به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، نشست علمی روش شناسی آیت الله مصباح یزدی درپاسخ به شبهات، به همت مرکز مطالعات پاسخ به شبهات حوزه های علمیه با همکاری انجمن معرفت شناسی به صورت مجازی را برگزار گردید.
در این نشست حجت الاسلام و المسلمین احمدحسین شریفی با بیان اینکه یکی از ابعاد شخصیتی و اجتماعی استاد مصباح یزدی پاسخگویی به شبهات دینی و سیاسی و دفاع از ارزش های اسلامی بود، عنوان کرد: ایشان با کنار زدن حب و بغض و در نظر نگرفتن شخصیت بیان کننده شبهه، به شبهات پاسخ میدادند و تلاش بسیاری می کردند که شبهه را به طور جدی تحلیل و پرورش دهند.
وی با اشاره براینکه ایشان برخی از اوقات ابعاد شبهه را از برخی شبهه افکنان بهتر بررسی می کردند که این امر نکته ای مهم در روش شناسی است، اظهار کرد: شبهه به معنای حرفی است که سخن حق را در خود پنهان کرده که بهترین راه ادای حق مطلب، تقریر است و این امر گامی بلند در پاسخ به شبهه است تا متهم به بی عدلی نشویم.
استاد پژوهشکده امام خمینی(ره) بیان کرد: ایشان درگام سوم بعد از تبیین شبهه، وارد نقد شبهه می شدند و هوای پیرامون شبهه را آفتابی می کردند؛ زیرا برخی شبهه افکنان احساس میکردند که کار بزرگی انجام داده اند و ایشان با آگاهی که درباره گذشته داشتند بیان میکردند که این مسائل در زمان پیامبران هم مطرح بوده است.
وی ادامه داد: آیت الله مصباح یزدی به منشا و علل پیدایش شبهه توجه می کردند و برای پیدایش آن شبهه یک دلیل بیان نمی کردند بلکه عوامل مختلف سیاسی، روانشناسی، اقتصادی و..را بیان می کردند و این کثرت دلیل در آثارشان نیز مشهود است همچنین به پیامدها و آثار سوء شبهه نیز توجه می کردند و به افراد، نتیجه و پایان شبهه را نشان می دادند.
حجت الاسلام و المسلمین شریفی با بیان اینکه آیت الله مصباح یزدی وارد نقد علمی ادله می شدند، افزود: ایشان علاوه بر نقد ادله به سراغ نقد مدعا (ریشه) نیز می‌رفتند؛ زیرا نقد دلیل اخص از نقد مدعا است و ممکن است برای مدعایی درست، دلیلی اشتباه بیان شود.
وی با اشاره براینکه ایشان همانند علامه امینی تهدید شبهات را به فرصت تبدیل می کردند، بیان کرد: آیت الله مصباح، مانند بسیاری از اندیشمندان شبهه را پل و مسیری برای تبیین بهتر و دقیق تر معارف اسلامی می دانستند.
وی اظهار کرد: برخی از افراد بیان می کنند که پیامبران مرشد بودند و به مسائل علمی، اقتصادی، سیاسی و...توجه نداشته اند که این یک شبهه جدی است که از سوی بزرگان روشنفکر بیان می شود و آیت الله مصباح با طراحی طرحی به این شبهه پاسخ دادند و با بکارگیری متخصصان علوم انسانی و محققین قرانی تفسیر تخصصی جامعه شناسی، روانشناسی، اقتصادی و...را بدست آوردند که این کار به برکت استفاده از شبهات به وقوع پیوست.
تقسیم گروه های شبهه افکن را به سه دسته
حجت الاسلام و المسلمین عبدالله محمدی نیز در بیان اصول علمی و اخلاقی آیت الله مصباح یزدی در پاسخ به شبهات، عنوان کرد: دغدغه ایشان ورود مستقیم به شبهات بود که از ابتدای انقلاب این امر را دنبال کردند و حتی در وصیت نامه شان نیز به مسئله پاسخ گویی به شبهات تاکید کردند و ایشان بیان می کردند که تبیین ایجابی در دین کافی نیست و به شبهات باید مستقیما پاسخ داده شود.
این استاد فلسفه با بیان اینکه در اصول علمی ایشان مستقیم ریشه علمی روانی و...را بررسی می کردند و پاسخ می دادند، افزود: آیت الله مصباح یزدی معتقد بودند بسیاری از شبهات مسائل روبنایی، ریشه ی بنیادی دارد؛ مثلا در شبهه حجاب، در گام اول تشکیک در فتوا می کنند و بعد سراغ زیر سوال بردن علت تقلید می روند و بیان می کنند که نیاز به تقلید نیست و همین گونه مباحث را عقب می رانند تا به موارد ریشه ای برسند.
وی ادامه داد: ایشان می دانستند که کجا باید بیشترین تمرکز را داشته باشیم و مطالعاتی درباره شبهه پژوهشی را بیان می کردند و بعد گروه های شبهه افکن را به سه دسته تقسیم کردند. گروه اول افرادی هستند که از اساس به دلایل نظری و روانی با باورهای دینی مخالفت دارند که زمینه های اجتماعی و..دارد، گروهی دوم مشکلی با دین و خداوند ندارند و سعادت کشور را درهم سویی مدرن میدانند و معتقد هستند برای سعادت کشور دین را باید کنار گذاشت و دسته سوم نیز افرادی هستند که منافع اقتصادی دارند.
حجت الاسلام و المسلمین محمدی با اشاره به اینکه ایشان هر شبهه ای را پاسخ نمی دادند و شبهات را دسته بندی می کردند، بیان کرد: شبهات علوم اجتماعی و فلسفه اخلاق را مهم می دانسته اند و معتقد بودند برخی از شبهات مقطعی هستند و به مرور از بین می رود.
وی ادامه داد: هسته سخت مسئله را پیدا می کردند و مسائل پیرامونی و حواشی را رها می کردند و نگاه نظام وار به شبهات داشتند و به یک شبهه خاص پاسخ نمی داند و برای مخاطبین دستگاه فکری ایجاد می کردند که در ضمن پاسخ به شبهه مخاطب متوجه می‌شد که در موضوع دیگری هم که دغدغه داشته می تواند پاسخ دهد و این گونه را از یک مصرف کننده به یک مولد تبدیل می کرد.
رئیس انجمن معرفت شناسی حوزه ویژگی چهارم آیت الله مصباح در پاسخگویی به شبهات را مفهوم شناسی دقیق دانست وگفت: ایشان عقیده داشتند که چاره سازترین راه شفافیت مفاهیم است و همچنین نگاه گفتمانی به شبهات داشتند و فراز و فرود شبهات را در طول تاریخ می دانستند؛ مثلا شبهه تجربه گرایی را مولود غرب مدرن نمی دانستند و بیان میکردند که در دوران پیامبران نیز وجود داشته است.
وی افزود: نکته ی برجسته دیگر ارتباط طرفینی بین رفتار و عمل بود و معتقد بودند بیانات رهبری در رابطه با سبک زندگی را به نوع پوشش و موسیقی و.. تنزل داده ایم و همچنین بیان میکردند که بین مباحث عملی و نظری دیواری وجود ندارد و انحرافات عملی ریشه در مباحث فکری دارد.
رئیس انجمن معرفت شناسی حوزه عنوان کرد: پاسخ به شبهات در ضمن بحث های اخلاق بیان میکردند؛ زیرا به ارتباط بین این دو آگاه بودند و همچنین انصاف علمی کم نظیری داشتند و دقتی مساوی به بحث های علامه و کانت داشتند و خشمی نسبت به غرب نداشتند و نقاط مثبت ها آنها را نیز بیان می کردند و بیانی نرم و مودبانه در مناظرات داشتند و از درشت گویی و تعصب پرهیز می کردند.
وی با بیان اینکه ایشان تنوع سوالات مطرح شده در یک موضوع را به چند سوال اساسی تبدیل می کردند و مستدل ترین پاسخ را به زبان ساده بیان میکردند، اظهار کرد: مفاهیم عمیق را بدون آنکه از دقت بحث کم شود ویا به سطحی گویی برسد به زبان ساده بیان میکرد و این را با هدف ایجاد دستگاه فکری انجام می دادند همچنین آیت الله مصباح یزدی مستقیم با دانشگاه مرتبط بود و به نوع نگاه و زاویه دید دانشگاهیان آگاهی داشت.
