به گزارش خبرگزاری حوزه، مجموعه مباحث مهدویت با عنوان «به سوی جامعه آرمانی»، با هدف نشر آموزهها و معارف مرتبط با امام زمان عجلاللهتعالیفرجهالشریف، تقدیم شما فرهیختگان گرامی میشود.
اندیشه «مهدویت» در اسلام ریشه قرآنی دارد و این کتاب آسمانی، با قاطعیت تمام، پیروزی نهایی «حق» بر «باطل» را به تمامی انسانها نوید داده است.
قرآن درباره ظهور و قیام حضرت مهدی عجلاللهتعالیفرجهالشریف به صورت کلی بحث کرده و بشارت به تشکیل حکومت عدل جهانی و پیروزی صالحان داده است. مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل سنّت، این گونه آیات را _ به استناد روایات اهلبیت علیهمالسلام و نظرات دانشمندان اسلامی _ مربوط به حضرت مهدی عجلاللهتعالیفرجهالشریف دانستهاند.
در این مجال، از مجموع آیات قرآنی _ که ناظر به بحث مهدویت است و صراحت بیشتری در این بحث دارد - تنها چند آیه را نقل و مورد بررسی قرار میدهیم.
برای ورود به بحث، لازم است که در ابتدا با تعریف و مفهوم چند واژه آشنا شویم:
۱. تفسیر
«تفسیر» از واژه «فَسَرَ»، به معنای روشن کردن و آشکار ساختن است و در «اصطلاح» عبارت است از: «زدودن ابهام از لفظِ مشکل و دشوار» و نیز شامل «زدودن ابهامِ موجود در دلالتِ کلام» است.
تفسیر، در جایی است که گونهای ابهام در لفظ وجود دارد و این، موجب ابهام در معنا و دلالت کلام میشود و برای زدودن آن، کوشش فراوانی لازم است.
از آنجایی که فهم پارهای از آیات قرآن بر عموم مردم پوشیده است، ناگزیر نیازمند بیان و پردهبرداری است و این مهم بر عهده کسانی است که صلاحیت و توانایی چنین امری را دارند و مورد تأیید خداوند متعال هستند.
۲. تأویل
تأویل از «اَول»، به معنای بازگشت به اصل است. تأویلِ یک چیز، یعنی برگرداندن آن به مکان و مصدر اصلی خودش؛ و تأویلِ لفظ متشابه، یعنی توجیه ظاهر آن، به طوری که به معنای واقعی و اصیل خودش باز گردد.
این واژه در قرآن به سه معنا آمده است:
- «توجیهِ ظاهر لفظ یا عمل متشابه»؛ به گونهای صحیح که مورد قبول عقل و مطابق با نقل باشد. (آل عمران/ ۷)
- «تعبیر خواب»؛ تأویل به این معنا، هشت بار در سوره یوسف آمده است.
- «فرجام و حاصل کار»؛ بر این اساس تأویل یک موضوع؛ یعنی، آنچه که آن موضوع، بدان منتهی میشود. (کهف/ ۷۸)
معنای چهارم _ که در قرآن نیامده، ولی در کلام پیشینیان هست _ عبارت است از: انتزاع مفهوم عام و گسترده از آیهای که در مورد خاصی نازل شده است. از تأویل به این معنا، گاهی به «بطن»؛ یعنی، معنای ثانوی و پوشیدهای که از ظاهر آیه به دست نمیآید هم تعبیر شده است. در مقابل «ظَهر»؛ یعنی، معنای اولیهای که ظاهر آیه بر حسب وضع و کاربرد، آن معنا را میفهماند.
این معنا دارای دامنهای گسترده و ضامن عمومیت قرآن است و موجب میشود که قرآن، شامل تمام زمانها و دورانها باشد؛ زیرا اگر مفاهیم فراگیر، برگرفتهشده از موارد خاص نباشد، بسیاری از آیات قرآن بیثمر میشوند و فایدهای جز ثواب تلاوت و ترتیل آن نخواهند داشت.
بیگمان در قرآن، آیات متشابهی وجود دارند که باید تأویل گردند؛ ولی جز خداوند و راسخان در علم، کسی آن را نمیداند. (آلعمران/ ۷)
تأویل دارای شرایط و ملاکهایی است که در کتابهای مربوط بیان شده است.
۳. تطبیق
در آیات قرآن، مطالب فراوانی به لفظ عام بیان شده که در هر زمان، بر عدهای قابل انطباق است. گاهی نیز لفظ آیهای «خاص» است، ولی معنای آن «عمومیت» دارد و شامل کسانی نیز میشود که شبیه آن عمل از آنان صادر شده است.
با توجه به نکات یادشده، برخی از آیات مربوط به حضرت مهدی عجلاللهتعالیفرجهالشریف و انقلاب جهانی ایشان را مورد بحث قرار میدهیم: ...
این بحث ادامه دارد...
برگرفته از کتاب «درسنامه مهدویت؛ نوشته خدامراد سلیمیان»، با اندکی تغییر
نظر شما