به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، نشست علمی پژوهشی «تحلیل عوامل روانشناختی مؤثر بر مطالعۀ طلاب» از سوی شعبۀ خواهران جامعةالمصطفی کراچی پاکستان برگزار شد و با استقبال گسترده طلاب همراه بود.
اهمیت مطالعۀ هدفمند و عمیق
در آغاز نشست، دکتر سیده تسنیم زهرا موسوی، رئیس شعبۀ خواهران، در سخنانی با تأکید بر نقش محوری مطالعه در رشد علمی و شخصیتی طلاب گفت: مطالعه در دنیای امروز تنها ابزار دریافت اطلاعات نیست؛ بلکه عامل مهمی در آرامش ذهنی، تقویت قدرت تصمیمگیری و آمادگی برای زندگی علمی و عملی است.
وی با اشاره به اینکه مطالعه فرایندی پیچیده و چندلایه است، تصریح کرد: مطالعه تحت تأثیر عوامل روانشناختی، جسمانی و اجتماعی قرار دارد و در محیطهای دینی، نقش آن در ساخت شخصیت علمی، اخلاقی و تربیتی طلاب دوچندان میشود.
نقش عوامل روانشناختی در موفقیت علمی
دکتر زهرا موسوی با تبیین جایگاه مؤلفههای روانی در ارتقای کیفیت آموزشی افزود: انگیزه، اعتماد بهنفس، نظم و انضباط از مهمترین عناصر روانشناختیاند که در پیشرفت علمی، عملی و اخلاقی هر طلبه نقش اساسی دارند.
وی خطاب به طلاب علوم دینی تأکید کرد: مطالعه را به بخشی ثابت از برنامه روزانه خود تبدیل کنید، پیوندتان را با کتاب تقویت کنید و جستوجوی علم را هویت اصلی خود بدانید؛ چراکه استواری علمی، رمز پیشرفت، ثبات و بصیرت جامعه است.
دکتر تسنیم زهرا موسوی در بخش دیگری از سخنان خود، به تشریح شماری از مهمترین عوامل روانشناختی مؤثر در تقویت فرآیند مطالعه پرداخت و نقش بنیادین هر یک را در پیشرفت علمی طلاب تبیین کرد:
۱. انگیزه؛ محور اصلی فرآیند مطالعه
وی «انگیزه» را بنیادیترین نیروی محرک در فعالیتهای علمی دانست و تأکید کرد که تمام تلاشهای آموزشی و پژوهشی یک دانشپژوه بر پایۀ میزان انگیزش او استوار است. و انگیزه به دو نوع تقسیم می شود:
الف) انگیزۀ درونی
این نوع انگیزه از درون فرد و بر اساس علاقهمندی شخصی، عشق به علم، میل به رشد فردی و بهویژه انگیزههای الهی همچون کسب رضای خداوند و خدمت به دین شکل میگیرد.
وی افزود: مطالعات پژوهشی نشان میدهد دانشپژوهانی که از انگیزۀ درونی برخوردارند، از ثبات قدم بیشتری برخوردار بوده و در دستیابی به اهداف بلندمدت علمی موفقتر عمل میکنند.
ب) انگیزۀ بیرونی
این انگیزه بر عواملی چون موفقیت در امتحانات، دریافت تشویق، کسب امتیاز یا فشارهای بیرونی استوار است.
وی تصریح کرد: اگرچه انگیزۀ بیرونی در کوتاهمدت مؤثر واقع میشود، اما برای ایجاد پایههای پایدار علمی کافی نیست و نمیتواند جایگزین انگیزۀ درونی گردد.»
۲. خودباوری و اعتمادبهنفس علمی
دکتر زهرا موسوی «اعتمادبهنفس» را یکی از ارکان اساسی موفقیت در مسیر تحصیل معرفی کرد و گفت: اعتمادبهنفس به دانشپژوه این باور را میدهد که توانایی فهم مطالب عمیق، تحلیل مباحث پیچیده و پیشبرد اهداف علمی را دارد.
وی با تأکید بر شرایط ویژه حوزوی افزود: در مراکز علوم دینی که سطح دروس تخصصی و عمق مباحث علمی بیشتر است، وجود اعتمادبهنفس به طلاب قدرت ایستادگی، جرأتِ آغاز مطالعه و استمرار در مسیر یادگیری میبخشد. دانشپژوهان دارای خودباوری، بدون تردید و اضطراب به مطالعه میپردازند و در مسیر علمی خود ثبات بیشتری نشان میدهند.
۳. خودتنظیمی؛ ستون نظم و ثبات در مطالعه
دکتر سیده تسنیم زهرا موسوی خودتنظیمی را یکی از ارکان اساسی در فرآیند مطالعه معرفی کرد و تأکید نمود که این مهارت پایهای برای ایجاد نظم، برنامهریزی مؤثر و استمرار در مسیر یادگیری است. ایشان افزودند که هر دانشپژوه برای دستیابی به مطالعهٔ مؤثر، باید اصول زیر را رعایت کند:
۱. تعیین اهداف روشن: برای هر بازهٔ مطالعاتی، اهداف مشخص و قابل اندازهگیری تعریف شود تا مسیر یادگیری روشن و قابل پیگیری باشد.
۲. برنامهریزی و تدوین استراتژی: دانشپژوه باید زمانبندی مناسب، ترتیب مواد درسی و تکنیکهای علمی مؤثر را در برنامه خود لحاظ کند تا مطالعه بهینه و هدفمند باشد
۳. نظارت بر پیشرفت: عملکرد علمی خود را بهصورت منظم بررسی کرده و در صورت نیاز تغییرات و اصلاحات لازم را اعمال کند تا فرآیند یادگیری مستمر و اثرگذار باقی بماند.
وی توصیه کرد که دانشجویان و طلاب باید برنامهٔ هفتگی مطالعه تهیه کنند و در آن تکنیکهای خودتنظیمی و تمرکز ذهنی را به صورت مشخص درج نمایند تا مطالعه به یک فرآیند منظم، هدفمند و پایدار تبدیل شود.
در بخش تکمیلی این نشست، پس از ارائه مباحث مرتبط با «خودتنظیمی در مطالعه»، برنامه با بررسی دقیق فعالیتهای علمی و پژوهشی هفتهٔ کتاب و کتابخوانی ادامه یافت. در این مرحله، گزارشی جامع از مسابقات علمی، تحقیقی و مطالعاتی ارائه شد؛ مسابقاتی که با هدف تقویت روحیهٔ پژوهشگری، ارتقای ذوق مطالعاتی و شکوفایی خلاقیتهای علمی برگزار شده بود.
در این گزارش، آثار برجستهٔ دانشجویان مقالات پژوهشی، پروژههای خلاقانه، طرحهای مطالعاتی و فعالیتهای مبتنی بر تحلیل و نقد علمی در معرض دید حاضران قرار گرفت. هر یک از این دستاوردها نشاندهندهٔ تلاش، پشتکار و نگاه عمیق علمی شرکتکنندگان بود.
اساتید و مهمانان حاضر در نشست با قدردانی از کوششهای علمی و فکری دانشجویان، بر اهمیت تداوم چنین برنامههایی تأکید کردند. و اظهار داشتند که فعالیتهای پژوهشی و مطالعاتی، علاوه بر اینکه به رشد فردی و علمی دانشجویان منجر میشود، نقش مهمی در تقویت سرمایهٔ فکری و فرهنگی جامعه نیز ایفا میکند.
در پایان مراسم، از دانشجویانی که در مسابقات علمی و پژوهشی عملکرد برجستهای داشتند، قدردانی شد و جوایزی به آنان اهدا گردید. این تقدیر نه تنها بهمنزلهٔ تشویقی برای تلاشهای گذشته آنها بود، بلکه انگیزهای تازه برای استمرار مسیر علمی، تقویت مهارتهای مطالعاتی و گسترش فعالیتهای پژوهشی دانشجویان به شمار میرفت.
این نشست با تأکید مجدد بر ضرورت نهادینهسازی فرهنگ مطالعه، تقویت مهارتهای خودتنظیمی در یادگیری و توجه به پژوهش به عنوان ستون اصلی پیشرفت علمی، به کار خود پایان داد.
نظر شما