به گزارش خبرگزاری «حوزه»، نشست علمی نقد کتاب «مبانی عدالت اجتماعی در اسلام» با حضور نویسنده این کتاب و همچنین پژوهشگران حوزوی، به همت انجمن اقتصاد اسلامی حوزه های علمیه در دفتر انجمن های علمی حوزه برگزار شد.
دبیر علمی در ابتدای این نشست، با ذکر این مطلب که نقد آثار علمی در واقع یکی از مهمترین مراتب تکریم نویسنده است، گفت: این کتاب ارزشمند است و بیان بزرگان در این کتاب بیان شده است.
پس از سخنان دبیر نشست، حجت الاسلام لشکری نویسنده این اثر گفت: همه مکاتب و گرایشات، برای اینکه سیاست هایی را در دستور کار خود قرار دهند، سیری از مبانی و اصول و سیاست ها دارند و شاخص هایی نیز دارند که آن سیاست ها را ارزیابی می کنند؛ به همین خاطر مبانی، اساسی ترین اصل کار است و اصول نیز بر آن مبنا استخراج می شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه اظهارکرد: این سیر مساله مهمی است که باید به آن بپردازیم؛ افرادی که در حوزه اقتصاد اسلامی و علوم اسلامی کار می کنند این مشکل را حس می کنند که هنوز درحالی که این سیررا طی نکردیم و علوم اسلامی به نحو قابل ارایه ای برای آنکه سیاست هایش را ابلاغ کند ارایه نشده است با مرحله عمل مواجه هستیم.
وی گفت: این امر باعث شده است که در صحنه عمل به طور روزمره یک سری سیاست ها را اعمال کنیم و پیامدهایی را نیز مشاهده کنیم حال آنکه این سیاست ها در چارچوب کلی تدوین علوم اسلامی انجام نشده است؛ امروزه یک سری علوم اقتصادی تدریس می شود و این سیاست ها نیز اجرایی می شود و ما نیز از موضع اثباتی و نفی وارد شده و مطالبی بیان می کنیم ولی این مسایل در چارچوب اقتصاد اسلامی نیست.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اگر بخواهیم یک سیاست را اسلامی یا غیر اسلامی بدانیم، باید آن را به چارچوبه مسایل اسلامی بسپاریم و بعد بیان کنیم که این نظر اسلامی است یا نه؛ در حالی که خود نظام اقتصاد اسلامی نیازمند سازگاری هایی است؛ سازگاری یک مقوله بسیار مهم است که پس از تدوین نظام اسلامی در رد و پذیرش نظرات تاثیرگذار است.
حجت الاسلام لشکری اظهارکرد: در این مساله نیاز است که یک نظام سیاسی اقتصادی اسلامی را تدوین کنیم، این سیر کلی را باید داشته باشیم و این امر یک ضرورت است؛ برخی بیان می کنند که مبانی کفایت نمی کند و باید به سیاست ها هم اهمیت دهیم درست است ولی تاکید کامل روی سیاست و غفلت از مبانی نیز اشتباه است و در نهایت ما را با مشکلات عدیده ای مواجه می کند.
نویسنده و پژوهشگر حوزوی اظهارکرد: در عرصه مسایل اقتصادی دو دیدگاه کلی وجود دارد که برخی دیدگاه ها عدالت محور هستند و دیگری، دیدگاه کارایی محور است که امروز نیز این دیدگاه در جهان تسلط دارد؛ یعنی هر آنچه کارایی را اقتضا کند همان عنصر درست است و عدالت در این زمینه نقشی ندارد.
نویسنده کتاب مبانی عدالت اجتماعی اسلام بیان کرد: اگر به این مساله قایل شدیم که عدالت اجتماعی و اقتصادی یک اصل مبنایی در اسلام است باید مسایل کارایی را در راستای عدالت ملاحظه کنیم؛ آنچه در صحنه عمل مشاهده می کنیم عکس این قضیه است.
وی گفت: دو دغدغه در عدالت اجتماعی وجود داشته است که این مسایل، مسایل پایه ای هستند؛ نخست اینکه عدالت مبتنی بر حقوق و قانون است؟ بخش بعدی آن است که عدالت امری واقعی و مقدم بر قانون است؛ مثلا شورای نگهبان در بررسی قوانینی که از سوی مجلس به شورا وارد می شود به دنبال تطابق اصل اسلام با این قوانین است.
حجت الاسلام لشکری عنوان کرد: بخش دوم این کتاب آن است که آیا عدالت، مبتنی بر توافق است یا خیر؟در نیمه دوم قرن بیستم عدالت را امری محصول توافق جمعی می دانند که در این کتاب به این نکته توجه شده است که عدالت امری واقعی است که باید شناسایی شود و بر اساس آن، قانون گذاری انجام شود؛ علامه طباطبایی بیان کرده اند که درست است که انسان خوی استخدامی دارد ولی گرایش به عدالت در نهاد انسان است و عدالت را رعایت میکند.
در ادامه این نشست علمی حجت الاسلام عاصف محمد کاظم رجایی به عنوان ناقد این کتاب گفت: بحث عدالت از مباحث بسیار مهمی است که تعداد محققان کمی در این زمیه بحث می کنند که امیدواریم فضلای حوزوی توجه بیشتری به بحث عدالت داشته باشند؛ بیاید معیارها و شاخص ها و راهبردها در زمینه عدالت مشخص شود.
نقاد کتاب مبانی عدالت اجتماعی در اسلام بیان کرد: در مهندسی این اثر و فهرست و چینش و شکستن موضوع مبانی عدالت اجتماعی در اسلام بیان شده است که مبانی عدالت اجتماعی در اسلام چیست، حتما می بایست به اثر تاریخی شهید صدر به عنوان یک نظریه قوی اندیشه اسلامی نگریست.
وی گفت: اصل دولت حداقلی امروز در مبانی اقتصاد جهانی مطرح است، ولی قرآن پاسخ آن را داده است که این اموال از سوی خدا به شما رسیده است و باید به دیگران بدهید. هایک و نوزویک بیان می کند که اموال موهبتی الهی نیستند که این اموال را به فقرا بدهیم.
عضو هیئت علمی موسسسه امام خمینی(ره) گفت: مبانی عدالت اجتماعی در مبانی عدالت اجتماعی اسلام برای اینکه نقشه راه بریزیم رویکردهای الهی از سوفسطاییان و هیوم و هایک و.... بیان شده است در بحث طرفداران ارزش عدالت مبانی غربی بیان شده، در بحث اسلامی وارد بحث حسن و قبح ذاتی شده است گویا فراموش شده است که در فضای عدالت کار می کنیم.
