به گزارش خبرگزاری حوزه از تهران، راهپیمایی اربعین، به عنوان یکی از بزرگترین تجمعات معنوی جهان، هر ساله میلیونها نفر را از سراسر جهان به سوی کربلا میکشاند. این حرکت عظیم علاوه بر بار معنوی و دینی، حامل جلوههای انسانی و اجتماعی فراوانی است که میتواند به عنوان سوژهای غنی برای تولید آثار هنری در حوزه سینما و تلویزیون مطرح شود. از جنبههای مختلفی همچون تنوع اقوام و فرهنگها، اتحاد هدفمند و روایتهای شخصی و جمعی، این رویداد ظرفیتهای بالقوه فراوانی دارد که تاکنون به طور کامل مورد بهرهبرداری قرار نگرفته است.
ناصر باکیده، کارگردان و تهیهکننده باسابقه سینما، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه به بررسی این ظرفیتها و چالشهای موجود در پرداخت هنری به موضوع راهپیمایی اربعین پرداخته است. او معتقد است نگاه موشکافانه و حضور مستقیم هنرمندان در این رویداد، میتواند کلید خلق آثار بدیع و تأثیرگذار باشد. به گفته باکیده، اربعین فراتر از یک مناسبت دینی است و روایتهای انسانی و داستانهای شخصی موجود در آن، زمینهساز تولید انواع مختلف فیلمهای مستند، داستانی و حتی سریالهای تلویزیونی خواهد بود.
از نگاه این سینماگر، استفاده از قالبهای مختلف هنری و بهرهگیری از قدرت تصویر و رسانههای نوین، بویژه تولیدات کوتاه و موجز در فضای مجازی، میتواند تأثیرگذاری آثار مرتبط با اربعین را چندین برابر کند. همچنین تجربه شخصی باکیده از حضور در این راهپیمایی، گواهی بر عمق ارتباط انسانی و معنوی موجود در این رویداد است که میتواند سوژه اصلی و دراماتیک بسیاری از آثار هنری باشد.
در ادامه این گزارش، گفتوگوی مفصل خبرگزاری حوزه با ناصر باکیده را میخوانید که در آن به تفصیل درباره ظرفیتهای سینمایی راهپیمایی اربعین، زاویههای نو برای پرداخت هنری و نکات مهمی درباره تولید آثار مؤثر و تأثیرگذار صحبت شده است. با ما همراه باشید.
با توجه به تجربه طولانی شما در حوزه مدیریت و تولید سینما، راهپیمایی عظیم اربعین را چگونه ارزیابی میکنید و ظرفیتهای آن را برای تولید آثار نمایشی و مستند تا چه اندازه میدانید؟
راهپیمایی اربعین، به اعتقاد من، یک حرکت بسیار وسیع و چندوجهی است که رخدادهای انسانی و فرهنگی متعددی را در خود جای داده است. حضور گسترده اقشار و اقوام مختلف با لهجهها و گویشهای گوناگون، اما در قالب یک هدف و نگاه واحد، یکی از ویژگیهای منحصربهفرد این رویداد است. اتفاقاتی که در مسیر رخ میدهد؛ از تلاش و خستگیهای جسمانی گرفته تا همدلیها و یاریرسانیها، همه و همه ظرفیتهای بالقوهای برای خلق آثار مستند، نمایشی و حتی سریالهای تلویزیونی دارند. این رویداد پتانسیل بسیار بالایی دارد که به صورت موشکافانه و هنرمندانه پرداخت شود.
شما به «نگاه موشکافانه» اشاره کردید. این نگاه چه ویژگیهایی دارد و چگونه میتواند از تکرار و کلیشه در پرداختهای هنری درباره اربعین جلوگیری کند؟
نگاه موشکافانه یعنی پرداخت دقیق و جزئینگر به رخدادها و شخصیتهای حاضر در این رویداد. معمولاً آثار مرتبط با موضوعات دینی و آیینی به سمت کلیشهزدگی گرایش پیدا میکنند، اما با ذوق و خلاقیت هنرمند و فیلمنامهنویس میتوان زاویههای نو و بدیعی را کشف کرد که تا به حال دیده نشدهاند. لمس مستقیم هنرمندان از این رویداد، حضور و تجربه شخصی آنها، موجب شکلگیری ایدههای تازه و بکری میشود که میتواند به خلق روایتهایی متفاوت و تأثیرگذار منجر شود.
با توجه به وسعت موضوع اربعین، به نظر شما پرداخت در قالب کارهای نمایشی داستانی مؤثرتر است یا آثار مستند؟
موضوع اربعین به لحاظ گستردگی و پیچیدگی، در هر قالبی قابلیت پرداخت دارد. از منظر تاریخ و آیین، تعزیهخوانی و نمایشهای آیینی نقش مهم و اثربخشی داشتهاند که نمونه بارزی از ارتباط هنر با این واقعه هستند. اما در عصر امروز، آثار مستند نیز به دلیل قدرت تصویر و اصالت روایتشان، میتوانند مخاطب را بهتر درگیر کنند. همچنین، ساخت سریال یا مجموعههای داستانی با نگاه دقیق و هنرمندانه میتواند لایههای مختلف این موضوع را به خوبی به نمایش بگذارد. به طور کلی، ترکیب هر دو سبک میتواند باعث غنای بیشتر تولیدات شود.
در میان قالبهای مختلف هنری و رسانهای، کدام یک را به عنوان جریانساز و تأثیرگذارتر در انتقال پیامهای اربعین میدانید؟
با توجه به مخاطب امروز و تغییر الگوهای مصرف رسانهای، قدرت تصویر و اثرگذاری سریع آن حرف اول را میزند. تولید آثار کوتاه و موجز که قابلیت پخش در فضای مجازی را داشته باشند، به دلیل سهولت دسترسی و سرعت انتقال پیام، بسیار مؤثرتر خواهند بود. البته این به معنای نفی کارهای بلندمدت نیست، اما در حوزه جریانسازی، اثرگذاری در فضای مجازی و شبکههای اجتماعی بیش از پیش اهمیت یافته است.
شما خودتان به عنوان یک زائر، در راهپیمایی اربعین حضور داشتهاید. تجربه شخصیتان از این حضور و زیباییهای آن چیست؟
حضور در جمع مردمی که از اقشار و اصناف مختلف آمدهاند و همه با یک هدف والا همراه شدهاند، تجربهای بسیار غنی و تأثیرگذار بود. آنچه بیش از همه برای من برجسته بود، همکاری، همیاری و کمک به یکدیگر در مسیر طولانی بود. این اتحاد و همدلی در میان کسانی که حتی شناخت عمیقی از هم ندارند، نکتهای است که واقعا دلنشین و الهامبخش است.
اگر بخواهید فیلمی بر اساس برداشتهای شخصی خود از راهپیمایی اربعین بسازید، به چه موضوع یا زاویهای به عنوان محور اصلی اثر خود فکر میکنید؟
موضوعی که بسیار برایم جذاب است و قصد دارم به آن بپردازم، نقش نایبالزیاره است؛ یعنی فردی که به نیابت از یک بیمار صعبالعلاج یا کسی که امکان حضور ندارد، در این راهپیمایی شرکت میکند. این زاویه نمایانگر عمق نیتها و معنویت شرکتکنندگان است و میتواند دراماتیک و تأثیرگذار باشد.
در تجربه شما، چه چالشهایی ممکن است در پرداخت هنری به موضوعی به این وسعت و عمق پیش آید و چگونه میتوان بر آنها فائق آمد؟
یکی از چالشهای اصلی، جلوگیری از کلیشهگرایی و تکرار مکررات است. همچنین، حفظ اصالت و احترام به ارزشهای دینی و فرهنگی در کنار بهرهگیری از زبان هنری و روایت جذاب، نیازمند دقت و تخصص بالاست. برای غلبه بر این موانع، همکاری مستمر میان هنرمندان، پژوهشگران دینی و کارشناسان فرهنگی الزامی است.
به نظر شما، نقش تولیدکنندگان و مدیران سینمایی در حمایت از آثار مرتبط با موضوعات مذهبی و آیینی چگونه باید باشد؟
تولیدکنندگان و مدیران سینمایی باید نگاه حمایتی، همدلانه و بلندمدتی نسبت به این آثار داشته باشند. حمایت مالی و معنوی، فراهم کردن بسترهای مناسب برای تولید و پخش و همچنین تشویق هنرمندان برای پرداختن به این موضوعات، از وظایف اصلی آنها است. این حمایت باعث میشود آثار باکیفیتتر و متنوعتری به مخاطب عرضه شود.
چگونه میتوان جوانان را بیش از پیش به دیدن و مشارکت در تولید آثار مرتبط با اربعین جذب کرد؟
جذب جوانان مستلزم استفاده از زبان و قالبهای هنری متناسب با ذائقه و نیازهای آنان است. استفاده از رسانههای دیجیتال، تولید محتوای کوتاه و جذاب، و همچنین بهکارگیری روایتهای نو و خلاقانه که دغدغهها و پرسشهای نسل جدید را منعکس کند، میتواند نقش مهمی داشته باشد. همچنین، ایجاد فرصتهای آموزش و تجربه عملی برای جوانان در این حوزهها بسیار حیاتی است.
در پایان، چه پیام یا توصیهای برای هنرمندان و علاقهمندان به پرداخت موضوعات مذهبی، به ویژه راهپیمایی اربعین دارید؟
به هنرمندان توصیه میکنم که با دقت و حساسیت، به عمق مفاهیم و روح این رویداد نگاه کنند و از کلیشهها فاصله بگیرند. مهمترین نکته، لمس مستقیم سوژه و حضور واقعی در میان مردم است که باعث خلق آثار اصیل و تأثیرگذار میشود. باید همواره به یاد داشت که هنر میتواند پلی باشد برای انتقال پیامهای انسانی و معنوی که فراتر از کلمات و تصاویر معمول است.
انتهای پیام
نظر شما