به گزارش خبرگزاری حوزه با کمال تأسف، به دلیل کوتهبینی، "فرصتهای خوب" کشور برای رفع تحریمها از دست رفته و فقط "فرصتهای بد" باقی مانده است. منظور از فرصت بد، وضعیتی در مقایسه با وضعیت بسیار بدتر و خطرناک است
بهرغم تلاشهای مجدانه اکثر دولتها برای کنترل قیمتها و جلوگیری از افزایش نرخ تورم و گرانی قیمت کالا و خدمات، اما متأسفانه به نظر میرسد، توفیق چندانی در این زمینه کسب نشده است و در اکثر موارد نتایج اقدامات فقط به کاهش موقت و یا نسبی نرخ رشد تورم و تا حدودی جلوگیری از روند جهشی قیمت کالا و خدمات منجر شده است. به همین دلیل رئیسجمهور چندی پیش در جریان گفتگوی تلویزیونی از مسئولین ذیربط خواست تا شفاف و صادقانه علت گرانیها را برای مردم بیان کنند که قطعاً این تدبیر میتواند در تقویت همکاری متقابل مردم با مسئولین برای مقابله با این ناهنجاری نقش اساسی داشته باشد، اما این سوال مطرح است که واقعاً علت گرانیها چیست؟
علت گرانی ها چیست؟
بهطور کلی میتوان گفت که عوامل مختلفی در افزایش نرخ تورم و در نتیجه افزایش قیمت کالا و خدمات نقش دارد که برخی از آنها مثل تحریمها و سایر توطئههای استکباری منشاء خارجی و برخی از آنها منشاء داخلی دارد، در بعد داخلی علل مختلفی قابل ذکر است که بخشی از آنها از جمله سیاستهای پولی و مالی جنبه فنی دارد، بخشی از آنها مانند پایین بودن میزان بهرهوری معلول ضعف سیستم آموزشی است و بخش دیگری مثل تأثیرپذیری از آثار روانی تحریمها جنبه فرهنگی و اجتماعی دارد.
فشار های خارجی و بحران های بینالمللی
عوامل بینالمللی نیز تأثیر قابل ملاحظهای در رشد نرخ تورم و افزایش قیمتها داشتهاند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از؛ افزایش غیرمنطقی قیمتها تحت تأثیر آثار روانی تحریمها و سایر تهدیدات سیاسی و نظامی خارجی، آثار عملی تحریمها بر قیمت خریدهای خارجی، فشارهای سیاسی از جمله تهدیدات نظام سلطه، بلوکه شدن دارائیهای و سایر مطالبات قبلی و نیز درآمدهای صادراتی ایران در خارج از کشور، بحرانهای اقتصادی و امنیتی بینالمللی مثل جنگ روسیه و اوکراین و افزایش جهشی برخی از کالاهای اساسی مانند گندم و ذرت در سطح جهانی، تحمیل هزینههای جانبی و ناخواسته به ایران از جمله، هزینه جنگ تحمیلی در گذشته و هزینه مبارزه با تروریسم و نیز مقابله با آشوبها و اغتشاش در حال حاضر.
مباحث فرهنگی و اجتماعی
مباحث فرهنگی و اجتماعی از جمله؛ ناکارآمدی و خیانت برخی از مدیران، فساد اداری و ضعف سیستم کنترل و نظارت، وجود مافیای پنهان قدرت و ثروت، عدم بلوغ فکر اقتصادی برخی از عناصر تولید و عرضه کالا و خدمات بهویژه برخی از تولیدکنندگان، واسطهگری کاذب و غیرقانونی، احتکار توسط تولیدکنندگان و نیز صادرکنندگان و واردکنندگان و بهخصوص واسطهها برای کسب منفعت نامشروع و حتی احتکار خانگی برای کسب منفعت یا در امان ماندن از افزایش قیمتها، دامن زدن برخی از افراد جامعه به اغتشاشات و در نتیجه خسارت جانی و مالی و نیز توقف و کندی چرخه تولید و فعالیتها در محیط کسب و کار و در نهایت تشدید فشارهای خارجی، مهاجرت بیرویه و خروج سرمایههای مادی و انسانی از کشور، قاچاق مواد اولیه و سایر محصولات تولیدی و حتی برخی از محصولات وارداتی، کمتوجهی به مقولههایی مانند؛ برندسازی، بازار رقابتی و کیفیت در بخش تولید نیز حائز اهمیت فراوان است.
مشکلات فنی
در این رابطه میتوان به عواملی مانند؛ نواقص ساختاری و سیستمی و بعضاً ناهماهنگی بینبخشی، اتخاذ سیاستهای پولی و مالی بعضاً غلط، اقتصاد دستوری و بخشنامههای دفعتی و در نتیجه عدم ثبات قوانین و مقررات، عدم اقدام لازم برای تثبیت ارزش پول ملی و جلوگیری از نوسانات بازار در این زمینه، ضعف در پیشبینی شرایط و آیندهنگری از سوی برخی از مسئولین ذیربط، تصدیگری و دخالتهای دولتی به جای هدایت بخش تولید و محیط کسب و کار، آثار مزایدههای دولتی بر افزایش قیمتها، حبس پول و عدم همراهی و حمایت واقعی بانکها از تولید، سوداگری بانکها در امور دلالی و فعالیتهای کاذب و غیرمولد، اختلال در مبادلات مالی بینالمللی، افزایش دستمزدها (اگرچه اجتنابناپذیر بود)، نقدینگی موجود در بازار و در دست مردم، دریافت مواد خام ارزان توسط برخی صنایع مثل؛ پتروشیمیها، فولادیها و کارخانجات تولید سیمان و فروش محصولاتشان با قیمت آزاد، فروش ارز حاصل از صادرات محصولات شرکتهای مذکور و برخی از دیگر شرکتها در بازار آزاد به جای فروش به دولت اشاره کرد.
صمد حسن زاده، رئیس اتاق بازرگانی ایران افزود عدم ثبات اقتصادی، عدم اجرای درست قوانین و عدم مسئولیتپذیری برخی مسئولان در عمل به وعدهها منجر به کاهش تعامل و اعتماد مردم شده است؛ بنابراین باید فکر شود که دولت آینده چه تدابیری برای رفع این مشکل در نظر خواهد داشت؟ همچنین زیرساختهای کشور برای سرمایهگذاری مناسب نیست و این زیرساختها با استانداردهای جهانی مطابقت ندارد.
درپایان گرانی،تورم بالا و ایجاد شغل محدود بر رفاه خانوارها تاثیر منفی میگذارد و میتواند بر نارضایتیهای اجتماعی بیفزاید. چشمانداز اقتصادی ایران در معرض خطر جدی است. از سوی دیگر، تشدید تحریمها باعث اختلال بیشتر در معاملات تجاری و مالی با شرکای تجاری اصلی از جمله چین، عراق و امارات خواهد شد.
"صبر ما زیاد است"! شاید صبر او زیاد باشد اما تورم و گرانی صبربردار نیست و صبر "شکم گرسنه" هم لبریز شده است.
گزارش از : درسا رضویان دانشجو کارشناسی اقتصاد دانشگاه قم
نظر شما