به گزارش خبرگزاری «حوزه»، کتاب «واژه های اخلاقی از اصول کافی» اثر مرحوم آیت الله علی مشکینی است که در آن، نکاتی زیبا و قابل استفاده پیرامون مباحث مختلف اخلاقی آمده و «حوزه نیوز» منتخبی از این نکات را در شماره های گوناگون تقدیم علاقمندان می نماید.
* مؤمن
۱. نشانه ها و صفات مؤمنان
(۱) امام صادق (ع) فرمود: هر که از نیکی خود شادمان و از بدی خویش بدحال گردد، او مؤمن است.
(۲) امام صادق (ع) فرمود: همانا مؤمن کسی است که چون خشم کند از حق نگذرد و چون راضی و خشنود گردد، در باطل قدم ننهد و چون قدرت یابد بیشتر از حق خود نگیرد.
(۳) امام صادق (ع) فرمود: سه چیز از علامات مؤمن است : علم به خدا و (دوستی با) هر که خدا دوستش می دارد و (دشمنی با) هر که خدا دوستش نمی دارد.
(۴) رسول خدا - صلی الله علیه و آله و سلم - : مؤمن مانند درختی است که برگش در زمستان و تابستان فرو نریزد: گفتند یا رسول الله ! آن چه درختی است ؟ فرمود: درخت خرما.
(۵) امام صادق (ع) فرمود: مؤمن بردباری است که نادانی نورزد و اگر نسبت به او نادانی ورزند بردباری کند و ستم نکند و اگر به او ستم کنند، ببخشند و بخل نورزد و اگر نسبت به او بخل ورزند صبر کند.
(۶) امام باقر(ع) فرمود: مؤمن از کوه محکم تر است، زیرا از کوه چیزی برگرفته شود، ولی از دین مؤمن چیزی گرفته نشود.
(۷) امام صادق (ع) فرمود: مؤمن یاری کردنش نیکو و خرجش سبک است، زندگی اش را خوب اداره می کند، از یک سوراخ دوبار گزیده نمی شود (یعنی از یک راه دوبار گول نمی خورد، بلکه در همان بار اول عبرت می گیرد).
۲. اندک بودن تعداد مؤمنان
(۱) امام صادق (ع) فرمود: زن مؤمن کمیابتر از مرد مؤمن است و مرد مؤمن کمیابتر از گوگرد سرخ است، کدام یک از شما گوگرد سرخ را دیده اید.
(۲) امام کاظم (ع) می فرمود: چنین نیست که هر که به ولایت ما معتقد شد مؤمن باشد، بلکه آنها همدم مؤمنین قرار داده شده اند.
(۳) امام صادق (ع) فرمود: برای مؤمن سزاوار نیست که از ترس و وحشت با برادر و غیر برادرش مأنوس شود، مؤمن در دینش عزیز و قدرتمند است. (یعنی عزت و شرافت دینش از هر همدمی برای او بهتر و بالاتر است).
(۴) امام صادق (ع) فرمود: مؤمن در کنار مؤمن آرامش می یابد، چنانکه تشنه با آب سرد آرامش می یابد.
توضیح : چنانچه شخص تشنه از فراق آب اضطراب و پریشانی دارد و همواره جویای آن است و چون آب را پیدا دلش آرام می گیرد، مؤمن هم از فراق مؤمن پریشان است و چون او را پیدا کند دلش آرام شود و خاطر جمع گردد، پس این کلام از باب تشبیه معقول به محسوس است .
۳. آثار و برکات مؤمنان
(۱) امام باقر(ع) فرمود: همانا خدا به واسطه یک مؤمن نابودی را از یک قریه دفع می کند.
(۲) و فرمود: به منطقه ای که هفت مؤمن در آن باشند، عذاب نرسد.
(۳) امام صادق (ع) فرمود: مؤمن (فرد نیکوکاری است که) مورد ناسپاسی قرار می گیرد.
(۴) امام باقر(ع) فرمود: هرگاه مؤمن بمیرد به شماره ربیعه و مضر (دو قبیله بزرگ عرب) شیاطینی که به او مشغول بوده اند بر همسایگانش راه یابند. (یعنی مؤمن سنگر استوار و مقاومی در برابر شیاطین است و با رفتن او این سنگر و سد دفاعی شکسته می شود.)
۴. آزمایش ها و گرفتاریهای مؤمنان
(۱) امام صادق (ع) فرمود: مؤمن مانند کفه ترازوست که هر چه بر ایمانش بیفزاید بر بلایش افزوده می شود.
(۲) امام صادق (ع) فرمود: بر مؤمن چهل شب نگذرد، جز آنکه پیشامدی برایش رخ دهد که غمگینش سازد و موجب بیداری اش گردد.
توضیح : یعنی متذکر شود که آن پیشامد به سبب گناهی است که از او سر زده و توبه کند، چنانکه خدای تعالی فرماید: «ما اصابکم من مصیبه فبما کسبت ایدیکم» و نیز متذکر شود که خدا قادر است آن بلا را از او بگرداند، پس دعا و تضرع کند و نیز تذکر پستی و خواری دنیا شود که چگونه به کدورت و مصیب آمیخته است و به آخرت رغبت کند که مکان مقدس و تنزه است .
(۳) امام صادق (ع) فرمود: خدا مؤمن را از بلاهای تکان دهنده دنیا ایمن نساخته ، ولی او را از کور دلی دنیا (که به سبب آن حق را تشخیص ندهد) و شقاوت آخرت ایمن ساخته است.
(۴) رسول خدا(ص) فرمود: حکایت مؤمن حکایت ساقه گیاهی است که باد آن را به این سو و آن سو کج می کند، مؤمن را هم دردها و بیماریها خم می کند.
(۵) امام صادق (ع) فرمود: سخت ترین مردم از لحاظ بلا و گرفتاری پیغمبرانند، سپس کسانی که در پی آنانند و سپس کسی که از دیگران بهتر است و به همین ترتیب .
(۶) امام صادق (ع) فرمود: چون خدا بنده ای را دوست بدارد او را در بلا غوطه ور سازد، ای سدیر! ما و شما صبح و شام با آن دم سازیم .
(۷) امام صادق (ع) فرمود: اجر بزرگ با بلای بزرگ است و خدا هیچ قومی را دوست نداشته جز آنکه آنان را (با گرفتاریها) آزموده است .
(۸) امام باقر(ع) فرمود: مؤمن در دنیا به اندازه دینش گرفتاری ببیند.
(۹) امام صادق (ع) فرمود: در بهشت مقامی است که هیچ بنده ای به آن نرسد جز با بلایی که (در دنیا) به بدنش رسد.
(۱۰) رسول خدا (ص) فرمود: خداوند به کسی که از مال و بدنش برای او بهره ای نیست نیازی ندارد. (کسی که زیان مالی و بدنی نبیند خدا به او توجهی ندارد)
(۱۱) امام صادق (ع) فرمود: مصیبت ها بخشش های خداست و فقر در خزانه خدا محفوظ است . (و آن را جز به بنده عزیزش که خواهد او را به خود متوجه سازد ندهد).
