به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام عقیل رضا ترابی، از علمای و خطبای هریانه هند، در نوشتاری درباره امام حسن عسکری آورده است : تاریخ اسلام گواه آن است که هر امام، فصل تازهای در مسیر هدایت بشر به شمار میآید؛ گاهی تجسم شجاعت و جهاد، گاهی منبع علم و حکمت، و گاهی مظهر صبر و تدبیر الهی در پیچ و خم شرایط دشوار است.
حضرت امام حسن عسکری (علیهالسلام) که امامت ایشان تنها شش سال طول کشید (۲۳۲ تا ۲۶۰ هـ)، با وجود کوتاهی دوران، نقشی تعیینکننده در تاریخ تشیع ایفا کردند. این دوره، پایههای غیبت امام زمان (عجّلاللهتعالیفرجهالشریف) را محکم ساخت و امت را برای ورود به عهد جدید آماده نمود.
قرآن کریم در آیه ۵ سوره قصص میفرماید: "وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ" این آیه نشاندهنده وعده الهی است که جماعت مظلوم و مستضعف، رهبری و میراث الهی خواهند یافت؛ وعدهای که در حکمت غیبت و ظهور تجلی مییابد.
شرایط سیاسی و اجتماعی دوران امام عسکری (ع)
در دوران امامت امام عسکری (ع)، خلافت عباسی با ناآرامیهای داخلی و نارضایتی عمومی روبهرو بود. حکام عباسی به خوبی میدانستند که رهبری واقعی در دست آل محمد (علیهمالسلام) است، از همین رو امام را تحت شدیدترین مراقبتها در منطقه سامرّاء نگه داشتند. همین امر سبب شد لقب «عسکری» برای ایشان به کار رود.
مؤرخانی چون ابن اثیر و شیخ مفید نقل کردهاند که خلیفه عباسی، معتمد بالله، به شدت امام را زیر نظر داشت؛ زیرا بیم آن داشت که موعود امت، امام زمان (عج) از خاندان امام عسکری (ع) ظهور کند.
رهبری علمی و فکری امام عسکری (ع)
با وجود زندانی بودن و محدودیتها، امام عسکری (علیهالسلام) نور علم و حکمت خود را خاموش نکردند. ایشان از طریق مکاتبات و ارتباطات مخفی، شیعیان را هدایت میکردند. تفسیرهای قرآن و نصایح اخلاقی ایشان تا امروز سرمایههای علمی و فکری جامعه شیعه به شمار میآیند.
شیخ صدوق در کتاب «کمال الدین و تمام النعمة» نقل کرده است که امام عسکری (ع) بارها اصحاب خود را از نزدیک بودن دوران غیبت آگاه ساخته و تأکید کردهاند که آمادگی فکری و عملی برای این دوره ضروری است.
نظام وکالت و تمهید غیبت
حضرت امام حسن عسکری (علیهالسلام) برای آمادهسازی شیعیان جهت دوران غیبت، نظام «وکالت» را پایهگذاری کردند. این نظام، سلسلهای از نیابت بود که در آن نمایندگان منتخب امام، مسائل و نیازهای جامعه شیعی را به امام منتقل میکردند و در مقابل، دستورات و هدایتهای امام را به مردم ابلاغ میکردند. همین تربیت و سازماندهی وکلا، پایههای «نواب اربعه» را شکل داد و زمینهساز آغاز غیبت صغری گردید.
وکلا و نواب برجسته دوران امام عسکری (ع):
۱. عثمان بن سعید عمری وکیل خاص امام هادی و امام عسکری (ع) و سپس اولین نائب خاص امام زمان (عج)
۲. محمد بن عثمان بن سعید فرزند عثمان بن سعید و دومین نائب خاص امام زمان (عج)
۳. ابو سهل نوبختی از اصحاب برجسته و تاثیرگذار
۴. احمد بن اسحاق قمی از بزرگان علمی و دینی قم و وکیل خاص امام عسکری (ع)
۵. حسین بن روح نوبختی سومین نائب خاص امام زمان (عج) و دارای نفوذ گسترده
۶. علی بن محمد سمری چهارمین و آخرین نائب خاص امام زمان (عج)؛ با وفات ایشان، غیبت کبری آغاز شد
تمامی این بزرگان تحت نظارت مستقیم امام عسکری (ع) تربیت شدند و از طریق آنان، امت برای مواجهه با دوران غیبت، از نظر فکری و عملی آماده گردید.
غیبت؛ سنگ بنای امامت
امام عسکری (علیهالسلام) در مورد فرزندشان امام زمان (عج) فرمودند: "إِنَّ ابْنِی هَذَا هُوَ الْقَائِمُ بَعْدِی، وَهُوَ الَّذِی یَجْرِی فِیهِ سُنَنُ الْأَنْبِیَاءِ فِی الْغَیْبَةِ"(کمال الدین، شیخ صدوق، ج۲، ص۴۳۴) این فرزند من قائم پس از من است و سنت انبیاء در دوران غیبت در او جریان خواهد داشت.
این کلام، نظریه غیبت را مستحکم و مستند میسازد. امام عسکری (ع) ولادت امام زمان (عج) را مخفی نگه داشتند تا دشمنان دین نتوانند چراغ هدایت را خاموش کنند، اما اصحاب خاص خود را از این حقیقت مطلع کردند تا امت از گمراهی نجات یابد.
شیعیان و مسئولیتهای عملی در دوران غیبت
حضرت امام حسن عسکری (علیهالسلام) برای آمادهسازی شیعیان در دوران غیبت، بر ایمان، تقوا، صبر و انتظار فرج تأکید ویژه داشتند. ایشان فرمودند:"اتَّقُوا اللَّهَ وَکُونُوا زَیْناً وَلا تَکُونُوا شَیْناً"(تحف العقول، ص ۴۸۹) از خدا بترسید، زینت دین باشید و موجب ننگ و رسوایی نشوید.
این اصول، اساس نقش فردی و اجتماعی شیعیان در دوران غیبت را تشکیل میدهند و راهنمای عمل مومنان در شرایط آزمون و ابتلا هستند.
غیبت و آزمونهای الهی
دوران غیبت صرفاً زمان پنهان بودن امام نیست، بلکه مرحلهای سخت و سرشار از آزمون برای امت است. امام عسکری (علیهالسلام) درباره دشواری این دوران فرمودند: ثابت قدم ماندن در دین در این زمان همچون در دست گرفتن آتش داغ است.(بحارالانوار، علامه مجلسی، ج۵۱، ص۱۵۹)
این سخنان نشان میدهد که دوران غیبت، نه تنها یک پرده پنهانی است، بلکه فرصتی برای بروز صبر، ایمان و وفاداری واقعی شیعیان است.
پایهگذاری نظام غیبت و آمادهسازی امت
حضرت امام حسن عسکری (ع) با بصیرت الهی خود، پایههای نظام غیبت را استوار ساختند. ایشان با تربیت و سازماندهی وکلا و اصحاب خاص، جامعه شیعی را از نظر فکری، روحانی و تشکیلاتی آماده کردند و نقش امام زمان (عجّلاللهتعالیفرجهالشریف) را در دل و ذهن امت تثبیت نمودند.
وظیفه شیعیان امروز
ما شیعیان موظفیم آموزههای امام عسکری (ع) را همچون ذخیرهای گرانبها نگه داریم، رفتار و کردار خود را اصلاح کنیم و منتظر واقعی امام زمان (عج) باشیم. این همان پیام بنیادی دوران غیبت و روح حقیقی زندگی مومنانه است.
نظر شما