به گزارش خبرگزاری حوزه، خانم سمیه سادات حسینی، مدیر مدرسه فاطمیه شهرکرد استان چهارمحال و بختیاری در گفتوگویی با اشاره به پیام رهبر انقلاب به مناسبت یکصدمین سالگرد بازتأسیس حوزه علمیه قم، اظهار کرد: رهبر معظم انقلاب با تأکید بر نقش محوری حوزههای علمیه در «تمدنسازی نوین اسلامی»، حوزه خواهران را بمثابه بخشی اثرگذار در این جریان بزرگ میدانند و تحقق این رسالت، مستلزم حرکت جهادی، پرهیز از روزمرگی، عمقبخشی به مطالعات و نوآوری در روشهاست.
وی افزود: حوزه خواهران با تکیه بر میراث غنی علمی و تربیتی خود، میتواند با قدرت در مسیر تولید علم دینی، تربیت زنان عالمعاملی گام بردارد که «مبلغان مکتب اهل بیت(ع)» و «پاسداران ارزشهای انقلاب» باشند.
مدیر مدرسه فاطمیه شهرکرد ادامه داد: در این راستا مواردی چون «تربیت نیروهای فکری و عملی متعهد و کارآمد»، «تولید علم دینی و پیشبرد گفتمان اسلامی» و «حضور مؤثر در عرصه اجتماعی و تبلیغی» باید از اقدامات اصلی حوزه باشد. حوزههای خواهران باید با طراحی نظام آموزشی پویا و مبتنی بر نیازهای جامعهی اسلامی، طلاب را بهگونهای تربیت کنند که علاوه بر تسلط بر علوم حوزوی، توانایی تحلیل مسائل روز جهان اسلام و پاسخگویی به شبهات را داشته باشند، اساتید مسئولیت انتقال دانش توأم با بینش دینی و انقلابی به طلاب و پرورش آنان بهعنوان «مجتهدان تراز انقلاب اسلامی» که دغدغه دفاع از حریم تشیع و نظام اسلامی را دارند و طلاب باید با عزمی راسخ و انگیزهای انقلابی، در مسیر اجتهاد، تحقیق و تبلیغ دین گام بردارند و خود را برای حضور فعال در عرصههای علمی، فرهنگی و اجتماعی آماده سازند.
ضرورت تأسیس پژوهشکدههای تخصصی در حوزه «زن، خانواده و علوم انسانی ـ اسلامی»
وی گفت: حوزههای خواهران همچنین باید با تأسیس پژوهشکدههای تخصصی بهویژه در حوزه «زن، خانواده و علوم انسانی اسلامی» و تشویق به نوآوری علمی، گفتمان اسلامی را در برابر مکاتب غربی تقویت کنند، اساتید با تولید آثار علمی عمیق و کاربردی، بهخصوص در زمینههای مرتبط با هویت زن مسلمان، الگوهای تربیتی اسلامی و تمدنسازی نوین اسلامی، پیشگام جریانسازی فکری باشند و طلاب باید با ورود به عرصههای پژوهشی نوین و پاسخ به سؤالات جدید جامعه، در تولید علمِ متکی بر منابع اصیل اسلامی مشارکت فعال داشته باشند. حوزههای خواهران با برنامهریزی برای حضور نظاممند طلاب در مدارس، دانشگاهها، مراکز فرهنگی و فضای مجازی بهمنظور ترویج معارف ناب اسلامی و مقابله با جنگ نرم دشمن و اساتید و طلاب با تقویت مهارتهای تبلیغی و ارتباطی با نسل جوان، استفاده از روشهای نوین رسانهای و تمرکز بر تبلیغ «دین زندگیساز» با محوریت سبک زندگی اسلامی میتوانند مؤثر باشند.
مدیر مدرسه فاطمیه شهرکرد با اشاره به حفظ هویت انقلابی و تقویت روحیه جهادی، خاطرنشان کرد: همه اجزای حوزه خواهران باید همواره نسبت به آرمانهای امام خمینی(ره) و رهبری وفادار بمانند و در برابر تهاجم فرهنگی دشمنان ایستادگی کنند. تقویت روحیه جهادی، سادهزیستی و اخلاص در عمل، از ارکان این مسیر است، همچنین ارتباط مستمر با دانشگاهها، مراکز حوزوی برادران، نهادهای انقلابی و بخشهای مختلف نظام برای همافزایی در حل مسائل کشور و پیشبرد اهداف تمدنی انقلاب اسلامی داشته باشند.
مهندسی آموزشیِ هدفمند
وی با اشاره به مهمترین وظیفه حوزه که رهبری آن را «بلاغ مبین» بیان کردند و لازمه انجام آن را تربیت نیروی مهذب و کارآمد خواندند، اظهار داشت: با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی بر «بلاغ مبین» بهعنوان محوریترین وظیفه حوزههای علمیه و لزوم تربیت نیروی مهذّب و کارآمد برای تحقق این رسالت، با تکیه بر تجربه سالها حضور در فضای حوزوی(بهویژه در حوزه خواهران)، پیشنهادات را میتوان ارائه داد که به بخشها و دستههای مختلف تقسیم میشوند.
خانم حسینی افزود: برای تحول در نظام تربیتی و آموزشی با مهندسی آموزشیِ هدفمند میتوان سرفصلهای ترکیبی از دروس کلاسیک حوزوی(فقه، اصول، عقاید) و مهارتهای ضروری روز(مانند روششناسی تبلیغ، روانشناسی ارتباطات، سواد رسانهای و زبانهای خارجی) طراحی کرد، همچنین ایجاد گرایشهای تخصصی متناسب با نیازهای جامعه(تبلیغ بینالملل، مشاوره خانواده، تولید محتوای دیجیتال، علوم انسانی اسلامی) و تأکید بر روشهای پژوهش محور به جای حفظمحوری؛ مثلاً تبدیل پایاننامهها به پروژههای کاربردی (مانند پاسخ به شبهات رایج در فضای مجازی) از دیگر راهکارها در این بخش است.
وی بیان کرد: در بخش تربیت اخلاقیِ عملی راهکارهایی چون تشکیل کارگاههای خودسازیِ مستمر با محوریت آیات و روایاتِ کاربردی در سبک زندگی طلبگی، طراحی طرحهای جهادیِ تبلیغی(مانند اردوهای تبلیغی در مناطق محروم یا حضور در مدارس) برای تقویت روحیهی عملگرایی، الگوسازی از شخصیتهای موفق حوزوی(مانند شهید مطهری یا شهید بهشتی) که تلفیقی از علم، تقوا و کارآمدی بودند و توانمندسازی در عرصه تبلیغ میتواند مؤثر باشد.
مدیر مدرسه فاطمیه شهرکرد ادامه داد: البته در این بخش میتوان با مهارتافزاییِ هوشمند «(برگزاری دورههای فن بیان، مناظره و اقناع با حضور اساتید مجرب)،(آموزش تولید محتوای جذاب (پادکست، موشن گرافیک، مقالهنویسی سادهنگر) برای نسل جوان)،(راهاندازی پلتفرمهای تمرین عملی مانند مناظرههای درونحوزوی با موضوعات چالشی روز)»، تبلیغ چندلایه چون طبقهبندی مخاطبان(کودک، نوجوان، جوانان دانشگاهی، خانوادهها) و طراحی پیامهای اختصاصی برای هر گروه، استفاده از ظرفیتهای غیرمستقیم مانند داستاننویسی، هنرهای نمایشی یا شبکههای اجتماعی پرطرفدار (رودم، بله، آیگپ) و ارتباط نظاممند با بدنهی جامعه)، تشکیل اتاقهای فکر تخصصی چون ایجاد شوراهای راهبردی متشکل از اساتید، طلاب و متخصصان علوم اجتماعی برای رصد نیازهای روز جامعه و ارائه پاسخهای سریع و همکاری با نهادهای مردمی (مانند هیئتهای مذهبی یا تشکلهای دانشجویی) برای گسترش گفتمان دینی، همچنین حضور در فضای مجازی با راهاندازی تیمهای تولید محتوای دیجیتال در حوزههای خواهران با مدیریت طلاب نخبه و آموزش روشهای مقابله با شبهات در فضای مجازی(با تمرکز بر پلتفرمهای خارجی مانند یوتیوب یا تلگرام) بیش از پیش اثرگذار بود.
وی گفت: نظارت و ارزیابی مستمر با تشکیل بانک اطلاعاتی از فعالیتهای تبلیغی طلاب و ارزیابی تأثیرگذاری آنها بر مخاطبان و اعطای گواهینامههای صلاحیت تبلیغ بر اساس شاخصهای علمی، اخلاقی و مهارتی (نه صرفاً سنوات تحصیل) و الگوسازی برای حوزههای بینالملل چون تربیت مبلغان چندزبانه برای فعالیت در کشورهای هدف(مانند آفریقا، اروپا یا آمریکای لاتین) و ترجمه آثار فاخر حوزوی به زبانهای زندهی دنیا با همکاری طلاب آشنا به فرهنگهای مختلف نیز از راهکارهای دیگر خواهد بود. نکته قابل توجه این است که تحقق «بلاغ مبین» نیازمند خروج از روال سنتیِ صرفاً آموزشی و حرکت به سمت حوزه پویا، مهارتی و جامعهمحور است و حوزه خواهران با توجه به ظرفیتهای منحصربهفرد خود(مانند نقش مؤثر در تربیت نسل آینده و ارتباط با خانوادهها) میتواند در تربیت نیروی مهذب و کارآمد تأثیرگذار باشد.
وظایف کلیدی حوزه در تعامل با علوم روز و دانشگاهها
خانم حسینی با اشاره به ضرورت آشنایی حوزه با یافتههای روز جهان و همکاری با دانشگاهها که در پیام رهبری مورد تأکید قرار گرفته بود، تصریح کرد: مسئله تعامل حوزه با علوم روز و همکاری با دانشگاهها برای تنظیم نظامات اجتماعی، از جمله دغدغههای کلیدی رهبر انقلاب است. ایشان بارها بر لزوم «حوزه پویا»، «علمِ متعهد» و «گفتمانسازی تمدنی» تأکید کردهاند. اما آیا صرفاً تدریس دروس حوزوی در دانشگاهها (مانند معارف اسلامی یا فقه خانواده) برای تحقق این هدف کافی است؟ پاسخ روشن است: خیر. این امر نیازمند تحولی ساختاری و همهجانبه در نقشآفرینی حوزه است.
وی بیان داشت: حوزه در این زمینه وظایفی دارد که از آن جمله میتوان به تولید علم دینی و بازخوانی علوم انسانی با مبانی اسلامی (حوزه باید پژوهشهای میانرشتهای را تقویت کند مثلاً تدوین اقتصاد مقاومتی با ترکیب فقه اسلامی و نظریههای اقتصادی روز، طراحی روانشناسی خانواده مبتنی بر روایات اهلبیت(ع) و نقد روانشناسی غربی و ایجاد مراکز پژوهشی مشترک با دانشگاهها(مثل پژوهشکدههای «فقه و حقوق بشر» یا «اخلاق زیستی»)؛ تربیت نیروهای «دوگانهماهر» (حوزوی-دانشگاهی) (طراحی دورههای مشترک حوزوی-دانشگاهی (مثل دکتری مشترک فقه و حقوق بینالملل) و تشویق طلاب به تحصیل در رشتههای دانشگاهیِ مکمل (مانند جامعهشناسی، فلسفه علم، یا هوش مصنوعی)؛ گفتمانسازی علمی و مقابله با انحرافات فکری (برگزاری کرسیهای آزاداندیشی با حضور اندیشمندان حوزوی و دانشگاهی برای حل تعارضات علم و دین) و پاسخگویی به شبهات نوظهور(مثل چالشهای اخلاقی هوش مصنوعی یا زیستفناوری) با استناد به منابع اسلامی؛ و ارتباط با نخبگان جهانی و بینالمللیسازی علوم اسلامی با ترجمه آثار برتر حوزوی به زبانهای علمی روز (انگلیسی، فرانسوی، چینی) و مشارکت در کنفرانسهای بینالمللی برای ارائهی نظریههای اسلامی در حل بحرانهای جهانی اشاره کرد.
محدودیتهای رویکرد صرفاً آموزشی
مدیر مدرسه فاطمیه شهرکرد با اشاره به تدریس دروس حوزوی در دانشگاهها، افزود: تدریس معارف اسلامی در دانشگاهها اغلب حاشیهای است و بهجای تأثیرگذاری بر مبانی علوم، صرفاً به انتقال اطلاعات کلی میپردازد. حوزه باید در تولید علم نقش داشته باشد، نه فقط مصرفکننده علوم ترجمهشده باشد، همچنین بسیاری از دروس حوزوی در دانشگاهها انتزاعی هستند و به نیازهای عینی جامعه(مثل عدالت اجتماعی یا اخلاق محیط زیست) نمیپردازند، بنابراین برای راهحل این موضوع باید از آموزش محض به نقشآفرینی فعال تغییر رویه داد، حوزه باید از حاشیه به متن بیاید، به تیمهای سیاستگذاری کشور (مانند طراحی سند تحول آموزش و پرورش با مبانی اسلامی) وارد شود و در پروژههای علمی بزرگ (مثل الگوسازی برای شهر اسلامی یا بانکداری بدون ربا) مشارکت کند.
وی گفت: میتوان با ارائه نمونههای موفق الگوبرداری چون تجربه شهید صدر (ره): (ایشان در کتاب «اقتصادنا» نشان دادند که چگونه میتوان با ترکیب فقه و اقتصاد، یک نظام اقتصادی اسلامی طراحی کرد)، دانشگاه امام صادق(ع): (مدل تلفیقی حوزوی-دانشگاهی این دانشگاه، نمونهای از تربیت نیروهای کارآمد در عرصههای مدیریت و علوم اجتماعی است) نشان داد وظیفه حوزه فراتر از تدریس دروس سنتی در دانشگاه است، حوزه باید نظریهپرداز(نه فقط مقلّد علوم غربی)، حلکننده مسائل جامعه(نه فقط منتقد نظری) و پل ارتباطی بین دین و دانش روز (نه جزیرهای جداافتاده) باشد، همانگونه که رهبری فرمودهاند: «اگر حوزه خود را به علوم روز مسلح نکند، دیگران نظامات اجتماعی را بدون توجه به مبانی دینی طراحی خواهند کرد.»
نقشآفرینی در عرصههای اجتماعی و بینالمللی حوزه خواهران
خانم حسینی با اشاره به پیام رهبر انقلاب درباره حوزه خواهران، خاطرنشان کرد: با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی بر «ابتکار مهم و اثرگذار حوزههای علمیّه بانوان» و با در نظر گرفتن افقهای پیشِ رو، وظایف و راهبردهای کلیدی را میتوان برای حوزههای خواهران ترسیم کرد که از آن جمله تثبیت هویت مستقل و تمدّنساز حوزه بانوان در بخشهای مختلفی چون تدوین الگوی زن مسلمان تراز انقلاب اسلامی با طراحی نظام آموزشیِ مختص بانوان با محوریت مسائل زنان، خانواده و تربیت نسل (نه صرفاً تکرار دروس حوزه برادران)، تولید آثار علمی در زمینههایی مانند فقه زن و خانواده با پاسخگویی به مسائل نوپدید(ازدواج موقت، اشتغال زنان، حقوق و فلسفه جنسیت با نقد فمینیسم و ارائه الگوی اسلامیِ زنِ متعالی، و پاسخگویی به نیازهای انقلابی جامعه زنان با تشکیل کارگروههای تخصصی برای حل چالشهایی مثلاً آسیبهای اجتماعی زنان(طلاق، اعتیاد، حاشیهنشینی) و جنگ نرم علیه هویت زن مسلمان(شبهات فمینیستی، تهاجم فرهنگی) اشاره کرد.
وی ادامه داد: تحول در نظام آموزشی و پژوهشی با مهندسی ترکیبیِ علوم حوزوی و دانشگاهی و ایجاد رشتههای میانرشتهای مانند حقوق زن در اسلام (ترکیب فقه، حقوق بشر و جامعهشناسی)، مدیریت خانواده (ترکیب روانشناسی اسلامی و علوم تربیتی) و راهاندازی دورههای کوتاهمدت مهارتی (مثل مهارتهای ارتباطی، رسانهای یا مشاوره)، همچنین پژوهشهای کاربردی با رویکرد زن و تمدن اسلامی با تأسیس پژوهشکده زن و خانواده با مأموریت رصد تحولات جهانی در حوزهی جنسیت و ارائه راهکارهای اسلامی و تدوین منشور حقوق زن مسلمان بر اساس قرآن و روایات نیز از دیگر راهکارهاست. حوزهها همچنین با نقشآفرینی در عرصههای اجتماعی و بینالمللی و حضور مؤثر در فضای عمومی با تربیت مبلغان نخبه زن برای فعالیت در فضای مجازی و تولید محتوای دیجیتال برای مقابله با جنگ نرم، ایجاد مراکز علمی برای مناظره با جریانهای فمینیستی و سکولار و تشکیل تشکلهای مردمی(مثل «بانوان طلبه جهادی») برای خدمات اجتماعی در محلهها مؤثر خواهند بود. نیز برای بینالمللیسازی گفتمان زن اسلامی با تربیت طلاب چندزبانه برای تبلیغ در مجامع جهانی (مانند سازمان ملل یا کنفرانسهای زنان) و ترجمه کتابهای حوزه خواهران به زبانهای زنده دنیا(مثل «زن در اسلام» به انگلیسی و فرانسوی) اثرگذار خواهند بود.
مدیر مدرسه فاطمیه شهرکرد با اشاره به الگوسازی برای نسل جوان، گفت: تبیین سبک زندگی طلبگیِ زنانه، معرفی شخصیتهای موفق مانند بانوان عالمه تاریخ اسلام (حضرت زینب(س)، اماحمد، فاطمه بنتالحسین)، چهرههای معاصر(مانند شهیده بنتالهدی صدر یا بانوان طلبه شهید انقلاب اسلامی)، تولید مستند و پادکست از زندگی طلاب نخبه زن برای الهامبخشی به نوجوانان از روشهایی است که میتوان برای این الگوسازی استفاده کرد. همچنین برای ارتباط با مدارس و دانشگاهها اجرای طرح «مادران معنوی» (همراهی طلاب با دانشآموزان و دانشجویان) و برگزاری اردوهای معرفتی برای دختران نوجوان با محوریت الگوی زن مسلمان نیز ار دیگر راهکارهاست.
وی بیان کرد: برای تقویت نهادهای حامی حوزه خواهران میتوان بهصورت حمایتهای مالی و ساختاری و با تأسیس وقفهای تخصّصی برای پژوهشهای زنان و ایجاد شبکه اساتید حوزه خواهران برای هماهنگی برنامهها، رفع موانع اجتماعی با فرهنگسازی برای قبول اجتماعیِ طلبه زن در نقشهای مدیریتی و علمی و مقابله با کلیشههای جنسیتی(مانند نگاه ابزاری به زن یا محدودکردن حوزه بانوان به مسائل خانگی) عمل کرد. در واقع حوزه خواهران باید به سمتی حرکت کند که پژوهشگاه تمدّنی زن مسلمان شود، نه صرفاً آموزشگاه دروس کلاسیک باشد، حوزه بانوان اگر به رسالت خود عمل کند، میتواند انقلاب دیگری در جهان اسلام ایجاد کند و از حاشیه به متن تمدن اسلامی پیش رود.
نظر شما