به گزارش خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین فرهاد عباسی، معاون پژوهش حوزههای علمیه، در مراسم بازدید جمعی از دانشجویان دانشگاههای کشور از مدرسه علمیه معصومیه قم که به مناسبت هفته وحدت حوزه و دانشگاه برگزار شد، با تأکید بر نقش نخبگان علمی در آینده کشور اظهار کرد: ما و شما فرزندان این سرزمین هستیم و ایستادگی این کشور، بر دوش و زانوان ما معنا پیدا میکند. ایستادن ما، مقدمه ایستادن ایران اسلامی است و همه ما در راه پاسداری از این مرز و بوم فداکارانه مسئولیت داریم.
حب وطن؛ پیوند ایمان و هویت ملی
وی با اشاره به جایگاه وطندوستی در منظومه دینی افزود: بر اساس آموزههای اسلامی، «حبّالوطن من الإیمان»؛ ما هم دوستدار وطن و ملت خود هستیم و هم باور داریم که این سرزمین و این ملت، در پرتو نور دین مبین اسلام و معارف علوی، فاطمی و محمدی(ص)، توانستهاند استعدادها و ظرفیتهای درونی خود را به شکوفایی بیشتری برسانند.
ایران؛ پذیراترین سرزمین نسبت به اسلام
معاون پژوهش حوزههای علمیه با اشاره به سابقه تاریخی ایران در پذیرش اسلام تصریح کرد: از همان آغاز، ملت ایران با وجود فاصله جغرافیایی از کانون اولیه ظهور اسلام، این دین را عمیقتر، آگاهانهتر و فداکارانهتر از بسیاری از مناطق دیگر پذیرفت. این ملت نهتنها اسلام را در آغوش گرفت، بلکه برای رشد، تثبیت و گسترش آن، هزینههای بزرگی پرداخت و فداکاریهای کمنظیری انجام داد.
پیوند فرهنگ ایرانی و معارف اسلامی؛ عامل تکامل تمدنی
این استاد حوزه علمیه با تحلیل نسبت فرهنگ ایرانی و دین اسلام گفت: رشد اسلام در ایران صرفاً مبتنی بر ظرفیتهای ذاتی دین نبود؛ چهبسا اگر تنها این ظرفیتها ملاک بود، برخی مناطق دیگر مانند حجاز یا عراق عرب باید نقش پررنگتری ایفا میکردند. اما هنگامی که معارف اسلامی با فرهنگ اصیل ایرانی پیوند خورد، یک تکامل تمدنی شکل گرفت؛ گویی این روح الهی در کالبد واقعی و شایسته خود قرار گرفت.
وی در ادامه با اشاره به آرمان نهایی انقلاب اسلامی خاطرنشان کرد: انشاءالله این پرچم، همانگونه که آرزوی همه ماست، به دست مردم این سرزمین و همه کسانی که حول محور آن گرد آمدهاند، به صاحب اصلیاش تحویل داده خواهد شد.
هیچ تعارضی میان اسلامیت و ایرانیت وجود ندارد
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با تأکید بر نبود تقابل میان هویت دینی و ملی، گفت: تصور وجود جدال میان اسلامیت و ایرانیت نادرست است و چنین تعارضی اساساً وجود ندارد؛ همانگونه که میان روحانیت و دانشجو بودن نیز هیچ تضادی مشاهده نمیشود.
وی با اشاره به برخی برداشتها و نگاههایی دانشگاهیان در خصوص حوزههای علمیه، افزود: بخش قابل توجهی از این نگاهها ناشی از کمبود گفتوگوی مستقیم میان حوزه علمیه و دانشگاه ست. زمانی که ارتباط و گفتوگو کم باشد، طبیعی است که از یک فاصله یکدیگر را قضاوت کنیم و شناخت دقیق و درستی از هم نداشته باشیم.
اشتراکات فراوان، افتراقات اندک
معاون پژوهش حوزههای علمیه با بیان اینکه مشترکات میان حوزه و دانشگاه بسیار گسترده است، تصریح کرد: اگر بخواهیم از افتراقات سخن بگوییم، باید گفت این اختلافات بسیار اندک است. تفاوتها نه در اصل اهداف، بلکه بیشتر در رویکردها، مبانی فکری و منابع اندیشهای ما ریشه دارد.
تفاوت در منابع معرفتی حوزه و دانشگاه
وی ادامه داد: در فضای دانشگاه، علوم تجربی بهعنوان یکی از مبانی مهم جهانشناختی مورد توجه جدی قرار دارد، در حالی که در حوزههای علمیه، تمرکز بیشتری بر منابع نقلی همچون قرآن و سنت وجود دارد. با این حال، موضوع و دغدغه اصلی هر دو نهاد یکی است و آن «انسان» در ساحتها و عرصههای مختلف وجودی اوست.
نقش مشترک حوزه و دانشگاه در علوم انسانی
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به جایگاه علوم انسانی اظهار کرد: علوم انسانی از جمله حوزههایی است که هم دانشگاه و هم حوزه نسبت به آن رسالت مستقیم دارند و مسئولیتهای مهمی در این زمینه متوجه هر دو نهاد است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: در علوم تجربی، ساحت اندیشه دانشگاه با ساحت اندیشه حوزه متفاوت است. دانشگاه بهطور طبیعی به بسط، توسعه، واقعنمایی و واقعپذیری علوم تجربی توجه بیشتری دارد، در حالی که حوزه بیشتر به مبانی معرفتی، اهداف و روح حاکم بر این علوم میپردازد. اگر این دو رویکرد در کنار یکدیگر قرار گیرند، میتوان به دستاوردهای علمی عمیقتر و کاملتری دست یافت.
عقلانیت و مبانی فکری، معیار اسلامی بودن حکومت است
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به نقش بنیادین عقلانیت در اداره جامعه اظهار کرد: امروز بدون عقلانیت، بدون حکم عقلای جامعه و بدون اتکا به عقل، اساساً امکان ورود به عرصههای مختلف تدبیر و مدیریت امور اجتماعی وجود ندارد. هیچ جامعهای نمیتواند بدون پشتوانه عقلانی، مسیر صحیح حکمرانی را طی کند.
آیا ملاک اسلامی بودن حکومت، نبودِ خطا در جامعه است؟
وی در ادامه با طرح این پرسش که «ملاک اسلامی بودن یک حکومت چیست؟» تصریح کرد: آیا معیار اسلامی بودن حکومت این است که در هیچ نقطهای از کشور رفتار غیر اسلامی مشاهده نشود؟ اگر چنین معیاری را بپذیریم، حتی در دوران حکومت حضرت حجت(عج) نیز نمیتوانیم حکومتی کاملاً عاری از انحراف ببینیم.
معاون پژوهش حوزههای علمیه افزود: بنا بر روایات، در دوره حکومت حضرت حجت(عج) نیز انحرافات، شورشها و کجرویهایی از سوی برخی افراد وجود خواهد داشت. در دوران حکومت امیرالمؤمنین(ع) و حتی در حکومت پیامبر اکرم(ص) نیز چنین مسائل و ناهنجاریهایی وجود داشته است. بنابراین وجود خطا در رفتار افراد، ملاک قضاوت درباره اسلامی بودن حکومت نیست.
مبانی فکری و آرمانها، معیار اصلی اسلامی بودن حکومت
این استاد حوزه علمیه تأکید کرد: ملاک اسلامی بودن حکومت، مبانی فکری، اهداف، آرمانها و سیاستگذاریهای کلان آن است. باید دید آیا این حکومت برآمده از اندیشه دینی و مبانی اسلام است یا خیر. همچنین سیاستگذاران و برنامهریزان اصلی آن چه کسانی هستند و چه اهدافی را دنبال میکنند.
وی با اشاره به وحدت حوزه و دانشگاه بهعنوان یکی از آرمانهای اساسی نظام اسلامی گفت: وحدت میان حوزه و دانشگاه از جمله اهدافی است که ریشه در ذات اسلام دارد و در مبانی و آرمانهای این حکومت بهروشنی دیده میشود. این حکومت در اساس و در اهداف خود، برخاسته از تعالیم اسلامی است؛ هرچند در مقاطع مختلف، برخی افراد در عرصه عمل، آنگونه که شایسته و مورد انتظار بوده، رفتار نکردهاند.
هیچ تقابلی میان اسلام و ایران وجود ندارد
حجتالاسلام والمسلمین عباسی در بخش دیگری از سخنان خود با رد هرگونه تعارض میان هویت ایرانی و اسلامی تصریح کرد: میان اسلام و ایران هیچ تقابلی وجود ندارد. ما به این موضوع افتخار میکنیم که نخستین کسی که بهصورت جدی و علمی به این بحث پرداخت، شهید بزرگوار علامه مطهری بود. امروز نیز همین مبنا بهطور جدی در حوزههای علمیه دنبال میشود.
وی با اشاره به ضرورت تولید گفتمان «ایرانی ـ اسلامی» افزود: موضوعاتی مانند آیینهای فرهنگی میتواند بستری برای گفتوگو درباره الگوی پیشرفت ایرانی ـ اسلامی باشد. این پرسش جدی وجود دارد که چرا در حوزه تولید گفتمان و طراحی مدلهای پیشرفت ایرانی ـ اسلامی، حرکتهای عمیق و جدیتری صورت نگرفته است.
معاون پژوهش حوزههای علمیه در ادامه با گرامیداشت یاد شهدای علمی کشور گفت: دوستان از شهدا نام بردند و من نیز لازم میدانم از شهید تهرانچی یاد کنم. او شخصیتی کمنظیر بود که هم در عرصه تفکر دینی، هم در حوزه علوم انسانی و هم در شناخت مسائل روز جامعه، جایگاهی برجسته داشت. بهراستی هر بار که نام او را میشنوم، بغض گلویم را میگیرد.
وحدت حوزه و دانشگاه نیازمند عبور از شعار و ورود به عرصههای نوین علمی است
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با تأکید بر ضرورت تقویت تعامل واقعی میان حوزههای علمیه و نهادهای دانشگاهی، گفت: وحدت حوزه و دانشگاه نیازمند عبور از شعار و ورود به عرصههای نوین علمی است. مدرسه علمیه معصومیه(س) میتواند بهعنوان یک «مدرسه نمونه» علمی، بستری مناسب برای رشد و تعالی دانشجویان و طلاب علوم دینی و استمرار گفتوگوهای علمی میان حوزه و دانشگاه باشد. انتظار میرود این تعاملات بهصورت دوطرفه و مستمر دنبال شود و ما نیز در حد توان، زمینههای حمایتی لازم را برای تحقق این هدف فراهم خواهیم کرد.
نقد شعارزدگی در ایده وحدت حوزه و دانشگاه
این استاد حوزه علمیه با اشاره به چالشهای موجود در تحقق وحدت حوزه و دانشگاه اظهار داشت: ایده وحدت حوزه و دانشگاه در طول سالهای گذشته در برخی مراکز دانشگاهی دچار نوعی شعارزدگی و کلیگویی شده است. در حالیکه به نظر میرسد جهاد دانشگاهی از جمله نهادهایی است که ظرفیت تحقق این وحدت را بیش از بسیاری از مجموعهها در خود دارد.
وی ادامه داد: احساس اشتراک و نزدیکی قابل توجهی میان حوزه علمیه و مجموعه جهاد دانشگاهی وجود دارد و همین امر میتواند مبنای گفتوگوهای عمیقتر در حوزه روشها و برخی اهداف مشترک قرار گیرد.
دستاوردهای موجود، حداقلی و نیازمند توسعه
معاون پژوهش حوزههای علمیه با اشاره به دستاوردهای فعلی در تعامل حوزه و دانشگاه تصریح کرد: راهاندازی رشتههایی مانند «فقه و حقوق» در دانشگاههای وابسته به حوزه، از جمله دستاوردهای نسبی این تعامل است، اما باید پذیرفت که پس از گذشت ۴۷ سال، این دستاوردها همچنان حداقلی محسوب میشوند. ضروری است که حوزه و دانشگاه وارد عرصههای نوتر و عمیقتری از همکاری علمی شوند و به بازنگری در ساختارهای مشترک بپردازند.
ضرورت همگرایی در نظامهای علمی و ارزشیابی
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به لزوم همافزایی ساختاری میان دو نهاد علمی کشور گفت: نظامهای ارتقا و ارزشیابی علمی حوزه و دانشگاه باید به یکدیگر نزدیک شوند. همچنین تدوین و همسانسازی فرهنگنامههای اصطلاحات علمی از دیگر ضرورتهایی است که میتواند به تعمیق همکاریها کمک کند.
وی افزود: در برخی شاخههای علوم انسانی و حتی علوم جدید، امکان تشکیل گروههای علمی مشترک و اجرای پروژههای پژوهشی مشترک میان حوزه، دانشگاه و جهاد دانشگاهی وجود دارد و این ظرفیت باید بهصورت جدی فعال شود.
افقهای جدید همکاری؛ از سبک زندگی تا هوش مصنوعی
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با اشاره به عرصههای نوین همکاری مشترک خاطرنشان کرد: مشارکت میان حوزه علمیه و جهاد دانشگاهی میتواند در موضوعاتی همچون سبک زندگی، محیط زیست، اخلاق زیستی، هوش مصنوعی و همچنین تسری نگاه فقاهتی، علمی و فلسفی در حوزه علوم انسانی گسترش یابد. مسیر همکاری در این عرصهها باز است و حوزه علمیه ظرفیتهای مهم و متعددی برای پیشبرد این نوع تعاملات علمی در اختیار دارد.
طلبه متعهد در سختترین شرایط پای آرمانهای دینی ایستاده است
حجتالاسلام والمسلمین عباسی با بیان اینکه طلبه واقعی کسی است که با ایمان و اعتقاد راسخ به مسیر خود پایبند میماند، اظهار داشت: طلابی که با وجود کمترین امکانات معیشتی و تحمل سختیهای فراوان، همچنان با انگیزه و تعهد مشغول انجام وظایف دینی و علمی خود هستند، کم نیستند.
وی افزود: این روحیه ایستادگی و پایمردی، نشاندهنده عمق ایمان و مسئولیتپذیری طلابی است که مسیر طلبگی را آگاهانه انتخاب کردهاند و در شرایط مختلف از انجام وظایف خود کوتاه نمیآیند.
برگزاری نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی حوزههای علمیه
حجتالاسلام والمسلمین عباسی در ادامه با اشاره به برنامههای پژوهشی حوزههای علمیه گفت: از ۲۰ تا ۲۵ دیماه، نمایشگاهی از فعالیتها و دستاوردهای پژوهشی حوزههای علمیه در مجتمع امام خمینی(ره) برگزار خواهد شد.
وی تصریح کرد: در این نمایشگاه، تمامی مراکز پژوهشی اصلی حوزههای علمیه، که تعداد آنها به حدود ۱۰۰ مجموعه میرسد، حضور خواهند داشت و آثار پژوهشی خود را برای معرفی و همچنین عرضه به علاقهمندان ارائه میکنند.
فرصتی برای آشنایی با نوآوریهای علمی حوزههای علمیه
وی با تأکید بر اهمیت این رویداد افزود: این نمایشگاه فرصت مناسبی برای آشنایی با ظرفیتهای علمی و پژوهشی حوزههای علمیه است و علاقهمندان میتوانند از نزدیک مشاهده کنند که حوزه در چه عرصههایی امروز حرفهای نو و دستاوردهای علمی قابل توجهی دارد.
حجتالاسلام والمسلمین عباسی خاطرنشان کرد: این نمایشگاه که هر دو سال یکبار برگزار میشود، امسال نیز طبق روال گذشته برگزار خواهد شد و از عموم علاقهمندان، پژوهشگران و فعالان علمی دعوت میکنیم از آن بازدید کنند.
انتهای پیام/
نظر شما