به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، نخستین چاپ کتاب "موسی الصدر مسار التحدیات و التحولات"( امام موسی صدر سیر چالش‌ها و تحولات) تالیف حجت الاسلام صادق النابلسی از روحانیون لبنانی، از سوی مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی منتشر شد.

 این کتاب از سلسله کتاب‌های أعلام الفکر و الإصلاح في العالم الإسلامي (بزرگان اندیشه و اصلاحات در جهان اسلام) است که توسط مرکز الحضارة منتشر می‌شود.

* از کدام "صدر" سخن بگوییم؟

این کتاب شامل شش فصل، یک مقدمه و سخن مرکز الحضارة است که در بخشی از آن آمده: امام موسی صدر نامی درخشان در آسمان لبنان است که درخشش پرتو آن به تمام جهان رسیده، تا آنجا که هر کس کوچک ترین آشنایی با تاریخ لبنان، منطقه عربی و اسلامی داشته باشد، با این نام آشنا است. سخن از این شخصیت، دارای ابعاد گوناگونی است، به گونه‌ای که انسان نمی‌داند سخن را از کجا آغاز کند؟، از "صدر"، عالمی که بسیاری از علمای معاصر وی به نبوغ و گستره دانش وی در زمینه تحصیل و آموزش در حوزه و دانشگاه شهادت داده اند؟ یا "صدر" به عنوان یک فعال اجتماعی و مصلحی که ترک وطن کرد و رو به سوی موطن پدران خود نمود تا لبنان را عرصه ارائه دیدگاه ها و نظریات خود و محقق ساختن اهداف خود قرار دهد.

البته ماجرای مرکز الحضارة لتنمیة الفکر الاسلامی با امام موسی صدر ماجرایی طولانی است. ما در روزهای نخستین تاسیس و شروع فعالیت این مرکز، به دنبال انتشار یک اثر علمی درباره ایشان بودیم، اما به دلایل مختلف موفق به انجام این کار نشدیم؛ تا اینکه به خواست و یاری خداوند متعال کتاب حاضر در سلسله آثار بزرگان فکر و اصلاحات در جهان اسلام(أعلام الفکر و الإصلاح في العالم الإسلامي) منتشر شد. البته ما این ادعا را نداریم که در این کتاب حق این شخصیت ادا شده، کما اینکه این ادعا را نداریم که به تمام ابعاد و جوانب شایسته توجه در این شخصیت جامع و بی نظیر پرداخته شده است. تنها ادعای ما این است که تلاش کرده ایم تا نام ایشان به عنوان شخصیتی شایسته در میان بزرگان اندیشه و اصلاحات جهان اسلام گنجانده شود.

* توجه به سیر تحول اهداف امام صدر از زوایه روش اسلامی

در مقدمه این کتاب آمده: کتاب حاضر در بخش اول به دنبال آشکار ساختن سیر تحول اهداف امام موسی صدر از زاویه روش اسلامی و مضامین دینی و اخلاقی عمیق آن و همچنین پیگیری تطبیق‌های دینی ایشان در مسایل سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و بررسی این شیوه تجدیدی در منطقه ای است که در گیر و دارهای محلی، منطقه ای و بین المللی قرار دارد و مملو از ملاحظات جغرافیای سیاسی و دینی است که مواضع و پیمان های منحصر به فردی را در آن دوران ایجاد کرده بود. این تحقیق همچنین به بررسی عوامل و شیوه‌های تاثیر گذار در محدود ساختن رفتار و عملکرد برخی گروه‌ها و کشورهای تاثیر گذار در آن دوره می‌پردازد.

این پژوهش همچنین پیوندی ذاتی با مساله تجدید ایمان و احیای آن در دل‌های شیعیان لبنان و متحد ساختن آنها دارد؛ اتحادی برای ایجاد یک دیدگاه ایدئولوژی تقویت کننده ایمان و ایجاد تغییرات و اصلاحات و تقویت اقتدار ملی و تقویت جایگاه شیعه در لبنان.

* نقش رهبری امام صدر در توفیقات شیعه و لبنان

رهبری صدر همواره عاملی تعیین کننده در ایجاد تغییرات بود و این رهبری، بدون مبالغه، با ایجاد یک جبهه مثبت توانست شیعه و لبنان را به ثبت لحظاتی استثنایی در تاریخ خود موفق سازد. این تغییر را می‌توان در پنج جنبه مورد توجه قرار داد: بعد‌های  ایمانی، عقلانی و واقع نگر، سازمانی و سبک کار، تبلیغی و عملی. در تمامی این ابعاد، امام صدر تلاش کرد که تصویری جدید و نوین از ارزش‌ها و جهت‌گیری‌های فکری و سیاسی و اقتصادی موجود ارائه دهد.‌

البته توجه به این نکته ضروری است که تمرکز ما در این کتاب بر ثبت اقدامات و دستآوردهای امام صدر نیست، گرچه اینها نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است، بلکه تمرکز ما بر تراکم سریع این تجربه و سرعت زیاد گسترش و تکامل آن میباشد که توانست راه خود را در میان موانع و مشکلات فراوان و اشکالات و اعتراض هایی که معمولا بر سر راه اصلاحات وجود دارد، باز کند به گونه ای که این اصلاحات توانست با ابعاد ارزشی، زمانی و مکانی خود جهش های بزرگی در فضای سنتی و عادت های رایج ایجاد کند.

* امام صدر و حرکتی هم افق با امام خمینی و شهید صدر

امام موسی صدر فعالیت اصلاحی خود را در زمینه‌های متعددی آغاز کرد: زمینه دینی،  اجتماعی، سیاسی و فرهنگی. در بحث خود درباره این عناوین به تعریف شاخصه ها و مفردات و زمینه های جنبش اصلاحی امام صدر پرداخته و آن را به عنوان یکی از حلقه های برتری اسلامی در منطقه مورد مطالعه و بررسی قرار داده ایم به ویژه این که ما جنبش امام موسی صدر را هم‌افق با تغییرات کلان اسلامی در ایران به رهبری امام خمینی(ره) و در عراق، به رهبری امام محمد باقر صدر می‌دانیم.

* نقش بی بدیل امام صدر در شرایط بحرانی لبنان

در این پژوهش فاصله میان سال‌های 1959 یعنی تاریخ هجرت امام صدر به لبنان تا زمان ربوده شدن ایشان در سال 1978 از مراحلی است که در آن شاهد تغییرات زیادی در جهان عرب هستیم که همراه با انفجارهای لبنان از شمال تا جنوب می‌باشد که نشان دهنده میزان خشونت موجود و وارد شدن لبنانی ها به یک بازی مرگ‌بار و کشنده می‌باشد. در چنین شرایطی بود که جنبش‌های اسلامی تمام نقشه جهان عرب و بلکه جهان اسلام را در بر گرفت و لبنان نیز به برکت پدیده امام موسی صدر از این جنبش بی نصیب نماند و امام صدر بود که اسلام جنبشی را به عنوان یکی از ارکان ثابت پروژه پیشرفت جامعه اسلامی تثبیت کرد و تلاش کرد که مسملانان نیز در کنار سایر طوایف لبنان در تشکیل حکومتی عادلانه برای همه لبنانی‌ها سهیم باشند. وی همچنین تلاش کرد بهترین و محکم ترین روابط را با امت اسلامی و در راستای وحدت مسلمانان بر اساس وحدت تاریخ، هویت و تمدن داشته باشد و جایگاه ویژه ای برای شیعیان لبنان و بر اساس ارتباط با ایران و عراق ایجاد کند؛ چرا که این دو کشور به عنوان دو نماد ویژه در اذهان شیعیان هستند. امام صدر همچنین مفاهیم جدید مستند به اندیشه اسلامی را در راستای ایجاد تحول در شیوه اصلاحات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حل و فصل درگیری های طایفی ـ به عنوان یکی از عوامل جنگ داخلی در لبنان ـ وضع نمود.

* مبنای فکری امام موسی صدر

مبنای فکری امام صدر مبتنی بر فرضیه‌ای بود که بنابر آن، هر تحول ظاهری و روبنایی باید مبتنی بر تحولی در زیر ساخت ها و ریشه های فکری انسان باشد. از دیدگاه امام موسی صدر انحطاط فکری، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی جامعه لبنان نتیجه دوری این جامعه از مفاهیم دینی، حاکمیت غرایز، تعصبات طایفی و مذهبی و همچنین قرار گرفتن نظام ارباب رعیتی به جای ارزش‌های دینی می‌باشد. از این رو، این پژوهش بر این باور است که امام صدر تلاش کرد تا گفتمان جدیدی را در زمینه های سیاسی، اجتماعی، ملی، دینی و انسانی ایجاد کند و راه‌حل‌های مناسبی بر اساس دین، فلسفه و اخلاق ارابه دهد.