به گزارش سرویس علمی و فرهنگی خبرگزاری حوزه، آیت الله ابوالحسن مشکینی، استاد معروف حوزه علمیه نجف اشرف، فرزند عبدالحسین در سال 1305 ق. در روستای احمدآباد از توابع مشکین شهر متولد شد.

وی بعد از سپری کردن تحصیلات مقدماتی، در سال 1320 ق. راهی حوزه علمیه اردبیل شدند؛ در طول شش سال دروس سطح را فرا گرفت و در سال 1328 ق. جهت تکمیل تحصیلات به نجف اشرف هجرت نمود.

«استادان»

مرحوم آیت الله مشکینی، از محضر عالم بزرگ، آیت الله آخوند خراسانی، در آخرین سال های عمر ایشان و آیت الله ملّا فتح الله شیخ الشریعه اصفهانی بهره مند شد.

آن عالم وارسته سپس در جلسات درسی آیت الله آخوند ملّا علی قوچانی و آیت الله سید محمد کاظم یزدی شرکت کرده و در سال 1337 ق. به کربلای معلّی هجرت نمود و در خدمت آیت الله میرزا محمد تقی شیرازی معروف به «میرزای دوم» به تحصیل پرداخت.

آیت الله ابوالحسن مشکینی پس از ارتحال استادش در سال 1338 ق. و اقامت یکساله در کربلای مقدس، به نجف اشرف مراجعت نمود و به فعالیت های علمی پرداخت.

مرحوم آیت الله مشکینی پس از مراجعت از کربلا به تدریس علوم حوزوی پرداخت؛ تسلط علمی بر متون حوزوی، بیان رسا و شیوا، استدلال های علمی و منطقی در مباحث درسی، فضلا و شاگردان زیادی را به محفل فقهی و اصولی او کشانید و در اندک زمانی درس کفایۀ الاصول وی از رونق ترین دروس آن روز نجف گردید.

*«خود داری از چاپ رساله»

 آیت الله مشکینی با این که یکی از سه مدرّس معروف نجف اشرف(آیت الله حاج میرزا علی ایروانی، آیت الله حاج میرزا فتاح شهیدی و آیت الله میرزا ابوالحسن مشکینی) در حدّ مرجعیت و زعامت شیعه بود، اما رساله عملیه چاپ نکرد و در جواب درخواست مردم مشکین شهر درباره چاپ رساله عملیه گفت: «مرجع علی الاطلاق، آقا سید ابوالحسن است، از ایشان تقلید کنید».

«شاگردان»

آیت الله مشکینی در دوران تدریس خود شاگردانی را تربیت کرد که از نام آوران آینده حوزه علمیه لقب گرفتند.

برخی از شاگردان وی عبارتند از: حضرات آیات عظام سید ابوالفضل خسروشاهی، سید احمد روحانی قمی، سید احمد شهرستانی، سید جعفر مرعشی شوشتری، سید محمد صادق بحرالعلوم، سید شهاب الدین مرعشی نجفی، سید عبدالحسین خردمند تهرانی، سید محمد باقر شهیدی گلپایگانی، سید محمد صادق لواسانی، سید مرتضی جزائری(علم الهدی)، سید مرتضی فیروزآبادی، سید مرتضی مرعشی نجفی، ملّا علی علیاری، شیخ غلامحسین جعفری همدانی، شیخ علی محدث زاده قمی، شیخ الاسلام سلماسی، شیخ ابو تراب آل آقا کرمانشاهی و..... .

«تألیفات»

تالیفات و آثار آیت الله مشکینی اکثراً در موضوعات فقه، اصول و رجال می باشد؛ به غیر از دو مورد آن ها، همه به صورت خطّی باقی مانده اند؛ طبق نوشته های شیخ آقا بزرگ تهرانی، وی همه آثار آن مرحوم را در نزد شاگرد مخصوص او سید مرتضی خلخالی دیده است.

آثار علمی آن مرحوم چنین است:

1. الفوائدالرجالیه،

 2. مناسک حج

 3. حاشیۀ علی العروۀ الوثقی

 4. حاشیۀ علی الطهارۀ(شیخ انصاری)

 6. حاشیۀ علی شرح المنظومۀ السبزواری

 7. کتاب الصلاۀ

 8. کتاب الطهارۀ

 9. کتاب الزکاۀ

 10. رسالۀ فی الکرّ

 11. رسالۀ فی الرضاع

 12. رسالۀ فی المعنی الحرفی

 13. رسالۀ فی التریب

 14.حاشیۀ علی الکفایۀ که مشهورترین حواشی بر کتاب کفایۀ الاصول می باشد.

مرحوم مشکینی درباره انگیزه نگارش «حاشیۀ علی کفایۀ الاصول» می نویسد: با توجه به این که کتاب کفایه، نوشته شیخ ما، علامه محقق و مدقق آیت الله ملّا محمد کاظم خراسانی از محتوای ژرف و معانی عالی برخوردار است و حقائقی در آن پنهان می باشد که کسی نمی تواند به همه آن پی ببرد، مگر شخصیت هایی کم نظیر از میان مردم.

لذا دوست داشتم تعلیقه ای بر آن کتاب ضمیمه نمایم که پرده های آن را کنار زند، به جست و جوی اسرار آن پردازد، عهده دار حلّ و روشن ساختن حقائق آن شود، مطالب مجمل و غیرواضح آن را بیان کرده و متشابهات آن را تأویل نماید.

علاوه بر آن استدلال ها و برهان هایی را که ایشان به آن ها اشاره نکرده و به خاطرم رسیده، همراه آن ارائه کردم. به امید آن ها این کتاب یادآوری برای خودم و مورد استفاده جویندگان علم و دانش قرار گیرد.

*«ارتحال»

آیت الله میرزا ابوالحسن مشکینی پس از سی و هشت سال اقامت در عتبات عالیات و خدمات فراوان علمی و دینی در دچار به بیماری گردید و برای درمان و مداوای خود راهی بغداد شد و در یکی از بیمارستان های آن شهر بستری گردید ولی معالجه پزشکان سودی نبخشید و در نهایت در روز دوشنبه 27 جمادی الثانی 1358 ق. در کاظمین رحلت کرد.

جسم پاکش را به شهر مقدس نجف منتقل کردند و پس از انجام مراسم مذهبی در جوار مرقد مطهّر حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام در کنار استادش آیت الله سید محمد کاظم یزدی به خاک سپردند.

منبع: گلشن ابرار ج9 ص 605-600 با تلخیص و اندکی تغییر