حجت الاسلام سید محمد سجاد موسوی در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری حوزه ضمن تبریک فرارسیدن اول رجب المرجب، سالروز ولادت باسعادت امام محمدباقر(ع) اظهار داشت: زمانه حضرت باقرالعلوم(ع) و فرزندشان امام صادق(ع) به گونه ای بود که در این دوران، مکتب اهل بیت(ع) و علوم معارف الهی بیش از هر زمان دیگری معرفی و تبیین شد و زمینه برای نشر گسترده فرهنگ ناب اسلامی فراهم گشت.
دورانی شاخص و بسیار پربرکت
وی افزود: در میان جوامع حدیثی شیعه نیز بیشترین حدیث مربوط به امام باقر(ع) و امام صادق(ع) است، ضمن آن که در زمانه ی این دو امام هُمام، بیشترین تعداد شاگردان مکتب اهل بیت(ع) پرورش یافته و هر کدام در یکی از بلاد اسلامی، منشأ آثار و برکات فراوانی شدند.
وی همچنین گفت: این در حالی است که باید توجه داشته باشیم حضرت باقرالعلوم(ع) در دورانی امامت خویش را آغاز فرمودند که عملاً جامعه اسلامی در یک وضعیت فرهنگی نامطلوبی به سر می برد، کما این که بخش قابل توجهی از مردم و جوانان، بعد از شهادت امام حسین(ع) و خفقان شدید سیاسی حکومت اُموی، گرفتار مشکلات عقیدتی و فکری و نیز تنش های جدی فقهی در میان فرق اسلامی شده بودند.
نقطه عطفی در تحولات فکری و فرهنگی
این محقق و پژوهشگر حوزوی با بیان این که در زمان امام باقر(ع)، تحول بسیار ارزشمندی در راستای تبیین آرا و نظرات شیعه پدید آمد، ابراز داشت: با توجه به این که خطر افکار آلوده یهود و نیز سیطره نظریات فرقه هایی چون مرجئه، جبریه، قدریه، غلات و غیره، حیات فکری شیعه را با چالش جدی مواجه ساخته بود، نهضت علمی، فکری و فرهنگی حضرت باقرالعلوم(ع) باعث شد تا در سایه مرجعیت علمی حضرت، تفکرات خطرناک این فرقه ها تا حدود زیادی به حاشیه رانده شود.
وی گفت: در واقع امام باقر(ع) در دوران امامتشان، علیرغم شرایط نامساعدی که بر عرصه فرهنگ اسلامی وجود داشت، با مجاهدتی بی نظیر، پایه گذار نهضتی عظیم در عرصه فکر و فرهنگ و علم شدند که در دوران فرزندشان صادق آل محمد(ص) این جریان به نقطه اوج خود رسید.
وی افزود: تضعیف فرهنگ و تمدن اسلامی از یک سو و وجود بدعت های دینی در عصر امویان و عباسیان از سوی دیگر، ضرورت بازنگری در فرهنگ و تمدن اسلامی را فزونی بخشیده بود و در این شرایط باید گفت که دوران امام باقر (ع) و امام صادق (ع) بهترین فرصت را برای احیای فرهنگ و تمدن اسلامی فراهم کرد که ثمره آن در نهایت تأسیس دانشگاه بزرگ جعفری شد.
بیانی نورانی از امام باقر(ع) در مواجهه با سلطان جائر
استاد سطوح عالی حوزه همچنین ادامه داد: حضرت در بحث مبارزه با حکام جور نیز روش سیاسی خاص خود را داشتند، تا آن جا که ضمن عنایت ویژه به بحث تقیه- به جهت شرایط آن زمان- در اعتراض به حاکمان ستمگر و نصیحت و ارشاد آن ها از هیچ کوششی فروگذار نبودند.
وی افزود: در بیانی نورانی از ایشان داریم که فرمودند: "کسی که نزد سلطان ستمگر برود و او را به تقوای الهی و موعظه دعوت کند و از قیامت بترساند، برای او پاداشی همانند پاداش جن و انس خواهد بود".
وی بیان داشت: در واقع حضرت در عین تبیین شاخصه ها و مبانی فرهنگ اهل بیت(ع) و نشر علوم و معارف آل محمد(ص) از هدایتگری سیاسی نیز به هیچ وجه غافل نبودند، هر چند که اقتضائات دوران امامت ایشان می طلبید که آن گونه رفتار نمایند که در تاریخ آمده است.
نوع مواجهه با هشام بن عبدالملک و بیانی آموزنده
حجت الاسلام موسوی همچنین گفت: روایت است که روزی امام (ع) بر هشام بن عبدالملک وارد شد و بر او با عنوان خلیفه و امیرمؤمنان سلام نکرد. این کار باعث ناراحتی هشام شده و به جماعتی که در اطرافش بودند دستور داد که حضرت را سرزنش کنند. سپس هشام به امام گفت: در هر زمانی یکی از شما میان مسلمانان اختلاف‌افکنی کرده و مردم را به سوی خود فراخوانده است. پس از آن به توبیخ امام پرداخت و مردم را به سرزنش او امر کرد. امام باقر(ع) در حالی که مخاطبش همان جماعت بود، فرمودند: "مردم کجا می‌روید و به کجا رانده می‌شوید؟ شما در آغاز به وسیله ما اهل بیت(ع) هدایت شدید و سرانجام کار شما نیز با ما پایان می‌پذیرد. اگر شما زودتر زمام امور را در دست گرفتید، در پایان کار، اداره امت اسلامی و امور آن به دست ما خواهد بود؛ برای این که ما خانواده‌ای هستیم که عاقبت با آنان است"
احیای سنت نبوی و علوی در زمانه باقرالعلوم(ع)
وی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این که یکی از اهداف و برنامه های اصلی امام باقر(ع) در دوران امامت، احیای سنت نبوی و علوی به خصوص در زمینه احیای مکارم اخلاقی بود، بیان داشت: یکی از ویژگی های بسیار ممتاز حضرت این بود که با همه اصحاب و یاران خویش مصافحه می کرد و دیگران را نیز به این کار تشویق نموده و می فرمود : "مصافحه کردن، کدورت های درونی را از بین می برد و گناهان دو طرف - همچون برگ درختان در فصل خزان - می ریزد. "
استاد حوزه علمیه قم افزود: حضرت باقر(ع) همچنین در صدقات و بخشش و آداب اسلامی مانند دستگیری از نیازمندان و تشییع جنازه مؤمنین و عیادت از بیماران و رعایت ادب و آداب و سنن دینی، بسیار جدی بود و خودشان نیز دیگران را به این امور توصیه اکید می فرمودند. ایشان گرچه عائله زیاد و زندگی ساده ای داشتند، اما با این حال بین مردم به بخشندگی و کرامت شهره بودند تا آن جا که بر اساس منابع مؤثق تاریخی، همواره به نیازمند و بی نیاز بخشش نموده و این رفتار را مایه خرسندی خویش قرار داده بودند.
درسی ماندگار از سیره نورانی باقرالعلوم(ع)
وی ابراز داشت: نکته حائز اهمیت در سیره حضرت این بود که در بخشش ها، همیشه شأن و مرتبت افراد را رعایت می فرمودند به طوری که این کار نه موجب اسراف و زیاده روی شده و نه سبب تحقیر و پایین آمدن شأن افراد گردد، ضمن آن که امام باقر(ع) از شاد کردن دیگران خشنود می شده و به نقل از پیامبر اعظم(ص)، این روایت را برای مردم می خواندند که هر کس مؤمنی را شاد کند، مرا شاد کرده و هر کس مرا شاد کند، خدای متعال را خشنود نموده است".
