به گزارش خبرگزاری «حوزه» از تهران، حسن ملکی، استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران، در نشست نقد سند ۲۰۳۰ از منظر تعلیم و تربیت اسلامی که در در مرکز پژوهش های علوم انسانی اسلامی صدرا برگزار شد، با اشاره به سکولاریسم تربیتی سند ۲۰۳۰، گفت: جمهوری اسلامی امانت دار سرمایه فطرت الهی انسان است. هر امانتداری باید امانت خود را صیانت کند و این رسالت بزرگی است که از پیامبر(ص) و ائمه(ع) به جمهوری اسلامی رسیده است.

وی ادامه داد: یکی از شاخص های موفقیت جمهوری اسلامی این مساله است که تا چه مقدار برنامه ها این کارآمدی را دارند که از فطرت انسان صیانت کنند و آن را برای صعود سالم نگه دارند.

اصول و آرمان ها را فراموش نکنیم

استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران افزود: امام خمینی(ره) همواره می فرمود: «انبیاء برای انسان سازی آمده اند.» اگر بخواهیم در نظام کشور مشارکت کنیم باید مبناها را حفظ کنیم. فراموشی مبنا یعنی فراموشی خود و آرمان هایی که جمهوری اسلامی بر اساس آن بنا شده است.

ملکی خاطرنشان کرد: در سوره یس آیه ۶۰ آمده است: «ای فرزند آدم آیا از تو میثاق نگرفتیم که شیطان را نپرستی؟!» مراد از پیمان یعنی سرشت انسان الهی که امانت در دست دستگاه های فرهنگی و تربیتی کشور است و باید بر اساس شریعت اسلامی تدوین شود.

وی با بیان اینکه همه برنامه های فرهنگی و تربیتی باید همسو برای سلامت و صعود انسان باشند، گفت: تربیت الهی انسان که از دوره کودکی آغاز می شود، رکن اساسی بقا و سلامت جمهوری اسلامی ایران است که به دست دستگاه های فرهنگی شکل می گیرد.

ویژگی های تربیت الهی

ملکی با بیان ویژگی های تربیت الهی گفت: ویژگی اول قرب الهی است. هر نظام تربیتی لیبرالیستی و مارکسیستی آرمانی دارد و افتخار ما این است که در نظامی زندگی می کنیم که غایت تربیت، قرب الهی است. این هدف غایی باید تبدیل به هدف های واسطه ای و میانی شود. اگر نظام ما بتواند انسان را متقی تربیت کند، او را در مسیر قرب الهی قرار داده است.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران اضافه کرد: ویژگی دیگر تربیت الهی اراده و اختیار است. یکی از ویژگی های اندیشه اسلامی دارای اختیار بودن انسان است و ما باید در جهت دهی اختیار انسان کار کنیم زیرا اجبار و تحمیل در این اندیشه معنا و مفهوم ندارد. ویژگی دیگر در تربیت الهی ضرورت وجود مربی لایق است. مربی باید متخلق به اخلاق الهی باشد در غیر این صورت تربیت الهی انجام نمی شود. پیامبران همگی معصوم بودند و به همین علت تربیت انسان را به عهده گرفتند.

وی افزود: ویژگی دیگر تربیت الهی وجود محیط تربیت سالم است. اگر محیط ناسالم باشد افراد نمی توانند در آن رشد کنند. سلامت محتوای تربیتی ویژگی دیگر تربیت اسلامی است. علم نافع باید گایه تعلیمات دانشگاه و مدارس را تشکیل دهد که ما هنوز در آن مانده ایم.

سند ۲۰۳۰ آینه تمام نمای تفکر سکولاریستی تربیتی است

ملکی ادامه داد: سند ۲۰۳۰ آیینه تمام نمای تفکر سکولاریستی تربیتی است. تربیت سکولار نقطه مقابل تربیت الهی است. این نوع تربیت از هر اعتقاد ماورایی گسسته است. سکولاریسم با اینکه دین اداره امور زندگی را به عهده بگیرد، مخالفت می کند. شاید فرد سکولار در کارهای فردی متشرع باشد، اما در فضای جمعی اجازه استفاده از امور دینی وجود ندارد.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران گفت: بنیان گذار سکولاریسم می گوید: «سکولاریسم مبنا و شیوه زندگی است که بر مبنای انسان خالص بنا نهاده شده و مختص کسانی است که باورهای مذهبی را ناکافی و غیرقابل باور یافته اند.» چنین باوری نقطه مقابل اندیشه های الهی و اسلامی است.

سکولاریسم؛ محصول بد آموزی های مسیحیت

وی، سکولاریسم را محصول بدآموزی‌های مسیحیت دانست و گفت: مسیحیت تحریف شده دین و دنیا را دو قطب متضاد بیان کرد و تضمینی وجود ندارد. ایران در هر شرایطی نسبت به سکولاریسم ایمن بماند.

ملکی با بیان این که هسته اصلی انسان شناسی فطرت است، گفت: انسان شناسی سکولاریستی مبتنی بر اومانیسم است. همه تفاوت مکتب های تربیتی به دلیل تفاوت نگاه در ماهیت انسان است. هدف های تربیت در اندیشه سکولاریستی زیر سقف دنیا و اجتماع قرار دارد و در محتوای آموزشی نباید ارزش های دینی تبلیغ شود. تنوع در الگوهای تدریس تفاوت در نگرش و طرز تفکر است.

به گفته استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران، سکولاریسم ایدئولوژی است، بنابراین در محتوای تربیتی اجازه مطرح کردن ارزش های دینی را نمی دهد.

ملکی بیان کرد: اگر ما تلاش می کنیم که استادان ما باید فرهنگ اسلامی را بپذیرند، این موضوع در اسناد بالادستی وجود دارد و از فرمایشات مقام معظم رهبری است اما مغایر با فضای فکری سکولاریستی است.

اسناد جهانی جاده صاف کن برنامه های آمریکا است

وی در ادامه گفت: اسناد فرهنگی و تربیتی جهانی جاده صاف کن برنامه های کشورهای غربی به خصوص آمریکا است، بنابراین نباید تعهدی به اجرای آن ها داشته باشیم.

این استاد دانشگاه تصریح کرد: اصطلاحات و عبارات سند ۲۰۳۰ دارای بار فلسفی است و در متن انگلیسی این سند، مبنا نگاه اومانیستی است. هدف سند ۲۰۳۰ همگون سازی است. آمریکا و اروپا می خواهند همه دنیا را مانند خود تربیت کنند.

ملکی بیان کرد: در متن سند آموزشی ۲۰۳۰، ۲۳ بار از تعهد کشورها به انجام اقدامات مختلف یاد شده است. یکی از نگاه های موردی در این سند، مساله حقوق بشر است، در حالی که حقوق بشر غربی با حقوق بشر ما تفاوت ماهوی دارد. در نگاه ارزشی ما حقوق بشر مبتنی بر اندیشه اسلامی است اما در فلسفه موجود در غرب، حق آن چیزی است که بشر بخواهد.

انقلاب کردیم تا شهروند جهانی نباشیم

استاد دانشگاه علامه طباطبایی(ره) تهران با اشاره به شهروند جهانی که در سند ۲۰۳۰ آمده، گفت: ما انقلاب کردیم تا شهروند جهانی نباشیم. مولفه های شهروند جهانی باید تحلیل شود. ماهیت شهروندی ماهیت ارزش مدار است.

وی افزود: در اسناد بالادستی، پیشرفت کشور باید مبتنی بر عدالت باشد اما در سند ۲۰۳۰ واژه برابری به کار برده شده است و این واژه در ارتباط با مسائل مرد و زن و از اندیشه های فمینیستی است که در مقابل اندیشه دینی درباره زن و خانواده است. ما اسناد بالادستی متعددی داریم که مورد غفلت قرار گرفته است.

سند تحول بنیادین آموزش و پرورش خاک می خورد

ملکی در پایان گفت: ما نباید زیربار سند بالادستی دیگری برویم. سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ما در آرشیو پیر شده است. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند راه را برای بروز سکولاریسم باز می شود. اسناد بالادستی را باید از مظلومیت درآوریم و به برنامه تبدیل کنیم.

مقایسه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با سند ۲۰۳۰

علی پارسانیا و مجتبی همتی فر دانشجویان دکترای فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه تربیت مدرس و مشهد در نشست نقد سند ۲۰۳۰ از منظر تعلیم و تربیت اسلامی به ارائه مقاله «مقایسه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش با سند آموزش ۲۰۳۰» پرداختند.

علی پارسانیا با بیان اینکه منظر ما از سند۲۰۳۰ فقط تربیت است، گفت: اگر از منظر حقوقی هم به این سند نگاه کنیم شاید بین استفاده از تجارب جهانی و استفاده ازاسناد بین المللی تفکیک قائل شویم. امروز اسناد بین المللی ابزار حکمرانی هستند. البته حکمرانی امروز از جنس حکمرانی نرم هستند. شاید رد مطلق یا پذیرش مطلق برای استفاده از تجارب جهانی را نپذیریم اما مواجهه با اسناد بین المللی را بپذیریم.

رهبر انقلاب با استفاده از تجارب جهانی مخالف نیستند

وی افزود: امروز در تحریم های آمریکا علیه حقوق بشر ایران استنادی بر کنوانسیون حقوق بشر نیست. اعلامیه حقوق بشر و کنوانسیون های بعد از آن گفتمان حاکمی را ساختند که از آن وارد قدرت سخت می شوند. رهبر معظم انقلاب با سند ۲۰۳۰ مخالفت کرده اند، اما  در استفاده از تجارب جهانی چنین نظری ندارند.

پارسانیا در مواجهه با پذیرش اسناد بین المللی پنج رویکرد را بیان کرد و گفت: تقلید، انتقال گزینشی، انتقال مولد و خلاق، انتقال تحمیلی و انتقال اختیاری انواع مواجهه با اسناد بین المللی هستند.

نظام آموزشی تقلیدی

وی افزود: نطفه نظام آموزش و پرورش ما تقلیدگرا بوده است. در زمان عباس میرزا دانشجویان ایرانی به اروپا می رفتند و تحصیل می کردند و نظام آموزشی غربی را وارد می کردند. بعد از عباس میرزا، امیرکبیر هم چنین رویه ای را در پیش گرفت. میرزا حسن رشدیه وارد انتخاب گزینشی می شود زیرا روش ها را می گیرد اما محتوا را به صورت اسلامی حفظ می کند، اما همچنان روح تقلید گرایی در مواجهه رشدیه وجود دارد. اوج تقلیدگرایی در دوران رضاخان بود که مباحث دینی از دروس حذف شد و زبان انگلیسی بدون اینکه بدانیم چرا و چگونه تدریس شد.

این کارشناس تربیتی ادامه داد: قبل از انقلاب، کارشناسان وزارت فرهنگ که دبیرستان های ما را طراحی می کنند، فرانسوی بودند. دیگران برای ما برنامه ریزی کردند. بعد از انقلاب اسلامی هم مشکل ما نظام آموزشی تقلیدی بود. سیستم غربی ها بروزرسانی شده و از این حیث تحول در نظام آموزشی اهمیت پیدا می کند.

پارسانیا بیان کرد: سند تغییر بنیادی در نظام آموزشی در سال ۶۷ تصویب و اجرایی می شود. در سال ۹۰ سند تحول نوشته می شود که دارای دو مساله اصلی است. اول اینکه نظام آموزشی ما کاملا تقلیدی است و باید با توجه به مبانی ارزشی و نیازهای خودمان سند بنویسیم. باید توجه کنیم که تاثیر اعم از وابستگی و یک نوع خاص وابستگی تاثیر است. دوم اینکه تاثیر پذیرفتن از تجارب جهانی می تواند در معانی قابل پذیرش باشد اما ما چارچوب تدوین و تحلیل سیاست های وارداتی را نیاز داریم که این چارچوب را به طور مدون در اختیار نداریم.

یک انتقاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی

به گفته وی در شورای عالی انقلاب فرهنگ و شورای عالی آموزش و پرورش به شکل گعده ای و جلسه ای متناسب با تخصص و تجربه کسانی که عضو هستند، تصمیم گیری می شود.

وی اضافه کرد: ما باید از جنس مبانی فلسفی به اصول و سیاستهای کلان دست یابیم و با سیاستهای خرد و اجرایی به شاخصهای اجرایی برسیم. این فرآیند چارچوبی است که از وضع موجود به وضع مطلوب برسیم.

اسناد ۲۰۳۰ اهدافی در هم تنیده دارد

مجتبی همتی فر هم بیان کرد: مجموعه اسناد ۲۰۳۰ فقط مربوط به حوزه آموزش نیست و اهدافی در هم تنیده را شامل می شود که در توجه به حوزه آموزش، نمی توانیم به سایر حوزه ها هم بی توجه باشیم. اکنون شورای عالی انقلاب فرهنگی اعلام کرده که سند را ملغی اعلام کردیم؛ اولا این سند به تصویب نرسیده بود که بخواهد ملغی شود. تنها مصوبه سند ۲۰۳۰ مربوط به مصوبه هیات دولت درباره کارگروه ملی سند ۲۰۳۰ درباره آموزش بود که ملغی شد و اکنون حوزه آموزشی سند ۲۰۳۰ در کشور اجرا نمی شود اما این سند در هم تنیده است و در حوزه زنان در حال پیگیری است.

همتی فر یادآور شد: برای تحلیل ۲۰۳۰ رویکردهای مختلفی را می توان نقد کرد: رویکرد به مثابه سند درون متنی مانند مباحثی که در این نشست مطرح شد، رویکرد برون متنی که اسناد پشتیبان آن را نشان می دهد، رویکرد فرامتنی که ماهیت نهادهایی که به این منظومه رسیدند را بیان می کند، رویکرد خوشبینانه که به اسناد وارداتی خوشبین است. همچنین می توان از منظرهای دیگر مانند زنان و محیط زیست به این سند وارد شد.

وی اظهار کرد: ما در اسناد ۲۰۳۰ با مفاهیم تخصصی مواجهه هستیم که بدون توجه به عمق مطلب و تفاوت اشتراک لفظی در تحلیل دچار خطا می شویم در حالیکه در بعضی از نقدها به طور جزیی وارد مفاد شده و به کلیت اسناد و در هم تنیدگی شبکه مفاهیم توجه نشده که باعث خطا می شود. اگر از یک زاویه وارد و تحلیل شویم و آن را در کنار بقیه بخش ها نبینیم نمی توانیم متوجه نقاط قوت و ضعف ها شویم.  

همتی فر بیان کرد: در بررسی منصفانه از اسناد ۲۰۳۰ می توان درس های محتوایی و ساختاری از آن گرفت که مورد غفلت واقع شده است.

تفاوت های سندتحول بنیادین با سند 2030

وی با اشاره به تطبیق سند ۲۰۳۰ با سند تحول بنیادین آموزش و پرورش گفت: رویکرد سند ۲۰۳۰ سکولار و لیبرال و رویکرد سند تحول دینی است. چارچوب فکری پشتیبان ۲۰۳۰ فعالیت های حقوق بشر، نظریه توسعه پایدار و نظریه یادگیری است و سند تحول قانون اساسی، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت و فلسفه تربیت است. زندگی آرمانی در ۲۰۳۰ زندگی مرفه و عادی (شهروند جهانی) اما در سند تحول حیات طیبه است.

همتی فر هم با اشاره به درس های ۲۰۳۰ در سندنویسی و اجرای بومی گفت: یکی از این تجارب چرخش از حکمرانی سخت به حکمرانی نرم است. در مجموع اسناد ۲۰۳۰ به جای اجبار رایج با سازوکارهای نرم کشورها را به سمت اجرایی کردن پیش می برند.

وی بیان کرد: یکی از وجوهی که به لحاظ ساختاری آموزنده است، پیش بینی سازوکارهای اجرایی است. در سند ۲۰۳۰ در ذیل اهداف، شاخص هایی طراحی شده که در شاخص های جهانی ملاک رتبه بندی کشورها و حمایت از آنهاست. بعد از ابلاغ سند، سامانه پایش سند هم طراحی شد. با این روش به صورت نرم کشورها را به سوی اجرایی کردن سند سوق می دهند.

این کارشناس تعلیم و تربیت افزود: در سند تحول شاخصی برای ارزیابی میزان تحقق اهداف وجود ندارد. حتی بعضی از مفاهیم سند تحول شاخص پذیر نمی شوند.

سند تحول بنیادین هنوز به گفتمان تبدیل نشده است

وی اضافه کرد: اکنون سند تحول بعد از گذشت چند سال هنوز به گفتمان تبدیل نشده و فقط عنوان شده سند باید اجرایی شود اما مفاد آن مشخص نشده است، اما سند ۲۰۳۰ دارای ادبیات همه فهم است و دارای واژه های ثقیل فلسفی وجود ندارد.

همتی فر افزود: یکی از اشکالات جدی در مجموعه اسناد ما و سند تحول، مطالعاتی است که شناسایی وضع موجود را می کرده و پشتیبان سند تحول بوده اما متعلق به ۱۰ سال پیش است و اکنون هنوز اجرایی نشده، اما وضع موجود تغییرات داشته است. همچنان که مسائلی مانند عدالت که با سند ۲۰۳۰ مشترک است در سند تحول، بحث نشده است.

انتهای پیام/