به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری حوزه، امام جمعه هامبورگ و رئیس اتحادیه اروپایی علما و تئولوگ های شیعه در نماز جمعه این هفته مسجد امام علی علیه السلام به اقدامات ضد بشری آل سعود در یمن و در درون جامعه عربستان واکنش نشان داد.

وی در خطبه های جمعه که به سلسله مباحث حقوق بشر اختصاص دارد این هفته با موضوع حق حیات به عنوان ابتدایی ترین حق بشر سخن گفت.

خطیب جمعه هامبورگ با اشاره به وقایع و اقدامات تلخ حکومت آل سعود در ماه های اخیر و اقدامات ناپخته و خیره سرانه این خاندان در سرزمین وحی و در جهان اسلام از این حرکت غیرعقلائی و افراطی ابراز تأسف و نگرانی کرد.

حجت الاسلام والمسلمین رضا رمضانی گفت: آنچه امروز دنیا شاهد آن است به هیچ عنوان در منظر شرع و عقل قابل توجیه نیست و تنها بر اساس امیال نفسانی و منافع خانوادگی قابل تفسیر و توضیح است.

وی با اشاره به رسالت دانشمندان و آزاد اندیشان جهان در حفظ حریم اعتدال و عقلانیت گفت: دانشمند واقعی وظیفه دارد با شجاعت علمی و عملی، پیام عقل و فطرت را به همه برساند و در این راه از کسی به خود بیم راه ندهد. عجیب است در دنیایی که آزادی بیان این همه مدّعی دارد، شیخ محمّد باقر النّمر به عنوان یک دانشمند بزرگ تنها به جرم بیان حقایق و نقد اقدامات یک خاندان، به سادگی محکوم به اعدام می شود. به راستی در جامعه جهانی که عقلانیت و امنیت ترجیع بند همه قوانین بین المللی و مترقّی قرار گرفته چگونه می توان شاهد این ظلم بزرگ بود و سخن به اعتراض نگشود؟ آل سعود باید بداند که در صورت عملی شدن چنین اقدام قبیحانه و قرون وسطایی، همان صلاحیت مختصری که در مدیریت خانه امن خدا داشته را از دست خواهد داد و در چشمان جهانیان بی اعتبار و خوار خواهد گردید.

وی همچنین با اشاره به بمب باران مردم بی دفاع یمن و جلوگیری از ورود کمک های امدادی به زنان و کودکان بی دفاع گفت: بگذارید مردم برای سرنوشت خود تصمیم بگیرند. چرا با بمب باران های کور و بی هدف و با قتل چندین هزار نفر می خواهید به بهانه دفاع از خود، قصاص قبل از جنایت کنید؟ بگذارید جامعه جهانی طعم عقل را بچشد. در شرایطی که میلیون ها نفر آواره شده اند؛ میلیون ها نفر در ناامنی هستند و با خوف و هراس در منازل خود و یا در بیابان می خوابند؛ هزاران نفر در تنگنای غذا و آب و سوخت هستند؛ مریضان و بیماران فراوان، محتاج دارو و درمان هستند، وجدان های بیدار بشر و سازمان های حافظ حقوق بشر و دیدبان های آن کجا هستد؟

رئیس اتحادیه علمای اروپا ادامه داد: چه طور برخی به خود اجازه و جسارت می دهند که جلوی ارسال دارو و غذا را بگیرند و مانع کمک های انسان دوستانه شوند؟ این آبروریزی و ناجوانمردی در وجدان بشریت ثبت خواهد شد و لکّه ننگی برای آل سعود خواهد بود که هیچ گاه پاک نمی شود. حقیقتاً باید بگویم موشک باران مردم بی گناه و اعدام دانشمند برجسته اسلامی، بشریت را در رثای عقلانیت و عدالت به عزا خواهد نشاند و پرسش هایی را برای انسان های آگاه به وجود می آورد. پرسش هایی از این دست که: 1. آیا جلوگیری و ممانعت از کمک های انسان دوستانه جرم نیست؟

2. آیا موشک باران و حمله نظامی به مناطق مسکونی انسان های بی گناه نقض حقوق بشر نیست؟

3. آیا حکم اعدام عالمی چون آیت الله محمّد باقر النّمر با آزادی بیان و استیفای حقوق انسان سازگار است؟

4. به راستی چرا پس از اعلام آتش بس به مناطق مسکونی حمله می شود؟

5. آیا آل سعود پس از انجام این همه جنایت هنوز صلاحیت اداره حرمین شریفین ( مکّه و مدینه) را دارد؟

6. با توجه به مواضع حقوق دانان اسلامی و دانشمندان برجسته جهان اسلام و مراجع معظم تقلید ایران و نجف در مورد حکم ظالمانه و نابخردانه اعدام آیت الله محمّد باقر النّمر، حکم قاضی درباری چگونه می تواند صحیح و معتبر باشد؟

* ادامه سلسله مباحث اسلام و حقوق بشر

امام جمعه هامبورگ در بخش دیگری از خطبه ها و در ادامه سلسله مباحث خود با موضوع اسلام و حقوق بشر گفت: اسلام وقتی به موضوع حیات انسان می‌پردازد بیشترین دفاع را در هر مرحله از او دارد، مانند آنکه جائز نیست بر انسانی جنین را سقط نماید؛ بلکه اگر سقط شد، بر اساس مدّتی که نطفه در رحم مادر قرار گرفته و مراحل رشد را طی نموده است، باید دیه پرداخت شود.

متن کامل این بخش از اظهارات امام جمعه هامبورگ به این شرح است:

اسلام برای حیات هر موجود زنده ای از جمله گیاهان و درختان و گلها و مزارع تا حیوانات و مهم‌تر از همه حیات انسانها ارزش و اهمیّت قائل است و به همین دلیل برای همه حقوقی را بر شمرده است. مثلاً اهمیّت حفظ حیات گیاهان از منظر قرآن به گونه‌ای است که آن را جزء رحمت خداوند بر ‌شمرده است: «فَانْظُرْ إِلى‏ آثارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها»[1] به آثار رحمت خداوندی بنگر که چگونه زمین را پس از مرگ و پژمردگی آنها احیاء می‌کند. بسیار روشن است حیوانات که مرتبۀ حیات آنها بالاتر از گیاهان است، بیشتر حقّ برخورداری از رحمت الهی را دارا می‌باشند. بنابراین هیچ کسی نباید مزاحم حیات آنها باشد. درباره حیات انسان نیز در قرآن کریم آمده است: «وَ لاتَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحيماً»[2] خودتان را نکشید که خداوند برای شما مهربان و دارای رحمت است.

 همانطور که دقت می‌کنید برخورداری از حیات مادّی  ناشی از رحمت خدای متعال دانسته شده است. در خصوص حیات گیاهان و حیوانات و حقوق آنها مباحث فراوانی در اسلام آمده که درباره آنها باید به منابع مراجعه کرد.[3] در اینجا فقط یک روایت از امام باقر علیه السلام و دیگر از امام صادق علیه السلام در خصوص شکار حیوانات برای خوشگذرانی آورده می‌شود که حضرت چنین سفری را که صرفاً برای شکار حیوانات و نه برای رفع نیاز انجام شود، معصیت و گناه می‌داند. از امام باقر علیه السلام روایت شده که آن حضرت فرمودند: « سَأَلْتُهُ عَمَّنْ‏ يَخْرُجُ‏ عَنْ أَهْلِهِ بِالصُّقُورَةِ وَ الْبُزَاةِ وَ الْكِلَابِ يَتَنَزَّهُ‏ اللَّيْلَتَيْنِ وَ الثَّلَاثَةَ هَلْ يَقْصُرُ مِنْ صَلَاتِهِ أَمْ لَا يَقْصُرُ قَالَ إِنَّمَا خَرَجَ فِي لَهْوٍ لَا يَقْصُر» [4] کسی از خانه خود بیرون می‌رود و با خود عقاب و باز و سگ برای شکار کردن می‌برد و یک شب و یا دو شب خوشگذرانی می‌کند، آیا نماز خود را تمام بخواند یا قصر؟ آن حضرت فرمود: چون برای خوشگذرانی بیرون رفته است نماز خود را باید تمام بخواند. و نیز از امام صادق علیه السلام نقل شده است: اگر کسی برای تهیه آذوقه خانوادۀ خود به سفر شکار برود نمازش را قصر بخواند و اگر برای زیاده طلبی بود، نماز را قصر نکند و این کار مبارکی نیست.  [5]

اسلام وقتی به موضوع حیات انسان می‌پردازد بیشترین دفاع را در هر مرحله از او دارد، مانند آنکه جائز نیست بر انسانی جنین را سقط نماید؛ بلکه اگر سقط شد، بر اساس مدّتی که نطفه در رحم مادر قرار گرفته و مراحل رشد را طی نموده است، باید دیه پرداخت شود. و نیز بر اساس آیه صریح سوره مبارکه مائده[6] و روایات صحیحه فراوان[7] هرگونه آسیب و اخلال بر حیات نفس محترم، جرم دانسته شده و شخصی که آسیب را وارد کرده است، مجرم و مستحق کیفر خواهد بود. لذا بر اساس این ادلّه، انسان نمی تواند بر حیات خود یا دیگری آسیبی وارد کند؛ بلکه بر اساس فقه اسلام، هر کسی که توانایی حفظ نفس محترمه را از آسیب و قتل داشته باشد، لازم و واجب است به هر وسیله‌ای که ممکن است تلاش کند تا او را نجات دهد و به هیچ وجه نمی‌تواند نسبت به نجات جان انسانی بی اعتنا باشد.  لذا در صورتی که توان نجات را داشته باشد و اقدامی نکند و آن فرد بمیرد و یا کشته شود و یا آسیبی به او وارد شود، در حقیقت مجرم خواهد بود و در صورت اثبات جرم باید مجازات شود و به همین جهت است که اسلام به شدّت نهی می‌کند که انسانی اقدام به خود کشی نماید که در این صورت این حرمت شدیدتر خواهد بود؛ خداوند در قرآن می فرماید: « لَاتَقْتُلُواْ أَنفُسَكُمْ إِنَّ اللَّهَ كاَنَ بِكُمْ رَحِيمًا وَ مَن يَفْعَلْ ذَالِكَ عُدْوَانًا وَ ظُلْمًا فَسَوْفَ نُصْلِيهِ نَارًا وَ كَانَ ذَلِكَ عَلىَ اللَّهِ يَسِيرًا»[8] و خود را مکشید زیرا خداوند به شما مهربان است و هر کس کاری را از روی عداوت و ستم انجام بدهد بزودی او را در آتش می‌اندازیم و این کار برای خدا آسان است.

بسیار روشن است که این آیه عام است و شامل هر نوع کشتن از جمله اینکه انسان خود را بکشد می‌شود و لذا در روایات ما خودکشی هم با استفاده از این آیه حرام دانسته شده است؛ از امام صادق علیه السلام نقل شده است که فرمودند: «مَنْ قَتَلَ نَفْسَهُ مُتَعَمِّداً فَهُوَ فِي نَارِ جَهَنَّمَ خَالِداً فِيهَا قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَ:‏ وَ لاتَقْتُلُوا أَنْفُسَكُمْ‏ إِنَّ اللَّهَ كانَ بِكُمْ رَحِيماً وَ مَنْ يَفْعَلْ ذلِكَ عُدْواناً وَ ظُلْماً فَسَوْفَ نُصْلِيهِ ناراً وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً»[9] امام صادق علیه السلام فرمود: هر کسی خود را عمداً بکشد برای اوست آتش و دوزخ ابدی. خداوند فرموده است «خود را مکشید» و حتّی در روایتی از امام باقر علیه السلام آمده است مؤمن به هر بلایی مبتلا می‌شود و یا هر نوعی مرگی می‌میرد ولی خودکشی نمی‌کند: «إِنَّ الْمُؤْمِنَ يُبْتَلَى بِكُلِّ بَلِيَّةٍ وَ يَمُوتُ بِكُلِّ مِيتَةٍ إِلَّا أَنَّهُ لَا يَقْتُلُ‏ نَفْسَهُ»‏ [10]

با مروری بر احکام اسلام دربارۀ حیات و جان آدمیان این نکته مهم به دست می‌آید که اسلام بیشترین دفاع را از حفظ جان انسانها نمود و در هر جا که به نوعی قرار است آسیبی به انسان زده شود ورود می‌کند و حکم صادر می‌نماید؛ به عنوان مثال اگر کسی را مجبور به کشتن فردی کنند با این تهدید که اگر او را نکشی، تو کشته می‌شوی، حکم اسلامی آنست که فرد اجازه ندارد که دیگری را بکشد. حتّی در جای دیگر به او اجازه داده نشده در صورتیکه می‌تواند برای نجات انسانی تلاش کند، تماشاگر کشته شدن او باشد.[11]

[1] . روم(30)؛ آیه: 50.

 [2] . نساء(4)؛ آیه: 29.

[3] . علامه محمّد تقی جعفری، ترجمه و تفسیر نهج البلاغه، ج 12، ص 158 به بعد.

[4] . وسائل الشیعه، ج 19، ابواب القصاص فی النفس، ص 6.

[5] . همان

[6] . «مِنْ أَجْلِ ذَالِكَ كَتَبْنَا عَلىَ‏ بَنىِ إِسرَءِيلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسَا بِغَير نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فىِ الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا»؛ مائده؛ آیه: 32.

[7] . وسائل الشیعه، ج: 19، ص: 8.

[8] . نساء(4)؛ آیات: 29 و 30.

[9] . وسائل الشیعه (باب تحریم قتل الانسان نفسه)،ج:‏29، ص:24

[10] . همان.

[11] . مراجعه شود به وسائل الشیعه، ج: 19، ص: 483 و 35 و 36.