به گزارش خبرگزاری حوزه از کرمان، این نشست علمی با هدف تبیین جایگاه مردم در نظریه سیاسی فقه شیعه و بررسی اندیشههای سیاسی علامه میرزای نائینی، بهویژه در کتاب ماندگار تنبیهالامه و تنزیهالمله، برگزار شد و ابعاد مختلف این نظریه در نسبت با حکومت اسلامی مورد واکاوی قرار گرفت.
در ابتدای نشست، حجتالاسلام افضلی بهعنوان دبیر علمی، با اشارهای کوتاه به زندگینامه علمی و مبارزاتی میرزای نائینی و با استناد به بیانات مقام معظم رهبری در کنگره بینالمللی بزرگداشت این فقیه برجسته، بر جایگاه ممتاز اندیشه سیاسی نائینی در میان فقهای متأخر تأکید کرد.
وی اندیشه سیاسی نائینی را اندیشهای منحصربهفرد دانست که در کتاب تنبیهالامه تبلور یافته و بر دو رکن اساسی حکومت اسلامی، یعنی «ولایت» و «لزوم نظارت و پاسخگویی مسئولان»، استوار است.
مدیر مرکز مدیریت حوزه علمیه کرمان، سؤال محوری نشست را چنین طرح کرد که نائینی چگونه توانست میان مبانی فقهی حکومت اسلامی و نقش مردم جمع کند و این جمع چگونه در ساختار کتاب «تنبیهالامه» بازتاب یافته است.
در ادامه، حجتالاسلام علیمرادی با تبیین نظریه سیاسی میرزای نائینی، نقش مردم در اندیشه وی را در چهار محور اصلی تشریح کرد.
وی تصریح کرد که هدف نائینی، مقید کردن حاکمیت غیرمعصوم و جلوگیری از استبداد سیاسی بوده است.
به گفته وی، نائینی مشروطیت را نه بهعنوان حکومت مطلوب نهایی، بلکه بهمثابه دفع افسد به فاسد تحلیل میکند؛ چراکه حکومت مقید به قانون و دین را نسبت به استبداد، دارای غصب و مفسده کمتری میداند.
حجتالاسلام علیمرادی همچنین بر نقش نظارت بیرونی مردم در عصر غیبت تأکید کرد و آن را جایگزینی برای نظارت درونیِ ناشی از عصمت در حکومت معصوم برشمرد.
وی در ادامه، تمایز میان مشروعیت و مقبولیت را از نکات کلیدی اندیشه نائینی دانست و خاطرنشان کرد: مشروعیت حکومت از ناحیه دین و ولایت تأمین میشود، اما مقبولیت و کارآمدی آن بدون حضور و نظارت مردم تحقق نخواهد یافت.
در بخش پایانی نشست، حجتالاسلام شیخبهائی با اشاره به چرایی نامگذاری کتاب «تنبیهالامه»، این اثر را تلاشی برای بیدارسازی امت اسلامی در برابر استبداد دانست و موضع میرزای نائینی در قبال جریان مشروطه را یکی از مهمترین مباحث فقه سیاسی عصر وی معرفی کرد.
وی با تأکید بر غنای علمی و ماندگاری محتوای این کتاب، خواستار توجه جدی حوزههای علمیه به «تنبیهالامه و تنزیهالمله» بهعنوان یک متن درسی شد و تصریح کرد که این اثر باید همانند متون پایهای چون «رسائل» و «کفایه» بهصورت دقیق تدریس، شرح و تحلیل شود.
حجتالاسلام شیخبهائی در پایان، با قرائت و تبیین بخشهایی از این کتاب، تازگی و عمق مباحث آن در حوزه فقه سیاسی شیعه را برای حاضران تشریح کرد.
در جمعبندی این نشست علمی تأکید شد که میرزای نائینی در چارچوب فقه شیعه، نظریهای نوین ارائه کرده است که در آن حکومت اسلامی مبتنی بر ولایت، از طریق نظارت و مشارکت مردم ـ بهویژه از مجرای نهادهای منتخب ـ مقید و کنترل میشود تا هم از استبداد جلوگیری شود و هم مقبولیت و کارآمدی عملی نظام سیاسی تحقق یابد.
تأکید بر ضرورت گنجاندن این کتاب در متون درسی حوزههای علمیه، نشاندهنده زنده بودن و کارآمدی اندیشه نائینی در سپهر سیاسی معاصر و انطباق آن با مبانی جمهوری اسلامی ایران است.
انتهای پیام/
نظر شما