به گزارش خبرگزاری «حوزه» کمتر کسی است که آشنایی ولو اجمالی با عرصه کتاب و فرهنگ خصوصاً ادبیات و فرهنگ پایداری داشته باشد و مرتضی سرهنگی را نشناسد؛ نویسنده ، روزنامه نگار و خاطره نگار 62 ساله دفاع مقدس که در سال 93 به عنوان چهره برتر هنر و ادب انقلاب اسلامی از وی تجلیل شد.

او هم اینک در کسوت مديریت دفتر ادبيات و هنر مقاومت وابسته به حوزه هنری و نیز مديریت مركز مطالعات و تحقيقات فرهنگ و ادب پايداري فعال است و در عین حال از حوزه مورد علاقه اش یعنی نوشتن هیچ گاه غافل نبوده است.

چندی پیش در حاشیه برگزاری کارگاه آموزشی خاطره نگاری ویژه طلاب و فضلای حوزه علمیه قم فرصتی دست داد تا دقایقی با این چهره شاخص هنر و فرهنگ انقلاب اسلامی گفتگویی داشته باشیم که در ادامه می آید؛

بیش از 26 سال از پایان جنگ تحمیلی می گذرد، اما هنوز هم کتب و خاطرات مربوط به دفاع مقدس برای مخاطبان ایرانی و حتی غیر ایرانی جذاب و خواندنی است، به طوری که در بازار کتاب در شمار پرفروش ترین ها قرار می گیرند.  به نظر شما راز و رمز این مساله در کجاست؟!

این موضوع قبل از هر چیز ریشه در حقانیت دفاع مقدس دارد و این که خون های مطهری در آن سال ها بر زمین ریخت و شاهد جانبازی ها و رشادت های بسیاری بوده ایم که رنگ و بوی اخلاص و کسب رضای الهی داشت. از سویی در دفاع مقدس ما همه مردم از هر قشر و طبقه اجتماعی و سلیقه ای حضور داشتند و همه تحت امر و فرمان یک رهبر عالی دینی و سیاسی بودند که هدفش واقعاً حرکت بر مدار دین و آموزه های اسلامی بود.

بنده در مصاحبه های خود بارها بر این نکته تاکید کرده ام که امروز ادبیات جنگ و به ویژه خاطرات ناب دوران دفاع مقدس ، دوران بلوغ خود را سپری می کند و این بلوغ نیز این روزها تاثیر خود را در پرمخاطب بودن آثار این چنینی برجای گذاشته است.

عبارت معروفی وجود دارد که می گوید: ادبیات جنگ با شلیک اولین گلوله به دنیا می‌آید، در زمان جنگ رشد می‌کند و پس از پایان جنگ به بلوغ می‌رسد.

بنده به عنوان کسی که افتخار می کنم عمر خود را در مسیر ثبت و نگارش خاطرات دفاع مقدس و انقلاب گذاشته ام ، عرض می کنم که خاطرات مقدمه‌ی شناخت جنگ است، چرا که خود نزدیک‌ترین روایت به جنگ به شمار می رود.

ملت ما هیچ گاه رشادت فرزندان خود را در سال های دفاع مقدس با آن مظلومیت مضاعف فراموش نمی کند؛ ولی آن چه مهم است این که ما باید وقایع را به درستی ثبت و ضبط کرده و در قالب یادداشت، رمان ، داستان ، فیلم و کلیپ به نسل های بعد انتقال دهیم. به تعبیر مقام معظم رهبری هر چیزی که در قالب هنر و ادبیات نیاید، چندان ماندگار نیست.

از سویی ، مطالعه خاطرات جنگ در قالب ها و انواع گوناگون، هم به شناخت خودمان کمک می‌کند و هم به شناخت دشمنان. به عبارت دیگر ما با این کار هم به خودشناسی می رسیم و هم به هدف دشمن شناسی دست می یابیم که هر دوی آن ها از جمله ضروریات زمانه پرهیاهوی ماست.

در زمینه خاطره نگاری و خاطره نویسی – حالا چه مربوط به دوران دفاع مقدس و چه دیگر دوران های انقلاب اسلامی- به نظر می رسد که هنوز هم با وجود درخشش های قابل توجه، نیاز به آموزش های جدی وجود دارد. راهکار شما در این خصوص به عنوان یکی از اساتید و پیشکسوتان این عرصه در این باره چیست؟!

طبعاً در هر کاری نیاز به آموزش یکی از پیش زمینه هاست، منتهای مراتب در امور قلمی و نگارش به ویژه علاقه، استعداد و ذوق ادبی بسیار مهم و کلیدی است.

در این راستا باید به برگزاری کارگاه های آموزشی نیز اهتمام ویژه ای داشت و تجربه شخصی بنده نیز نشان می دهد که با قوی برگزار کردن این کارگاه ها نه فقط در تهران بلکه در شهرستان ها می توان به شناسایی و معرفی استعدادهای نوینی دست زد که بعدها همین افراد پشتوانه ادبیات مقاومت و پایداری کشور می شوند.

در خصوص بحث خاطره نگاری آن چه به ذهنم می رسد این که خاطره گرچه مثل شهاب مي‌آيد و با شتابی نیز مي‌گذرد، اما تا لحظه های واپسین زندگی انسان و حتي سال‌ها پس از او، باقی مانده و به حیات خود ادامه می دهد، زیرا خاطره، دیگر به بخشي از وجود آدمي تبدیل می شود.

نکته حایز اهمیت دیگر این که در خاطرات جنگ می بایست حوادثي را بازگو کرد كه بتوان آن را براي ديگران هم تعريف كرد، از این حیث خاطره به داستان كوتاه بسیار شبیه می شود.

از سویی باید توجه داشت که اساساً خاطره يك سند شفاهي است و لذا بايد سالم به دست مخاطب برسد و در عین حال واجد عنصر جذابیت برای او باشد.

به هر حال ما انسان هستیم و در نوشتن اختیارات زیادی داریم اما باید مطالب و خاطرات طوری نوشته شود که نگویند دروغ است چرا اگر این احساس در نزد مخاطب شکل گیرد که این مطلب دروغ است، دیگر کارمان تمام است و لذا نباید به اعتماد مخاطب لطمه زد.

در سال های اخیر بحث های زیادی در محافل هنری و سینمایی در خصوص اقتباس از آثار ادبی مطرح شده است، به نظر شما سینمای ما تا چه حدی در این زمینه به خصوص در اقتباس از آثاری که مربوط به دفاع مقدس می باشد، موفق بوده است؟!

ببینید، هر وقت سینمای ما به سمت اقتباس ادبی رفته، موفق بوده و تجربه تولید و اکران فیلم ها نیز همین را به ما نشان می دهد، چه آن که بهترین فیلم های سینمای تاریخ ایران اقتباسی بوده اند.

از سویی به اذعان کارشناسان و صاحب نظران ، درخشان ترین آثار سینمایی ما نیز مربوط به دفاع مقدس بوده که در ساخت بسیاری از آن ها از کتب و به ویژه خاطرات دفاع مقدس و یا رمان ها اقتباس شده که در سال های اخیر می توان به فیلم ارزشمند خانم نرگس آبیار یعنی شیار 143 اشاره کرد که اتفاقاً خود ایشان نیز پیش از آن که فیلمساز و کارگردان باشند، رمان نویس بوده اند.