وضعیت انسان کینه‌جو بعد از مرگ

به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدرحیم توکل در مراسم عزاداری شب سوم ماه محرم که در هیئت فاطمیه قم برگزار شد، با تأکید بر ضرورت خلوص در عبادت، اظهار داشت: خداوند متعال نه به خلقت ما نیاز دارد و نه به عبادات ما محتاج است بلکه او که غنی مطلق است ما را خلق کرده و به عبادت فرمان داده تا خود ما از برکات آن بهره‌مند شویم.

عبادت باید نورانیت‌آور باشد

عضو مجلس خبرگان رهبری با بیان اینکه عبادت باید موجب نورانیت در وجود انسان شود، افزود: اگر عبادت ما، عبادتی واقعی و همراه با اخلاص باشد، پرده‌های ظلمت را کنار می‌زند و انسان را وارد عالم شهود می‌کند؛ در این حالت، فرد چیزهایی را می‌بیند، می‌شنود و درک می‌کند که دیگران از آن محروم‌اند.

وی ادامه داد: اگر عبادت‌ها به‌درستی انجام شود، انسان به مرتبه‌ای می‌رسد که آنچه دیگران پس از مرگ در عالم برزخ مشاهده می‌کنند، او در همین دنیا می‌بیند.

صورت عبادت کافی نیست؛ باید به حقیقت آن رسید

این استاد حوزه علمیه قم با اشاره به کسانی که ظاهر عبادات را رعایت می‌کنند اما تأثیری در سلوک معنوی آنان دیده نمی‌شود، تصریح کرد: برخی افراد نماز می‌خوانند، اهل ذکر و مستحبات هم هستند، اما همچنان در برابر گناه ناتوان‌اند. دلیل این است که یا عبادت‌های آنان عبادت واقعی نیست، بلکه تنها صورتی از عبادت است؛ یا اینکه عبادت حقیقی داشته‌اند، اما پس از آن با ارتکاب گناه، نورانیت حاصل از عبادت را از دست داده‌اند.

ولایت الهی یا ولایت شیطان و هواپرستی

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل در ادامه با اشاره به خطرات ترک ولایت الهی گفت: اگر انسان تحت ولایت خداوند قرار نگیرد، ناگزیر در مسیر ولایت شیطان یا هوای نفس قرار می‌گیرد. شیطان دشمن خداست و اگر کسی بنده خدا نشود، بنده شیطان خواهد شد و به‌راحتی در برابر وسوسه‌های او تسلیم می‌شود. اگر هم اسیر شیطان نشود، در دام شهوات و هوای نفس می‌افتد. قرآن می‌فرماید: «أَفَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَـٰهَهُ هَوَاهُ» «آیا ندیدی کسانی را که هوا و هوس خود را معبود خویش گرفته‌اند؟»

اصلاح نیت‌ها، شرط قبولی عمل

این استاد اخلاق با تأکید بر ضرورت اصلاح نیت‌ها اظهار داشت: باید قبل از هر عملی نگاهی به نیت خود بیندازیم؛ ببینیم چرا و برای چه کسی این عمل را انجام می‌دهیم. اگر نیت‌ها درست شود، برکت نیز نازل خواهد شد. خداوند در قرآن، با تعبیر «إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ» می‌فرماید: من فقط یک موعظه به شما می‌کنم، آن هم این است که برای خدا قیام کنید و نیت‌هایتان را خالص کنید.

مخلصان، شکست‌ناپذیر در برابر شیطان

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل با اشاره به سخن شیطان در قرآن گفت: شیطان با صراحت اعتراف می‌کند که نمی‌تواند بر بندگان مخلص خدا غلبه کند؛ «إِلَّا عِبَادَکَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِینَ.» پس اگر به اخلاص برسیم، شیطان دیگر راهی به ما نخواهد داشت.

اخلاص، در طول زمان حاصل می‌شود

عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه تأکید کرد: صفات نفسانی همچون اخلاص و شجاعت، با تمرین و ممارست در طول زمان به دست می‌آیند. همان‌گونه که یک فرد بخیل یا ترسو، یک‌شبه سخی یا شجاع نمی‌شود، رسیدن به اخلاص نیز نیازمند مجاهدت مستمر است.

وی خاطرنشان کرد: اگر انسان در مسیر اخلاص حرکت کند و تمرین مستمر داشته باشد، در نهایت این ویژگی بر جان او حاکم می‌شود و دیگر شیطان جایی در وجود او نخواهد داشت.

اگر عبدِ خدا نباشیم، عبدِ شیطان و شهوات می‌شویم

نماینده مردم مازندران در مجلس خبرگان رهبری خاطرنشان کرد: اگر انسان عبدِ خدا نباشد، عبدِ شیطان می‌شود. صفات الهی در بندگان صالح تجلی می‌یابد، اما اگر انسان تحت ولایت شیطان قرار گیرد، در وجودش صفات شیطانی همچون مکر، حیله و فریب شکل می‌گیرد.

وی افزود: اگر انسان از این دو مسیر عبودیت الهی یا شیطانی خارج شود، راه سومی باقی نمی‌ماند جز غرق شدن در شهوات و غرایز، و در آن صورت، عبدِ شهوات خواهد شد. کسی که عبد شهوات است، به همان سمتی می‌رود که خواسته‌های نفسانی‌اش او را می‌برند. این انسان دیگر اراده‌ای برای دوری از آن مسیر ندارد، چرا که شهوات بر جان او تسلط یافته‌اند.

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل با اشاره به فرازهایی از دعای کمیل گفت: در این دعا آمده است: «و قعدت بی أَغْلالی»، یعنی عقل انسان زمین‌گیر شده است. اگر عقل و اعضای ما سالم باشند، باید بتوانند در مسیر الهی حرکت کنند، سیر و سلوک داشته باشند، و حتی از عالم ماده به عالم ملکوت پرواز کنند. اما وقتی انسان در دام دنیا و شهوات گرفتار شود، از حرکت بازمی‌ماند.

عبودیت واقعی، مسیر رهایی از صفات شیطان

استاد حوزه علمیه قم با تأکید بر این‌ که این مقامات دست‌ یافتنی‌اند، خاطرنشان کرد: اگر انسان با نیت خالص و برای رضای خدا اقدام کند، می‌تواند از این موانع عبور کند. باید دقت کنیم که انگیزه‌مان در اعمال چیست و برای که اقدام می‌کنیم.

وی با اشاره به آیه «اللّهُ وَلِیُّ الَّذِینَ آمَنُوا» گفت: خداوند، ولیّ مؤمنان است. اولیای الهی از پیامبران و امامان گرفته تا علمای ربانی، همه واسطه‌های کلام خدا هستند. مسیر عبودیت، صاحب واحدی دارد و آن، خداوند متعال است. اما کسانی که از مسیر الهی خارج می‌شوند، اولیایی دیگر برای خود انتخاب می‌کنند؛ برخی اسیر شهوت، برخی اسیر قدرت، و برخی هم اسیر مال می‌شوند.

شیر درنده‌ای که مطیع امام صادق(ع) شد

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل در بخش دیگری از سخنانش به حکایتی از ولایت‌پذیری حیوانات در برابر اولیای الهی اشاره کرد و گفت: روزی امام صادق(ع) در مسیری در حرکت بودند که شیر درنده‌ای در وسط راه ظاهر شد. همراهان امام از ترس عقب‌نشینی کردند. امام فرمودند: «شما بمانید، من خودم درستش می‌کنم.»

وی افزود: امام به سمت شیر رفتند. شیر با دیدن امام، حرکاتی از خود نشان داد که حاکی از اطاعت و احترام بود. امام دستی به سر شیر کشیدند و او را به کنار راه بردند. اینجا بود که امام فرمودند: «اگر خدا را آن‌گونه که باید عبادت کنید، می‌توانید شیرها را رام خود کنید، همان‌گونه که گاو و شتر را به کار می‌گیرید.»

اگر خدا را آن‌گونه که باید عبادت کنیم، عالم تسخیر می‌شود

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل گفت: این سخن امام بسیار مهم است؛ یا عبادت‌های ما عبادت واقعی نیست، یا اگر هم هست، نوری از آن در جان ما باقی نمانده است. گاهی با چند خطا، نوری را که در اثر عبادت به‌دست آورده‌ایم، از بین می‌بریم. اما اگر عبادت واقعی باشد، انسان به مقاماتی می‌رسد که عالم برایش تسخیر می‌شود. این مسیر سخت نیست، اگر غیرممکن بود، خداوند ما را به آن امر نمی‌کرد. اما رسیدن به آن، مجانی و بی‌زحمت نیست؛ باید با نفس مبارزه کرد.

معاویه و تحریف مفهوم امیرالمؤمنین

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به سوء‌استفاده معاویه از عنوان "امیرالمؤمنین"، گفت: معاویه در نامه‌ای به امیرالمؤمنین امام علی(ع) خود را "امیرالمؤمنین معاویه بن ابی‌سفیان" خطاب کرد. حضرت علی(ع) در پاسخ فرمودند: افتخار من نه در لقب بلکه در بندگی است؛ «من عبدالله بن عبدالله علی بن ابی‌طالب هستم». یعنی بندگی خدا مایه افتخار است نه نام‌های پر زرق‌وبرق.

وی در ادامه تصریح کرد: اگر انسان بتواند حقیقتاً عبد خدا شود، آرام‌آرام مسیرهای معنوی بر او گشوده می‌شود، به‌گونه‌ای که دنیا برایش بی‌اهمیت می‌شود و تمام هم‌ّوغمّ خود را صرف انجام وظیفه و عبادت خداوند می‌کند.

خداوند با بندگان باتقوا است

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل در ادامه تأکید کرد: خداوند بسیار بزرگوار و مهربان است. اگر کسی در راه خدا تلاش کند، او را تنها نمی‌گذارد، بلکه هدایتش می‌کند، کمکش می‌کند و دست او را می‌گیرد.

وی با بیان اینکه بندگان اهل تقوا تحت حمایت ویژه خداوند قرار دارند، افزود: خداوند با با افراد تقوا همراه است. ما تنها نیستیم؛ خداوند سرپرست ما است. اگر درست عمل کنیم، خدا هم با بزرگواری تمام یاریمان می‌کند. ما گناه کرده‌ایم، اما چرا هنوز میان مردم آبرو داریم؟ این لطف خداست، نه نتیجه اعمال ما.

خدا خطاکار را رسوا نمی‌کند

عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به کرم و فضل الهی تصریح کرد: با وجود گناهان ما، خداوند آبرویمان را حفظ کرده است. اگر انسانی بخواهد طبق فرمان خدا عمل کند، آیا خدا او را تنها می‌گذارد؟ خیر، بلکه زیر بال و پرش را می‌گیرد. باید به خدا اعتماد کنیم؛ آنچه وعده داده، بی‌تردید عملی می‌کند.

وی ادامه داد: قدم اول در بندگی خدا، این است که عبد باشیم؛ و سپس اخلاق الهی را در خود پیاده کنیم. آنچه خداوند می‌خواهد، آن را بجوییم و خود را به آن آراسته کنیم.

برخورد امام حسن علیه‌السلام؛ جلوه‌ای از اخلاق الهی

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل با ذکر روایتی تاریخی به تجلی اخلاق الهی در رفتار امام حسن‌مجتبی(ع) اشاره کرد و گفت: روزی فردی ناآگاه از شام به مدینه آمد و از امام حسن مجتبی(ع) آدرس خواست. امام با محبت او را راهنمایی کرد. وقتی فهمید ایشان فرزند امام علی(ع) است، تحت تأثیر تبلیغات سوء معاویه، شروع به دشنام دادن کرد. پس از پایان ناسزاگویی، امام حسن(ع) به او فرمود: تو خسته‌ای و شاید گرسنه؛ به منزل ما بیا، غذا بخور و استراحت کن، سپس گفت‌وگو می‌کنیم. این برخورد کریمانه، آن مرد را متحول کرد.

وی افزود: برخوردی که ریشه در اخلاق الهی داشت، سبب شد آن مرد بفهمد دروغ‌هایی که درباره اهل‌بیت(ع) شنیده حقیقت نداشته است. این یک درس بزرگ است؛ گاهی تنها یک برخورد مهربانانه، مسیر انسان را تغییر می‌دهد.

کرامت علمای دین در برابر بی‌احترامی‌ها

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل با اشاره به سیره علمای بزرگ مانند شیخ آیت‌الله کاشف‌الغطاء گفت: در یکی از نمازهای جماعت، فردی گدا کنار محراب آمد و از آقا درخواست کمک کرد. وقتی آقا گفت «الان چیزی ندارم»، آن مرد به‌جای ادب، دهان پر از آب کرد و به چهره آن عالم انداخت. جمعیت خواستند او را ادب کنند، اما ایشان گفت: «بنشینید.» سپس عبا را پهن کرد و گفت: «هر کس برای رضای خدا، مرا دوست دارد برای این بنده خدا پول بریزد.»

وی تأکید کرد: این است اخلاق الهی. نه خشم، نه رسوا کردن، بلکه مهربانی و کرامت. خداوند هم همین‌گونه با ما رفتار کرده؛ با اینکه نافرمانی‌اش کرده‌ایم، ما را رسوا نکرده و روزی‌مان را قطع نکرده است.

عاقبت کینه‌توزی؛ روایتی تکان‌دهنده از وادی‌السلام

این استاد حوزه علمیه با اشاره به خاطره‌ای از شیخ عباس قمی(ره) گفت: شیخ عباس روزی در وادی‌السلام نجف مشغول فاتحه‌خوانی بود که صدای ضجه‌ مانند ناله شتر شنید. وقتی علت را جویا شد، فهمید متعلق به جنازه‌ای است که درون تابوت است. این مرد در دنیا کینه‌جو بود و نمی‌توانست ببخشد. این صفت چنان در جانش ریشه دوانده بود که اثرش در برزخ نیز هویدا شده بود و چون شتری که داغ می‌بیند، ناله می‌کرد.

سه گام برای رسیدن به قرب الهی

عضو مجلس خبرگان رهبری سه گام کلیدی برای سیر الی‌الله را چنین برشمرد: اولین گام، عبد بودن و اطاعت بی‌چون و چرا از خدا، دومین گام، تخلق به اخلاق الهی و سومین گام رسیدن به مرتبه‌ای که صفات الهی در ما جلوه‌گر شود.

وی افزود: خداوند درِ توبه را باز گذاشته و زمان ملاقات را هم به اختیار ما نهاده است. صبح، ظهر، نیمه‌شب؛ هر وقت بخواهیم، می‌توانیم برگردیم. خداوند مشتاق بازگشت بندگانش است و وعده داده است که گناهان را می‌بخشد.

حجت‌الاسلام والمسلمین توکل در پایان گفت: اگر خداوند با ما که گنهکار بودیم چنین کرد، با بندگان مطیع و صالحش چه خواهد کرد؟ این همه مهربانی، این همه کرامت؛ فقط یک پیام دارد: برگردید.

انتهای پیام/