حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالله حاجی علی در گفت‌وگو با خبرگزاری حوزه به مناسبت عید سعید غدیر به تبیین واقعه غدیر خم و نصب امام علی علیه السلام به عنوان جانشین بلافصل پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم پرداخت.
غدیر؛ تجلی ولایت تشریعی در امتداد رسالت نبوی
وی با اشاره به آیات قرآن و منابع فریقین تصریح کرد: اگرچه مسئله ولایت امیرالمومنین(ع) در طول تمام دوران رسالت پیامبر(ص) مطرح بود، اما غدیر با بیانی عمومی و آیات الهی، این حق را به عنوان تکلیفی الهی تثبیت کرد.
تمایز ولایت تکوینی و تشریعی
این کارشناس مذهبی با تفکیک میان ولایت تکوینی و ولایت تشریعی توضیح داد: ولایت تکوینی امامان(ع) امری الهی و پیش از خلقت جهان بوده، اما آنچه در غدیر محقق شد، ولایت تشریعی و حق هدایت و تصرف در امور مؤمنان است؛ حقی که پیامبر(ص) با عبارت "مَن کُنتُ مَولاهُ فَهذا عَلِیٌّ مَولاه" به امام علی(ع) تفویض کرد.
حجت‌الاسلام حاجی علی با استناد به زیارت جامعه کبیره (خَلَقَکُمُ اللهُ أنواراً فَجَعَلَکُم بِعَرشِهِ مُحِدَّقِین) خاطرنشان کرد: مقام امامت، جایگاهی الهی و غیرقابل انکار است و حوادثی مانند سقیفه که مسیر خلافت را تغییر داد تنها ناظر به جنبه تشریعی ولایت است، نه اصلِ تکوینی آن.
وی با تأکید بر نقش محوری غدیر در تاریخ اسلام افزود: غدیر، عیدِ بازخوانی میثاق امت با امامت است؛ میثاقی که در "ألَستُ أولی بِکُم مِن أنفُسِکُم" تجلی یافت و تا قیامت، مسیر هدایت را ترسیم میکند.
نیاز عصر غیبت به شناخت امام؛ هشدار امام صادق(ع) درباره پیامدهای جهل به مقام ولایت
حجت‌الاسلام والمسلمین حاجی علی با بیان نقش تعیین کننده امام در هدایت انسانها خاطرنشان کرد: امام صادق(ع) به زراره فرمودند در عصر غیبت، این دعا را زیاد بخوانید؛ زیرا تنها با شناخت حجت الهی است که دین انسان از گمراهی مصون میماند.
حجت‌الاسلام والمسلمین حاجی علی با استناد به دعای « اَللّهُمَّ عَرِّفْنی نَفْسَکَ، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی نَفْسَکَ، لَمْ اَعْرِف نَبِیَّکَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنی رَسُولَکَ، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی رَسُولَکَ، لَمْ اَعْرِفْ حُجَّتَکَ؛ اَللّهُمَّ عَرِّفْنی حُجَّتَکَ، فَاِنَّکَ اِنْ لَمْ تُعَرِّفْنی حُجَّتَکَ، ضَلَلْتُ عَنْ دینی.» تصریح کرد: معرفت امام منوط به معرفت پیامبر(ص) و معرفت پیامبر منوط به معرفت خداست. کسانی که در سقیفه مسیر دیگری رفتند، یا در شناخت رسول خدا(ص) نقص داشتند یا با خیانت آگاهانه، این مسیر را منحرف کردند.
امامت؛ حلقه گمشده هدایت در تاریخ اسلام
این کارشناس مذهبی با اشاره به آیه «و جَحَدُوا بِهَا وَاسْتَیْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَعُلُوًّا» (نمل، ۱۴) افزود: انکار ولایت امیرالمومنین(ع) پس از غدیر، ترکیبی خطرناک از جهل، ظلم و تکبر بود که آثار آن تا امروز ادامه دارد.
وی در تحلیل رویداد سقیفه تأکید کرد: معیارهای سقیفه نه بر اساس "مَن کُنتُ مَولاهُ"، که بر پایه منافع گروهی و جهل به مقام امامت شکل گرفت. این همان خطری است که امام صادق(ع) با آن دعا، امت را از آن برحذر داشت.
سطوح مختلف شناخت امام؛ از معرفت تاریخی تا جایگاه ملکوتی ائمه(ع) در نظام هستی
وی با اشاره به آثار تاریخی مانند «مروج الذهب» و «علی صوت العدالة الانسانیة» خاطرنشان کرد: حتی غیرشیعیان نیز می‌توانند به بخشی از فضائل امیرالمومنین(ع) در سطح تاریخی اذعان کنند، اما این تنها سطح ابتدایی شناخت است.
امام؛ حلقه وصل زمین و ملکوت
این کارشناس مذهبی با استناد به تعابیری مانند «مختلف الملائکه» و «المدبرات أمرا» تصریح کرد: «امام معصوم(ع) محور ارتباط ملائکه با عالم ماده است؛ همانگونه که نزول هر خزانه الهی («إِنْ مِنْ شَیْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ» ۲۱ _حجر) و عروج اعمال به درگاه خداوند، تنها از مجرای امامت ممکن میشود.
محوریت امام در نظام هستی از نگاه قرآن و روایات
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاجی علی با اشاره به روایاتی چون «بِنَا فُتِحَ اللهُ وَ بِنَا یَخْتِم»، «وَ بِکُمْ یُنَزَّلُ الْغَیْث»، «وَ بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَرَی» و «بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الْأَرْضُ وَ السَّمَاوَات» تأکید کرد: امام(ع) تنها یک شخصیت تاریخی نیست، بلکه وجود او شرط بقای عالم و واسطه فیض الهی است.
وی در تشریح این مفاهیم افزود: همانگونه که باران رحمت (ینزل الغیث) و روزی موجودات (رزق الوری) به برکت امام(ع) نازل میشود، زمین و آسمانها نیز به وجود او استوارند. این همان جایگاه رفیعی است که در زیارات به آن اشاره شده و بدون شناخت آن، معرفت امام ناقص خواهد بود.
امام؛ واسطه فیض الهی در نزول خیرات و صعود اعمال
وی با اشاره به فراز «ارادةُ الربِّ فی مقادیرَ اموره تَهبِطُ إلیکم و تَصدُرُ من بیوتکم» از زیارت امام حسین(ع) تصریح کرد: معرفت امام(ع) زمانی کامل میشود که انسان بداند تمام خیرات، توفیقات و حتی قبولی عباداتش از مجرای اهل بیت(ع) می‌گذرد. این شناخت، فراتر از یک باور ذهنی است و باید به مرحله پناه بردن وجودی به ائمه(ع) برسد.
امام رضا(ع) و تبیین جایگاه حقیقی امامت
این استاد حوزوی با اشاره به روایات کتاب «الحجه» در اصول کافی خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) در این روایات «الإمام واحد دهره لا یدانیه أحد» به وضوح بیان می‌فرمایند که تمام مقدرات الهی ابتدا بر ائمه(ع) نازل میشود و سپس از طریق آن‌ها به عالم منتقل می‌گردد. این همان مفهوم «بیت» در روایات است که به خانه‌های فیزیکی اشاره ندارد، بلکه به قلوب مطهر ائمه(ع) اشاره دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حاجی علی با اشاره به این روایت تأکید کرد: «امام(ع) نه تنها یک رهبر دینی، بلکه محور عالم وجود است و هیچ بشری در هیچ زمانه‌ای قابل مقایسه با او نیست.
نظام دوطرفه فیض در کلام معصومین(ع)
حجت‌الاسلام‌والمسلمین حاجی علی با تشریح نظام دوطرفه فیض توضیح داد: همانگونه که در زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم «بِکُمْ یُنَزَّلُ الْغَیْثُ»، نزول هر خیر و برکتی از جانب خداوند به واسطه ائمه(ع) است. از سوی دیگر، هیچ عملی - حتی یک ذکر یا نماز - بدون ارتباط با این مجاری فیض به مقام قبول نمی‌رسد. این همان معنای «وَ بِکُمْ یُصْعَدُ الْعَمَلُ» است که در روایات بر آن تأکید شده است.
وی در ادامه با بیان نمونه‌های عینی از زندگی مؤمنان افزود: وقتی انسان بداند که توفیق نماز شب، استجابت دعا یا حتی فهم یک آیه قرآن همه و همه به برکت ارتباط با امام زمان(عج) است، طبیعی است که این شناخت، او را به مرحله «مستجیر بکم» می‌رساند؛ مرحله‌ای که در آن، مؤمن در تمام لحظات زندگی خود را تحت سایه ائمه(ع) می‌بیند.
حجت‌الاسلام والمسلمین حاجی علی با اشاره به روایتی از امام صادق(ع) نتیجه‌گیری کرد: «امام(ع) فرمودند: «نَحْنُ الْبَابُ الْمَفْتُوحُ بَیْنَ اللَّهِ وَ بَیْنَ خَلْقِهِ». این بیان گویا، بهترین توصیف برای جایگاه ائمه(ع) به عنوان تنها پل ارتباطی بین خالق و مخلوق است. شناخت این حقیقت، تحولی وجودی در زندگی مؤمن ایجاد میکند که آثار آن در تمام مراتب زندگی او آشکار خواهد شد.
امام یگانه دوران؛ از معرفت نورانی تا پیروی عملی در سایه محبت اهل بیت(ع)
وی افزود: شناخت امام(ع) تنها با عقل و نقل کافی نیست، بلکه باید با نورانیت قلبی همراه باشد تا انسان را به مرحله‌ای برساند که در تمام لحظات زندگی، پناهگاهش امام(ع) باشد: «لائذ بکم عائذ بکم»
از محبت تا عمل؛ مسیر واقعی پیروی از امام
حجت‌الاسلام والمسلمین حاجی علی با اشاره به حدیث «إنّا ربانیّکم فاستمعوا ربانیّکم و أقرضوا قلوبکم» ما پرورش‌دهنده‌ی شما هستیم، پس به ما گوش دهید و قلب‌هایتان را به ما بسپارید، خاطرنشان کرد: محبت به اهل بیت(ع) اگر واقعی باشد، باید به مرحله‌ای برسد که انسان تمام وجودش را تسلیم امام کند. تعظیم شعائر و شادی در مناسبات مذهبی، هرچند ارزشمند است، اما کافی نیست. بلکه باید مقدمه‌ای برای اطاعت عملی و پیروی همه‌جانبه از امام(ع) باشد.
وی در ادامه با اشاره به روایت «نحن صنائع الله و الناس صنائع لنا» ما ساخته‌ی خداییم و مردم ساخته‌ی ما هستند، توضیح داد: قلب مؤمن باید چنان به امام(ع) پیوند بخورد که گویی امام(ع) مالک روح و جان اوست. این همان معنای واقعی «أقرضوا قلوبکم» است؛ یعنی انسان قلبش را به امام(ع) قرض دهد تا تحت تربیت او قرار گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حاجی علی با هشدار به خطر «محبت بدون عمل» گفت: اگر محبت به امام(ع) فقط در احساسات و شعارها باقی بماند، ولی در عمل، تابع هوای نفس باشیم، این محبت ناقص است. محبت واقعی آن است که انسان «عانیت» (خویشتن‌پرستی) را کنار بگذارد و در مسیر امام(ع) گام بردارد.
محبت حقیقی به امیرالمومنین(ع)؛ سپر ایمن در برابر گناه و راهی به سوی صراط مستقیم
وی این حدیث را تفسیر نورانی آیه «لو أنزلنا هذا القرآن علی جبل لرأیته خاشعاً متصدّعاً من خشیة الله» دانست و افزود: همانگونه که کوه از عظمت قرآن تکه تکه میشود، محبت به علی(ع) نیز باید چنین تأثیری در جان مؤمن بگذارد.
حب علی حسنه‌ای که با آن گناهی ضرر نمی‌رساند
حجت الاسلام والمسلمین حاجی علی با اشاره به حدیث مشهور «حبّ علیّ بن أبی طالب حسنة لا تضرّ معها سیّئة» تأکید کرد: محبت واقعی به امیرالمومنین(ع) چنان سپر محکمی در برابر گناه می‌سازد که دیگر گناهی به حریم وجود انسان نزدیک نمی‌شود. این محبت باید ما را به مرحله‌ای برساند که در عمل، خود را شبیه امام و در مسیر صراط مستقیم او قرار دهیم.
عید غدیر؛ یادآور دو ولایت تکوینی و تشریعی
وی عید غدیر را نقطه اتصال ولایت تکوینی و تشریعی دانست و گفت: این عید بزرگ هم ما را به آن ولایت تکوینی پیش از خلقت عالم متوجه میکند که خداوند به این وجودات مقدس عطا فرمود، و هم به ولایت تشریعی که توسط رسول خدا(ص) در مقاطع مختلف و به ویژه در غدیر خم به اوج خود رسید.
حجت الاسلام والمسلمین حاجی علی در پایان با دعا برای بهره‌مندی از برکات این عید بزرگ فرمود: ان شاء الله این عید عظیم که موجبات ابدیت و جاودانگی دین را فراهم کرده، زمینه‌ساز کمال و هدایت ما باشد. همانگونه که در زیارت جامعه می‌خوانیم: "بکم فتح الله و بکم یختم". سلام و رحمت و برکات خدا بر همگی باد.
انتهای پیام/
نظر شما