به گزارش خبرگزاری حوزه، أمیرالمؤمنین امام علی علیه السلام در نهج البلاغه نکاتی درباره «برتری تجربه پیران بر قدرت جوانان» بیان می کنند که تقدیم شما فرهیختگان می شود:
حکمت ۸۶:
«رَأْیُ الشَّیْخِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلَامِ. وَ [یُرْوَی] رُوِیَ مِنْ مَشْهَدِ الْغُلَامِ.»
ترجمه:
رأی و تدبیر پیر نزد من بهتر از چالاکی جوان است.
در روایت دیگری آمده است: از جنگجویی جوان بهتر است.
شرح:
اهمیت رأی پیر:
امام(علیه السلام) در این کلام حکمت آمیزش، مقایسه ای میان رأی و تدبیر پیران و چالاکی و دلاوری جوانان می کند و می فرماید: «رای و تدبیر پیر نزد من بهتر از چالاکی جوان (در میدان نبرد) است.
در روایت دیگری آمده است: از جنگجویی جوان بهتر است»؛ (رَأْیُ الشَّیْخِ أَحَبُّ إِلَیَّ مِنْ جَلَدِ الْغُلاَمِ وَ رُوِیَ «مِنْ مَشْهَدِ الْغُلاَمِ»).
«جَلَد» به معنای چابکی و نیرومندی و «غلام» در اینجا به معنای جوان و «مشهد» در این گونه موارد به معنای میدان جنگ است. بدیهی است برای پیروزی در نبرد با دشمن در درجه نخست نقشه های صحیح لازم است و در درجه بعد دلاوری و چالاکی جنگجویان و به یقین تا نقشه صحیحی نباشد دلاوری ها به نتیجه ای نمی رسد، ازاین رو امام(علیه السلام) می فرماید: تدبیر پیران نزد من از شجاعت و چالاکی جوانان بهتر است، زیرا مردان بزرگسالی که سال ها میدان های نبرد را دیده اند و تجربه ها آموخته اند بر اساس آن تجربه ها قادر به تنظیم برنامه صحیح هستند در حالی که جوانان، چنین توانی را ندارند؛ ولی به عکس پیران، دارای قدرت و توانایی جسمی کافی و دلاوری و چالاکی هستند، گرچه هر یک امتیازی دارند؛ ولی پایه اصلی را رأی و تدبیر پیران تشکیل می دهد.
تاریخ نیز این کلام حکیمانه را کاملاً تأیید می کند مثلا در جنگ خندق تدبیری که سلمان فارسی در پیشنهاد حفر خندق اندیشید توانست مدینه را از سقوط در چنگال دشمن حفظ کند.
این گفتار حکیمانه در ضمن به جوانانی که نسبت به پیران بی اعتنا هستند و خود را کانون همه چیز و پیران را خارج از گردونه اجتماع می پندارند هشدار می دهد که به بزرگسالان احترام بگذارید و خود را از تجارب آنها بی نیاز ندانید. به گفته ابوالطیب:
الرّأْیُ قَبْلَ شُجاعَةِ الشَّجْعانِ *** هُوَ أوَّلٌ وَهِیَ الْمَحَلُّ الثّانی
فَإذا هُما اجْتَمَعا لِنَفْس مَرَّةً *** بَلَغَتْ مِنَ الْعُلْیاءِ کُلَّ مَکان
علم و تجربه پیش از شجاعت شجاعان است آن اول است و این در محل دوم قرار دارد.
ولی هنگامی که هر دو با هم برای شخص نیرومندی جمع شوند به بالاترین محل صعود می کنند.(۱)
ابن ابی الحدید بعد از ذکر شعر بالا نصیحتی از یکی از سلاطین به فرزندش نقل می کند که می گفت: فرمانده لشکر خود را جوان مغرور و کم تجربه ای انتخاب نکن و نه پیر از کار افتاده ای را که گذشت روزگار از عقلش کاسته، چنان که گذشت عمر جسمش را ضعیف کرده. بر تو باد که بزرگسالان پرتجربه را برگزینی(۲). (۳)
پی نوشتها:
(۱). شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج ۱۸، ص ۳۳۷.
(۲). همان.
(۳). سند گفتار حکیمانه: در مصادر نهج البلاغه، این سخن حکیمانه را از کسانی که پیش از سیّد رضی می زیسته اند از امیرمؤمنان علی(علیه السلام) نقل کرده است از جمله ابن عبد ربه در عقد الفرید و جاحظ در کتاب البیان و التبیین و از ابوهلال عسکری در کتاب جمهرة الامثال نقل کرده است. (مصادر نهج البلاغه، ج ۴، ص ۸۳)
منبع: کتاب پیام امام امیر المومنین (علیه السلام)، شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه
نظر شما