به گزارش خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام محمدرضا بنیانی، استادیار مشاوره اسلامی دانشگاه معارف اسلامی به پرسش و پاسخی در موضوع «آثار محبت پدر و مادر در زندگی آینده دختران» پرداخت که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
* پرسش:
* آیا محبت پدر ممکن است باعث توقعات عاطفی یا وابستگی افراطی دختر در روابط آینده شود؟
* پاسخ:
بدون تردید، هنگامی که ما از تأمین نیازهای عاطفی صحبت میکنیم—مثلاً نیاز عاطفی مادر توسط پدر، یا تأمین اقتدار پدر توسط مادر—این پاسخدهی در یک «دامنهی مطلوب» و «تعادل معقول» تعریف میشود. بهعبارت دیگر، این تأمین نیازها بهمعنای افراط یا بیمرز بودن در ارضای آنها نیست.
برای توضیح بیشتر، اجازه بدهید مثالی را در پرانتز مطرح کنم. ما در روانشناسی مفهومی داریم تحت عنوان «پاداش بهینه» یا «پاداش متعادل».
این مفهوم معمولاً در تربیت کودکان کاربرد دارد، اما در سایر روابط انسانی نیز قابل استفاده است. حتی میتوان گفت که خدای متعال نیز در ارتباط با بندگانش از همین الگوی پاداشدهی بهره میبرد.
معنای پاداش بهینه چیست؟ مثلاً در رابطه با کودک، گفته میشود که برخی از نیازهای ضروری او باید «فوراً»، «بهموقع» و بدون تأخیر تأمین شوند.
برخی نیازها را میتوان «با تأخیر» پاسخ داد تا کودک تحمل، صبر و زمانبندی را بیاموزد. و برخی نیازها را نیز «اصلاً نباید» برآورده کرد تا کودک بداند که همیشه قرار نیست هر آنچه میخواهد، لزوماً اتفاق بیفتد.
این رویکرد، اتفاقاً در نظام تربیتی الهی هم دیده میشود. برخی نیازهای ما بلافاصله اجابت میشوند، برخی با تأخیر، و برخی هرگز. هدف این است که ما بهعنوان انسان، ظرفیت درک، پذیرش، و مدیریت خواستهها را پیدا کنیم.
حال اگر برگردیم به فضای عاطفی در خانواده، یک فضای عاطفی سالم دقیقاً همین معنا را دارد: نه افراط، نه تفریط. به این معنا که اگر پدر نیازهای عاطفی مادر را تأمین میکند، مادر نیز با «پختگی روانی» و «درک واقعیتهای زندگی» رفتار میکند. یعنی میداند که همیشه قرار نیست هر خواستهای در لحظه و بهطور کامل برآورده شود.
گاهی شرایط کاری مرد، فشارهای اقتصادی، محدودیتهای زمانی یا خستگیهای روانی و جسمی باعث میشود که نتواند بهطور کامل یا همیشگی به این نیازها پاسخ دهد.
در این مواقع، مادر با آگاهی از این محدودیتها، آنها را برای فرزند توضیح میدهد. مثلاً ممکن است به فرزند خود بگوید: «پدرت با وجود تمام سختیهای کاریاش، اگر شرایطش اجازه بدهد، حتماً فلان کار را انجام میدهد.»
این نوع بیان، به کودک آموزش میدهد که:
ما انسانها نیازهایی داریم؛
برخی از این نیازها بهحق هستند؛
اما تأمین آنها همیشه در اختیار و کنترل ما نیست؛
گاهی لازم است صبر کنیم؛
گاهی ممکن است اصلاً به آن نیاز پاسخی داده نشود، و این طبیعی است.
بنابراین، چنین تربیتی نهتنها موجب افزایش توقع یا وابستگی افراطی نمیشود، بلکه موجب رشد عاطفی، تقویت تابآوری، و شکلگیری درکی واقعبینانه از روابط انسانی در کودک خواهد شد.
در این میان، هم پدر بهخوبی نقش خود را ایفا کرده است، و هم مادر، نقش خود را در مقام یک «الگو» برای فرزندان، بهدرستی ایفا کرده است.
چنین الگویی باعث میشود که فرزند دچار این تصور غلط نشود که: «اگر از تأمین نیاز عاطفی صحبت میکنیم، یعنی هر وقت چیزی خواستم، باید همان موقع، دقیقاً همانطور که خواستم، برایم مهیا شود.»
برعکس، او یاد میگیرد که مفهوم «تأمین عاطفی»، مانند همان مفهوم «پاداش بهینه»، دارای حد و اندازه، ملاحظه و عقلانیت است.
برای مطالعه متن کامل سخنان حجتالاسلام محمدرضا بنیانی، استادیار مشاوره اسلامی دانشگاه معارف اسلامی اینجا را کلیک نمایید.
نظر شما