به گزارش خبرگزاری حوزه، حجت‌الاسلام احمد حسین شریفی با تشریح پیام رهبر معظم انقلاب،به راهکارهای ارتقای تهذیب نفس در حوزه‌های علمیه با هدف تقویت معنویت، خودسازی ومسئولیت‌پذیری طلاب پرداخته است که تقدیم شما فرهیختگان می شود.
مقدمه
در ادامه بحث از منشور حوزه پیشرو و سرآمد، پیامی که رهبر حکیم و فرزانه انقلاب به مناسبت یکصدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم صادر کردند، می‌رسیم به عنصر و رکن دوم و کلیدی شکل‌دهنده به حوزه علمیه. عرض کردیم که رهبر حکیم و فرزانه انقلاب به‌درستی می‌فرمایند که حوزه علمیه صرفاً یک مؤسسه علمی به معنای متعارف نیست؛ یک مؤسسه آموزشی و پژوهشی به معنای متعارف در ایران و جهان نیست؛ مؤسسه‌ای صرفاً برای تدریس و تدریس و تعلیم و تعلم نیست، بلکه یک مجموعه عظیم از علم و تربیت و کارکردهای اجتماعی و سیاسی و تمدنی است. ایشان کل کارکردها و عناصر اصلی تشکیل‌دهنده حوزه را در پنج مؤلفه مطرح می‌کنند.
محور نخست: حوزه، مرکز علمی با محوریت فقاهت
مولفه اول آن، همان‌طور که عرض کردیم، این است که حوزه یک مرکز علمی با تخصص‌های معینی است که البته محور این مرکز علمی، فقاهت است. توضیحاتی اجمالی پیرامون آن داده شد.
محور دوم: حوزه، مرکز تربیت نیروی مهذب و کارآمد برای هدایت دینی جامعه
اما دومین عنصر تشکیل‌دهنده حوزه را این‌گونه می‌فرمایند: «مرکز تربیت نیروی مهذب و کارآمد برای هدایت دینی و اخلاقی جامعه». ذیل این عنصر، توضیحات نسبتاً جامع و دقیقی را بیان می‌کنند؛ تقریباً به همان اندازه‌ای که بخش علم را توضیح می‌دهند، شاید قدری بیشتر. چند سطری بیشتر بخش تربیت و تهذیب را توضیح می‌دهند.
حوزه، نهادی برون‌گرا برای خدمت به مردم و بشریت
نخست اینکه می‌فرمایند توجه داشته باشیم که حوزه علمیه یک نهاد برون‌گراست؛ صرفاً برای خودش نیست، یک حلقه بسته نیست، بلکه نهادی است برای خدمت به مردم، برای خدمت به بشریت، برای خدمت به عقلانیت و فضیلت. نهادی است که تربیت نیرو می‌کند به هدف تربیت جامعه؛ تهذیب می‌کند دانش‌آموختگان خودش را به هدف تربیت نیروهای مذهبی در خدمت تهذیب جامعه.
و این بسیار مهم است. توجه به این مسئله بسیار نقش‌آفرین است در مدیریت عمومی حوزه علمیه. ما باید توجه داشته باشیم نیروهایی باید جذب حوزه بشوند و مدلی از تعلیم و تعلم و تربیت و تهذیب در حوزه علمیه آموزش داده شود که نگاه به بیرون داشته باشد، توجه به بیرون باشد؛ نورهایی را پرورش بدهد که اطراف خود را نورانی کنند. این‌گونه نباشد که خودشان فقط نورانی باشند، بلکه اطراف را هم نورانی کنند.
عرفان اجتماعی و انقلابی، نه خانقاهی و منزوی
به تعبیر دیگر، حوزه علمیه در عرصه معنویت و تهذیب و اخلاق، اخلاق خانقاهی و اخلاق کلیسایی و امثال این‌ها را ندارد. اخلاق انزواطلبانه را ندارد. یعنی حوزه هرگز دنبال تربیت نیروهای منزوی نیست؛ دنبال تربیت عابدانی که خود فقط خوب باشند نیست؛ بلکه دنبال تربیت عالمانی ربانی است، عارفانی می‌دانی است، عارفانی انقلابی است. حوزه این‌گونه است.
حوزه علمیه، نهاد انقلاب‌ساز و ظلم‌ستیز
یک نهاد برون‌گراست، یعنی نهادی است برای مردم، برای اسلام؛ یک نهاد انقلاب‌ساز. اساساً تاریخ حوزه علمیه این‌گونه بوده. تاریخ حوزه، تاریخ مبارزه بوده. عارفان آن، سردمداران مبارزه با ظلم و فساد بودند. مهذب‌ترین نیروهای حوزه‌های علمیه در طول تاریخ، انقلابی‌ترین آن‌ها بودند. ظلم‌ستیزترین آن‌ها بودند. این‌گونه نبوده که "آهسته بیا و آهسته برو"، با هیچ‌چیزی کاری نداشته باش. نه هرگز.
عرفان اجتماعی، عرفان پیامبرپسند، عرفان علوی، عرفان زهرایی را داشته است. حوزه این را تربیت می‌کند: عارفانی زهرایی، عارفانی علوی، عارفانی حسینی، که سر سوزنی با ظلم کنار نمی‌آیند، با فساد کنار نمی‌آیند. مبارزه با ظلم و فساد را عید عرفان و معنویت و توجه مطلق به حضرت حق می‌دانند.
حوزه، حافظ دین، معنویت و فضیلت در جامعه
این‌گونه است: حوزه حافظ دین است، حافظ معنویت دینی، حافظ معارف دینی است. حوزه علمیه مدافع اخلاق و فضیلت، مدافع فضیلت در جامعه است. به تکثیر فضیلت می‌پردازد، به توسعه فضیلت می‌پردازد. این‌گونه باید باشد. مروج عقلانیت است. جامعه را عقلانی می‌خواهد. در همه تلاش‌های آن، تقویت بینش‌ها، تصحیح گرایش‌ها و کنترل کنش‌های انسانی است؛ کنترل به معنای هدایت‌گری و جهت‌دهی در مسیر درست، در مسیر سعادت انسانی.
نکته دوم اینکه رهبر حکیم انقلاب اسلامی تصریح می‌فرمایند که باید نیروهای تربیت‌شده در این مجموعه، انسان‌هایی عالم، مهذّب، خستگی‌ناپذیر، مردمی، مقاوم در برابر انگیزه‌های مادّی، متعبّد و آماده برای ایفای نقش‌های گوناگون در جای‌جای کشور و بلکه در سطح جهان باشند.
این بیانات بسیار مهم است. یعنی می‌خواهیم انسان‌هایی را تربیت کنیم که با جامعه درگیر باشند؛ در خدمت جامعه باشند، مأموریت‌پذیر باشند. به‌راحتی هر جا که گفتند، بروند و انجام وظیفه کنند؛ در هر نقشی که نظام اسلامی نیاز دارد، وارد شوند. خواه امام جماعت مسجدی در روستایی دورافتاده، خواه استاد حوزه یا دانشگاه در مرکز کشور، خواه مبلغی در یک کشور اروپایی یا آفریقایی، خواه قاضی یا عضو یک نهاد نظارتی یا حکومتی و یا فرهنگی.
این یعنی حوزه‌ای که نیرو تربیت می‌کند برای جامعه، برای اسلام، برای انسانیت، نه صرفاً برای پرورش خود. چنین نیروهایی باید هم تهذیب‌شده و هم کارآمد باشند؛ از تهذیب و معنویت عمیق برخوردار باشند، در عین حال اهل فکر، اهل کار، اهل مجاهده، اهل سخت‌کوشی، اهل مردم، اهل مأموریت، اهل اجرا.
تهذیب فردی، مقدمه تهذیب اجتماعی
نکته سوم اینکه این تهذیب فقط برای خودسازی فردی نیست. تهذیب در حوزه به‌معنای مقدمه‌ای برای تهذیب جامعه است. یعنی خودسازیِ بدون دگرسازی مدنظر نیست. این تهذیب، تهذیبی است که می‌خواهد در جان و دل جامعه ریشه بدواند؛ تهذیب حوزه، مقدمه تهذیب امّت است. اینجاست که نقش تربیتی و اخلاقی حوزه، تبدیل به یک کارکرد اجتماعی و تمدنی می‌شود.خودسازی برای خدمت است. عالم ربّانی آن است که از خودش گذشته باشد، که بتواند امّتش را بسازد. این همان چیزی است که در سیره نبوی و علوی و حسینی می‌بینیم.
الگوی مطلوب؛ روحانی عالم، عامل، مهذّب، انقلابی
نکته چهارم اینکه در چنین نگاهی، روحانی مطلوب و الگوی مطلوب حوزه، یک روحانی در تراز انقلاب اسلامی خواهد بود:
*عالم به معارف دین.
*عامل به آنچه می‌گوید.
*مهذّب درون و برون.
*مردمی در ارتباط با اقشار.
*انقلابی در موضع‌گیری‌ها و جهاد در راه خدا.
* آماده برای پذیرش سختی‌ها و مأموریت‌ها در راه دین.
این‌گونه است که حوزه می‌تواند پیشرو و سرآمد باشد. چنین روحانیونی پرورش دهد که در همه صحنه‌ها حاضرند، در میدان جهاد، در سنگر تعلیم، در موضع ارشاد، در مسیر تبلیغ، و در جایگاه مدیریت دینی و معنوی جامعه.
تهذیب در متن برنامه‌ریزی آموزشی و مدیریتی
و نهایتاً اینکه اگر تهذیب یکی از ارکان حوزه است، باید در متن برنامه‌ریزی آموزشی و تربیتی و مدیریتی ما قرار گیرد. نباید تهذیب را به یک کلاس هفتگی محدود کرد؛ یا به چند توصیه اخلاقی در آغاز درس.تهذیب باید در تمام شئون طلبگی جاری باشد. از نحوه پذیرش طلبه‌ها گرفته تا برنامه درسی، از معاشرت اساتید و طلاب تا شیوه سکونت در خوابگاه‌ها، از ارتباط با خانواده و جامعه تا مشارکت در فعالیت‌های جهادی و تبلیغی و اجتماعی.تهذیب باید یک فضای جاری باشد، نه فقط یک درس یا توصیه. آن‌گونه که بزرگان حوزه بودند؛ که نفس‌شان تهذیب می‌کرد، نه فقط سخن‌شان.
برای شنیدن صوت اینجا را کلیک کنید.
نظر شما