حجت الاسلام و المسلمین محمد تقی سبحانی در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه ضمن گرامیداشت پنجاه و ششمین سالگرد ارتحال مرجع عالیقدر و زعیم حوزه های علمیه مرحوم آیت الله العظمی بروجردی اظهار داشت: درباره ابعاد مهم شخصیتی اعم از ویژگی های علمی، اخلاقی، معرفتی، فرهنگی و اجتماعی و مدیریتی این بزرگوار در این سال ها از سوی شاگردان و نزدیکان ایشان بسیار سخن گفته شده و کتاب هایی نیز به رشته تحریر در امده اما با این حال همچنان نیاز است که ما به سیره و سبک زندگی و شاخصه های اخلاقی و رفتاری این بزرگوار توجه بسیاری از خود نشان دهیم.

تکیه ویژه بر ثقلین در عرصه فقه و فهم دین

وی در خصوص شاخصه های مهم فعالیت های علمی و پژوهشی ایشان گفت: اهمیت کار ایشان در عرصه فقه و فهم دین بیشتر به این است که مرحوم آیت الله بروجردی تکیه خاصی بر میراث اصیل اسلامی یعنی قرآن و روایات اهل بیت(ع) داشته و تلاش بسیاری در زمینه بازفهمی دقیق این میراث گرانقدر داشته اند .

وی اضافه کرد: به هر حال ما در علم فقه گرایش های مختلفی داشته ایم به این معنا که برخی به اصول تمایل داشته و برخی به اجماعات و مشهورات و لذا شاخصه کار ایشان این است که با یک کار اجتهادی دقیق، میراث اصلی که قرآن و روایات اهل بیت است را در عرصه فقه و فهم دین وارد نمودند.

ارایه سبک نوین در اعتبار سنجی روایات

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی همچنین بیان داشت: ایشان از سویی در بحث اعتبار سنجی روایات که حقیقتاً دارای سبک جدیدی بودند به این معنا که از مجموعه قرائن و شواهد به صحت و اعتبار حدیث می رسند ، ضمن آن که بخش مهم دیگر کار ایشان فقه الحدیث است و از شاگردان ایشان نقل شده که این بزرگوار، اجزای مختلف حدیث را یک به یک بررسی کرده و از مجموعه روایات ، فهم دقیقی از احکام ارایه می دادند.

وی با اشاره به توجه جدی مرحوم آیت الله بروجردی به جمع آوری روایات فقهی در کتاب جامع احادیث شیعه گفت:این اثر حقیقتاً یک کار بسیار مهم و سترگ به شمار می رود به طوری که ایشان بعد از وسایل الشیعه با نگاه و رویکردی جدید، میراث بزرگ روایی را ایجاد کردند.

الگویی بسیار ارزشمند در مقوله حدیث فهمی

عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم همچنین ادامه داد: در بحث علمی توجه و بازگشت ایشان به میراث حدیثی و به طور اخص، حدیث فهمی بسیار مهم و اساسی است و همین الگو را لازم است در همه دانش های اسلامی که امروز علما و اساتید ما در حال انجام آن هستند ، مورد عنایت ویژه قرار دهیم و از این اسلوب الگوگیری کنیم.

وی افزود: علاوه بر فقه و اصول نیاز است که ما در عرصه کلام و اخلاق و علوم انسانی به قرآن و روایات برگردیم و از شیوه ای که مرحوم آیت الله العظمی بروجردی بنیان نهادند، بهره مند شویم.

رییس مرکز تخصصی امامت خاطرنشان کرد: بی شک آنچه از شخصیت علمی ایشان بسیار مهم و آموزنده است و برای فردای حوزه هم می تواند درس و عبرت باشد توجه به همین مباحث است و این که به خصوص حوزه علمیه قم هم به روش شناسی فهم فقهی ایشان توجه بیشتری از خود نشان دهد.

بازخوانی اجتهادی میراث عظیم حوزه های علمیه

وی بیان داشت: اقدام خاص و ماندگار آیت الله بروجردی این بود که تلاش کردند یک بار دیگر این میراث بزرگ حوزه های علمیه را در بازخوانی اجتهادی مورد توجه قرار دهند به طوری که این ها مجدداً به صحنه علوم حوزوی بازگردند.

حجت الاسلام و المسلمین سبحانی تاکید کرد: امروز هم که ما به دنبال تحول علمی و توسعه دانش هستیم و می خواهیم علوم انسانی را در ابعاد مختلف، توسعه و گسترش دهیم به نظرم نکته بسیار مهم و حایز اهمیتی که وجود دارد این است که وقتی ما از اقتصاد اسلامی و سیاست اسلامی سخن گفته و از حوزه های علوم صحبت می کنیم توجه داشته باشیم که این دانش ها در پرتو میراث اصیل اسلامی باید بازخوانی شود.

وی گفت: به دیگر سخن، آیات قرآن کریم محور و مدار اصلی کار علمی ماست و روایات اهل بیت (ع) نیز همانا تفسیر این آیات می باشند که باید در هر صورت این دو محور کارها باشد.

لزوم توجه به قرآن و روایات در روش شناسی علمی

رییس بنیاد فرهنگی امامت همچنین ابراز داشت: روش شناسی که معمولاً در علوم انسانی به کار گرفته می شود، یک مقدار گریز از رویارویی با قرآن و سنت و درک عظمت آن ها دارد و حال آن که روش مرحوم علامه بروجردی در این باره هم در مبادی فهم حدیث و هم فهم دین و فقه بسیار برای همه ما درس آموز است.

وی گفت: در حقیقت ما که امروز ادعا می کنیم می خواهیم دانش های اسلامی را احیا و توسعه دهیم باید بدانیم که روش شناسی ایشان می تواند برای همه حوزه های علمیه در عرصه های گوناگون سرمشق و سرلوحه کارها باشد و به این وسیله به دنبال تحول و توسعه رشته های علمی در حوزه باشیم.

عضو انجمن کلام اسلامی حوزه علمیه قم در بخش دیگری از سخنان خود بیان داشت: به لحاظ اجتماعی نیز اگر ما دقت کنیم متوجه می شویم که زعامت ایشان بر حوزه و اداره جامعه شیعه به گونه ای بود که در دوران ایشان هم حوزه دارای یک انسجام و هماهنگی و مدیریت منظم شد و هم از طریق حوزه و روحانیت ، جامعه شیعی یک سامان درستی گرفت.

ساماندهی حوزه و جامعه شیعی؛ مرهون زحمات آیت الله العظمی بروجردی

وی افزود: از این مساله نیز نباید غفلت کرد که به هر حال ایشان در دوران سختی این مسئولیت مهم را برعهده گرفتند به این معنا که هم آشفتگی سیاسی و هم بحرانی های داخلی و بین المللی وجود داشت و با این وجود ایشان به درستی سکان حوزه را به دست گرفته و با ایجاد ارتباط و شبکه منظم میان علمای بلاد نقش تاثیرگذاری در احیا و توسعه حوزه های علمیه داشتند و نیز بانگاه بلند و سعه صدر نسبت به مسایل و مشکلات جامعه و کشور اهتمام می ورزیدند.

حجت الاسلام و المسلمین سبحانی ادامه داد: از این حیث بی شک حوزه و روحانیت مرهون مدیریت و نگاه بلند ایشان در طول دوران زعامت است و هم این که جامعه شیعی ایران در آن دوره تاریخی مرهون تلاش این برزگمرد در راستای حفظ و تقویت وحدت و یکپارچگی امت می باشد به طوری که ما در چهره مرحوم آیت الله العظمی بروجردی یک الگوی زعیم بزرگ حوزه می بینیم که نه فقط در اداره حوزه بلکه در عرصه های اجتماعی و خدمت رسانی به مردم نیز آثار و برکات بسیاری از ایشان به یادگار مانده است.

گفتگو از: سید محمد مهدی موسوی