به گزارش خبرگزاری حوزه، علامه آیتالله حاج سید محمد حسین حسینی طهرانی (۱۳۰۵ تهران ـ ۱۳۷۴ مشهد) عارف، فلیسوف، فقیه و تربیتیافتۀ مکتب عرفانی آخوند ملاحسینقلی همدانی است.
ایشان از برجستهترین شاگردان سلوکی علامۀ طباطبایی بوده و نیز سالها از محضر آیتالحق حاج سید هاشم حدّاد کسب فیض نموده است. ایشان در حیات پُربرکت خود به دستگیری از مستعدّان سیروسلوک و تألیف دورۀ علوم و معارف اسلام (۴۰ عنوان و ۷۵ جلد) همت گماشت.
رهبر معظم انقلاب در پیام تسلیت خود فرمودند:
خبر رحلت عالم ربانی و سالک مجاهد روحانی آیةالله آقای حاج سید محمّد حسینی تهرانی را با اندوه و افسوس بسیار، دریافت کردم و عمیقاً متأسف و مصیبت زده شدم.
ایشان از جمله فرزانگان معدودی بودند که مراتب برجستهی علمی را با درجات والای معنویت و سلوک، توأماً دارا بودند و در کنار فقاهت فنی و اجتهادی، به فقه الله الاکبر نیز که از مقولهی شهود و محصول تجربهی حسی و مجاهدت معنوی است، نائل گشته بودند.
حیات پر برکت علمی و معنوی
علامه سید محمدحسین طهرانی سال ۱۳۰۵ شمسی دیده به جهان گشود. نوجوانی را تحت رعایت پدر بزرگوارشان طی نموده و تحصیلات خود را در مقطع آموزش متوسطه در رشته مکانیک با موفقیتی چشمگیر به اتمام رسانید؛ در آن زمان از میان هجده پیشنهادی که جهت ادامه تحصیل در خارج و اخذ مسئولیت های مهم در زمینههای مختلف به او داده شده بود، طلبگی را اختیار نموده و در سفری به مشهد مقدس معمم شد و در سنه ۱۳۶۴ ه.ق به سمت قم حرکت نمود.
ایشان در سیر علمی خود در حوزه علمیه قم، از محضر اساتیدی چون آیتالله حاج شیخ عبدالجواد سدهی، آیتالله سید رضا بهاءالدینی، آیتالله سید محمد داماد، آیتالله سید محمد حجت و آیتالله سید حسین بروجردی استفادههای شایانی برد و از همان دوران ابتدائی تحصیل در زمره اولین تلامذه آیتالله علامه طباطبائی در آمد و تحت تربیت علمی و سلوکی ایشان قرار گرفت.
هجرت به نجف:
پس از هفت سال تلاش علمی و مجاهدات عملی در حوزه علمیه قم و نیل به درجه اجتهاد، جهت تکمیل دروس خویش، عزم هجرت به نجف اشرف مینماید و در مدت هفت سال از محضر علماء اعلام آیتالله شیخ حسین حلی، آیتالله خویی و آیتالله سید محمود شاهرودی بهره برده و دروس فقه و اصول و تفسیر خود را به اتمام میرساند.
در ایام تحصیل در نجف اشرف بنا به فرموده استاد خود علامه طباطبائی با بازماندگان از تلامذه عارف عظیم سید علی قاضی، ارتباط برقرار و با آقایان شیخ عباس قوچانی و مرحوم سید جمالالدین گلپایگانی باب مراودات سلوکی را باز نمود.
دست تقدیر در نیمه شعبان سنه ۱۳۷۶ ه.ق، افق جدیدی از بحار معرفت به رویش گشود؛ او به ملاقات عالم ربانی، آیتالله سید هاشم حداد مشرف میشود؛ در بدو ورود بر ایشان در آن دکان محقر آهنگری و نعل سازی با بیانی سراسر تواضع، عشق و شور و شوق و بهاء و بهجت عرضه میدارد: «آمدهام تا نعلی هم به پای من بکوبید». کلامیکه جز با استقرار نور معرفت و بصیرت در قلب و ضمیر انسان، بر لسان جاری نمیشود. از آن لحظه به مدت ۲۸ سال تمام با این ابرمرد میدان توحید و معرفت مراوده داشته و در سفر و حضر ملازم و مصاحب با ایشان بود تا جایی که در اثر تعالی علمی و عملی از طرف استاد خود ملقب به «سید الطائفتین» (سید دو طائفه اهل علم و اهل معرفت) گردید؛ که شرح پارهای از مصاحبات و مراودات خویش را با ایشان در کتاب قویم خود «روح مجرد» به رشته تحریر در آورده است.
تالیفات آن مرد بزرگ بیش از چهل عنوان و در حدود ۷۵ جلد است:
کتابهای چاپ شده:
۱. الله شناسی، ۳ جلد.
۲. امام شناسی، ۱۸ جلد، این مجموعه شامل ۲۷۰ درس است.
۳. معاد شناسی، ۱۰ جلد، این مجموعه شامل ۷۵ مجلس است.
۴. رساله سیر و سلوک منسوب به بحر العلوم، همراه با شرح تفصیلی مطالب رساله و مقدمه ایشان در شرح حال علامه بحرالعلوم ره
۵. رساله لب اللباب در سیر و سلوک اولی الالباب، (تقریر دوره دروس اخلاقی و عرفانی علامه طباطبایی، با تنقیحات و اضافات مؤلف).
۶. توحید علمی و عینی.
۷. مهر تابان، (یادنامه و زندگی نامه حضرت علامه طباطبایی و مصاحبات مؤلف با جناب علامه).
۸. روح مجرد، (یادنامه موحد عظیم، عارف کبیر حاج سید هاشم موسوی حداد).
۹. رساله نوین، بحث تفسیری آیه «ان عدة الشهور عند الله اثنا عشر شهرا فی کتاب الله».
۱۰. رسالة بدیعة فی تفسیر آیة «الرجال قوامون علی النساء...»
۱۱. رسالة حول مسالة رؤیة الهلال.
۱۲. وظیفه فرد مسلمان در احیای حکومت اسلامی.
۱۳. ولایت فقیه در حکومت اسلامی، ۴ جلد در ضمن ۴۸ درس.
۱۴. نور ملکوت در قرآن، ۴ جلد.
۱۵. لمحات الحسین علیه السلام.
۱۷. هدیه غدیریه، دو نامه سیاه و سپید.
۱۸. رساله نکاحیه، کاهش جمعیت ضربه سهمگین بر پیکر مسلمین.
۱۹. نگرشی بر مقاله «بسط و قبض تئوریک شریعت دکتر عبد الکریم سروش».
۲۰. نامه پیش نویس قانون اساسی.
کتابهای چاپ نشده
۱. تفسیر آیه مودت «قل لا اسئلکم علیه اجرا الا المودة فی القربی».
۲. تفسیر سوره عبس
۳. تفسیر سوره یس
۴. کتاب الحج.
۵. احکام المساجد.
۶. کرامات الاولیاء.
۷. رسالة فی القرآن.
۸. رسالة فی حرمة الزوجة مؤبدا علی الزوج.
۹. رسالهای در دعا.
۱۰. رسالهای در نماز.
۱۱. رسائل فقهیه.
۱۲. رسالة فی الصوم.
۱۳. مجموعة الطهرانی.
۱۴. ملاقات کنندگان امام زمان علیه السلام.
۱۴. تقریرات درس فقه آیتالله شاهرودی (صلاة و صلاة الجمعة).
۱۶. تقریرات درس فقه آیتالله شیخ حسین حلی.
۱۷. تقریرات درس اصول آیتالله العظمی خویی.
۱۸. الاجتهاد و التقلید (تقریر درس آیتالله حلی).
ایشان ۱۷ تیر ۱۳۷۴ش برابر ۹ صفر سال ۱۴۱۶قمری در مشهد مقدس درگذشت.
آیت الله العظمی محمدتقی بهجت (ره) بر پیکر پاکش نماز خواند و در صحن انقلاب (عتیق) حرم امام رضا(ع) به خاک سپرده شد.
در کلام بزرگان شیعه
۱. علامه طباطبایی رضوان اللَه علیه هنگام مهاجرت ایشان به نجف اشرف به ایشان می فرمایند:
«هیچگاه صورت پر مهر جنابعالی فراموش بنده نمیشود. و لولا اینکه موضوع آستان عرشبنیان حضرت امیر علیهالسّلام بود، بنده هیچگونه رأی مسافرت جنابعالی، نه در مقام شور و نه به حسب تصوّر نمیدادم. » (حریم قدس، ص۱۱۰)
۲. مرحوم حاج سید هاشم حداد رضوان اللَه علیه در وصیت نامه خود خطاب به ایشان می فرمایند: «حقیر جانشین قرار دادم از طرف خودم، چه در حال حیات و چه در حال ممات، در امور شریعت و در امر طریقت و تربیت افراد برای وصول به حق، آقای سید محمدحسین حسینی طهرانی را، و ایشان لسان من است و مورد اطمینان من می باشد.» (مطلع انوار، ج۱، ص۱۰۷)
۳. مرحوم آیت اللَه حاج سید محسن طهرانی رضوان اللَه علیه:
«ایشان تحقیقاً از مصادیق علماء ربانی است که حقایق و حوادث عالم وجود را با چشم شهود و بصیرت قلب به علم حضوری و شهود عینی احساس نموده و حقیقت توحید را با سیروسلوک در منازل و عوالم ربوبی، با قلب و ضمیر خویش (نه تنها با مطالعه و تفکّر و درس و تحقیق) به حقّ المعرفة ادراک کرده اند. و بلکه می توان اذعان داشت در میان اولیای الهی و علماء باللَه و عرفاء بأمراللَه در جایگاه و منزلگاه ویژهای قرار دارد که حتّی او را از بسیاری از آنها برتری و فزونی بخشیده است.
شاخصه و امتیاز علّامه طهرانی نه به جهت اطّلاع او بر علوم و فنون ظاهری و متعارف از قبیل فقه و اصول و فلسفه و عرفان نظری و غیره است که این علوم در بسیاری از افراد یافت میشد و بزرگانی از عالم تشیّع در این علوم و رسوم همچون فارابی و بوعلی و صدرالدّین شیرازی و شیخ طوسی و شیخ انصاری و علّامه حلّی دارای مراتب و جایگاه عالی و راقی بودهاند بلکه خصوصیّت ایشان به واسطه اشراف و اطّلاع بر امور و حقایقی است که از این علوم و رسوم برای انسان حاصل نمیشود و نیاز به مراقبه سلوکی و سیر و سلوک الی اللَه و وصول به مقام قرب و تجرّد و اشراب از سرچشمه ماءِ مَعین و انوار جمالیّه و جلالیّه ذات اقدس ربوبی دارد.» (مقاله فروغ جاوید)
۴. مرحوم آیة اللَه حاج سیّد محمّد رضا گلپایگانی- رحمة اللَه علیه- به فرزند ایشان حضرت آیت اللَه حاج سید محسن طهرانی فرمودند:
«والد شما یکی از شخصیّتهای کم نظیر عالم تشیّع میباشد.» (افق وحی، ص۵۳۷)
۵. مرحوم آیة الله حاج سید احمد خونساری- رحمة الله علیه- می فرمود:
«پدر شما از مفاخر عالم تشیع است.» (افق وحی، ص ۵۳۲)
۶. مرحوم علامه محمدتقی جعفری می فرمود:
«ما نمیدانیم چه سری در این نوشتههای علامه طهرانی نهفتهاست که وقتی انسان این کتابها را میخواند بر جان و دلش مینشیند، در حالی که ما خود این مطالب را خوانده و در تالیفات آوردهایم ولی آن اثر را در خواننده ندارد.» (اسرار ملکوت، ج۳، ص۲۷۳، تعلیقه)
۷. فرزند مرحوم آیتالله شیخ مرتضی مطهری می فرماید:
«پدرم در عین اینکه برای همه احترام قائل بودند، در مقابل هرکسی خضوع نمی کردند، امّا در مقابل مرحوم علامه طهرانی سراپا خضوع بودند و برای ایشان احترام خاصی قائل بودند؛ زیرا که به ایشان به عنوان استاد و انسان کامل می نگریستند».
پیام تسلیت در پی درگذشت آیتالله سیدمحمد حسینی تهرانی
حضرات حجج اسلام آقایان حاج سید محمّدصادق حسینی تهرانی و اخوان محترم
خبر رحلت عالم ربانی و سالک مجاهد روحانی آیةالله آقای حاج سید محمّد حسینی تهرانی را با اندوه و افسوس بسیار، دریافت کردم و عمیقاً متأسف و مصیبت زده شدم.
فقدان آن عزیز، برای آشنایان و ارادتمندانشان خسارتی دردناک و غمی هائل است.
منابع:
ویکی شیعه
دانشنامه اسلامی
پایگاه اینترنتی مکتب وحی
نظر شما