحتی بازمیگشتم، کافی بود نگاهی به فاطمه کنم تا تمام غم و غصهام از دل برود».
نه سال زندگی مشترکشان، ثمرهاش پنج فرزند بود: امام حسن، امام حسین، حضرت زینب، حضرت امکلثوم و حضرت محسن.
کدام دختر جوان امروزی را میشناسیم که پس از نه سال زندگی مشترک، پنج فرزند داشته باشد؟ امروز اگر خانمی سه فرزند بیاورد، همه خانواده باید بسیج شوند تا او بتواند از پس بزرگکردن آنان برآید.
تبلیغات دهههای اخیر و وضعیت اقتصادی، نسلآوری را با تهدید مواجه کردهاند. اما این مشکلات در زمان امیرالمؤمنین هم وجود داشت. با اینحال، سادگی، صمیمیت، و توکل آنها، بنای خانوادهای شد که الگویی ابدی برای همه ماست.
برای دانلود صوت اینجا را کلیک کنید
نظر شما