به گزارش خبرگزاری حوزه از مشهد، با حضور جمعی از طلاب پژوهشگر جامعةالمصطفی، حجتالاسلام ایمان شکیبایی استاد حوزه و دانشگاه به تبیین ده مورد از تعصبات ممدوح از منظر خطبه ١٩٢ نهجالبلاغه امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) پرداخت. حجتالاسلام ایمان شکیبایی در ابتدای نشست علمی با طلاب پژوهشگر جامعةالمصطفی در مشهد گفت: امام خمینی(ره) در کتاب شریف چهل حدیث، صفحه ١۴۵، تعصّب را صفتی نفسانی میداند که اثر آن حمایت از خویشاوندان و همه متعلقات است؛ تعصّب به مذموم و ممدوح تقسیم شده و امام خمینی(ره) تفاوت عصَبیت ممدوح و مذموم را مرتبط با نیت شخص و امری قلبی میداند که برای دفاع از حق قدم برمیدارد یا برای رسیدن به مقاصد نفس خود... به اعتقاد امام راحل، حقیقت عصبیت مذموم، حقمدار نبودن و طرفداری از دیگران از روی نادانی و خودخواهی است و عصبیت ممدوح را از بهترین صفات انسانی دانسته که سبب اصلاح مفاسد اجتماعی میشود.
وی ادامه داد: در بخش دهم از خطبه ١٩٢نهجالبلاغه، حضرت علی(ع) به تبیین تعصبات بجا و نابجا پرداختهاند، امیرالمؤمنین حضرت علی(ع) میفرماید: اگر قرار باشد ما در زندگی به چیزی تعصب بورزیم و ایستادگی کنیم و از آن عبور نکنیم، آن اخلاق است: «فَإن کانَ لا بُدَّ مِنَ العَصَبِیه.. فَلیکُن تعصُّبُکم لِمَکارمِ الْخِصالِ و مَحامِدِ الأفعالِ و مَحاسِنِ الأمورِ».
پژوهشگر حوزه و دانشگاه خاطرنشان کرد: نکته زیبا اینجاست که امیرمؤمنان علی(ع) اخلاق را فقط خصلت نمیداند، فقط رفتار هم نمیداند؛ خصلت است، رفتار است، فراتر از این هم است؛ همانطور که در ادامه خواهیم دید که ایشان میدان اخلاق را خیلی وسیع و در تمام امور زندگی میبیند.
«الّتی تفاضَلَت فیها المُجَداءِ و الْنُّجَداءُ مِن بُیوتاتِ العَرَبِ و یعاسیبِ القَبائِلِ»
حجتالاسلام ایمان شکیبایی تصریح کرد: این سه چیز مواردی است که انسانهای بزرگوار و شایسته در آن از هم سبقت میگیرند؛ یعنی اگر قرار باشد ما باهم مسابقهای بدهیم در اخلاق است. جامعهای سالم است که باارزشترین مسابقهاش در اخلاق باشد. بهترین مسابقه انسانی در«بِالاخلاق الرَّغیبه..» است؛ یعنی اخلاق پسندیده. «والاَحلامِ العَظیمه...»؛ خردهای بزرگ. «والاَخطارِ الجَلیلَه...»؛ مقامهای والا. «و الآثار المَحموده..»؛ نشانههای نیکو. مشاهده میشود که نوع نگاه امام(ع) به اخلاق نگاه وسیعی است.
ده مورد از تعصبات ممدوح از منظر خطبه ١٩٢
استاد حوزه و دانشگاه گفت: حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) در ادامه میفرمایند: «فَتَعَصَّبواْ لِخِلالِ الحَمدِ مِنَ…»؛ در خصلتهای نیکو تعصب بورزید.
حجتالاسلام شکیبایی با اشاره مصادیق و موارد خصلتهای نیکو از نظر امام علی(ع) بیان کرد: در این مثالها هم نگاه امیرمؤمنان علی(ع) به موضوع اخلاق روشن میشود، هم جایگاه اخلاق، هم اهمیت آن و هم مفهومشناسی اخلاق. حضرت میفرمایند: بروید در اینها تعصب بورزید، در اینها مسابقه دهید و رشد کنید:
«مِنَ الحِفظِ لِلْجِوار» از جمله موارد اخلاقیای است که باید کسب کنید، پاس داشتن حق همسایگان، شهروندان و امثال آن است. زیبایی مطلب در این است که اخلاق با پاسداشت حقوق باید شکل بگیرد. شاید مهمترین مسأله اخلاق هم همین پاسداشت حقوق باشد. «و الوَفاءِ بالذَّمامِ»؛ و به پیمانها وفا کردن.
«والطّاعه...لِلبِرّ»؛ و نیکی را فرمان بردن، یعنی زیر بار غیرنیکی نرفتن، یعنی هرچه به ما فشار بیاورند و دستور دهند، به غیرنیکی تن ندهیم. مهم نیست چه کسی فرمان میدهد یا از کجا انسان در تنگنا مانده است، به جرم و تعدی تن ندهد.
«والمَعصیه... لِلکِبر»؛ نافرمانی نسبت به تکبر و خودکامگی که این از مسائل محوری در نهجالبلاغه است.
«والأخذ بالفضل»؛ و به فضیلت آراسته بودن. آنهایی که در گذشته اخلاق را تعریف کردهاند تنها به این مورد پرداختهاند.
«والکفِّ عن البَغْی»؛ ستمگری را پس زدن، از خود و از دیگران. تن به ستم ندهد و ستمگری نکند. از ستم بازایستد؛ امروز وضعیت فلسطین و غزه را ببینید؛ اینکه صهیونیسم جنایتکار به ظلم و جنایت آلوده است که بر همگان معلوم است ولی اینکه شخصیتهای هنرمند و معروف، سوار بر کشتی صمود میشوند و به خونخواهی قیام میکنند و شعار به نفع مردم مظلوم غزه سر میدهند و اسیر میشوند، در همین مسیر تعصب ممدوح است.
«وَالإِعْظامِ لِلقَتل»؛ بزرگ شمردن قتل. این مورد مانند یک خط قرمز میماند و هیچکس نباید به سمتش برود. اگر خون یک بیگناه ریخته شود، گویی خون همه جامعه ریخته شده است.
امیرمؤمنان علی(ع) در نامه۵٣ میفرمایند: خداوند نسبت به هیچ چیز اینگونه خشم نمیگیرد .هیچ چیز مثل آن، دولتها و حکومتها را به سمت هلاک نمیبرد.
«و الانصافِ لِلخَلْقِ»؛ و داد مردمان را دادن یعنی با انصاف رفتارکردن. «والکَظمِ لِلغَیظِ»؛ و خشم را فرو خوردن؛ جامعهای که دلهای مردمان آن پر از کینه و دشمنی و خشم نسبت به یکدیگر است، اخلاقی نیست. «واجْتِنابِ الفَسادِ فی الأرضِ»؛ و اجتناب از تباهی کردن روی زمین.
استاد نهجالبلاغه در پایان سخنانش یادآور شد: امیرمؤمنان علی (ع) نمیخواهد محورهای اخلاق را به این موارد حصر کند، بلکه تعدادی از مهمترین آنها را بیان میکند تا جهتگیری مشخص شود.
گزارش: رحیم کریمی
انتهای پیام/
نظر شما