حافظ شیرازی از حوزه‌های علمیه متأثر بود

حجت الاسلام و المسلمین احمد قاسمی از اساتید حوزه علمیه قم در گفت وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در ساری، با اشاره به بیستم مهر، روز بزرگداشت حافظ شیرازی اظهار داشت: روز بزرگداشت این شاعر نامدار و حافظ قرآن، بهانه ای شد تا تأثیر حوزه های علمیه و ارتباط آن را با حافظ باز خوانی نماییم.

وی افزود: خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی در نوجوانی و جوانی، شاگرد حوزه علمیه و طلبه بود و علوم ادبی و شرعی را به طور گسترده فرا گرفت و در مسیر هدف و مقصد خویش، بارها در درس بزرگان حوزه علمیه شیراز، چون قوام الدین عبدلله شرکت جسته است.

استاد حوزه علمیه قم تأکید کرد: تاریخ زندگی حافظ نشان می دهد که او کثیرالمطالعه بوده و کتب حوزوی را در زمینه های تفسیری و فقهی و ادبیات عرب و فارسی، مطالعه بسیار داشته و البته درس فراوان نیز گرفته است، در همان زمان، تفسیر گرانسگ کشاف زمخشری و کتب تفسیری دیگر را مورد مطالعه و دقت قرار داده است. مطالع الانظار قاضی بیضاوی و مفتاح العلوم سکاکی در زمینه معانی و بیان و بدیع از دیگر مطالعات کاربردی حافظ به شمار می رود، او همچنین منطق و جامع المقدمات و کتب ادبیات عرب را به خوبی خوانده و مباحثه کرده بود.

وی بیان کرد: حافظ نوجوانی خویش را علاوه بر کتب و دروس حوزوی بر انس با قرآن و حفظ او گمارده و در مدّت کوتاه با حافظه سرشار و قوی خویش کامل حفظ نموده و حافظ قرآن شده بود، بلکه بهتر است بگوییم حدود چهل سال به تحصیل علوم دینی و تفسیر قرآن، فقه و اصول، فلسفه و عرفان اشتغال داشته است و این خود نشان ‌دهنده تأثیر حوزه‌های علمیه بر ایشان است.

استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم اضافه کرد: حافظ شیرازی فنون ادبی و عرفانی و مباحث کلامی را به خوبی از حوزه علمیه شیراز دریافته بود و البته در موسیقی هم صاحب نظر بود و به شدت بهرمند گشته بود، به طوری که بارها بازتاب تأثیر آن را در اندیشه و شعرهای او شاهد هستیم.

وی ادامه داد: حافظ شیرازی عارف و دانشمند حوزوی بود که عمیقا با علوم دینی و قرآن آشنا بود و به نوعی عالم قرآن به حساب می آمد، او تعصبات مذهبی را کنار گذاشته و بیشتر در پی حقیقت و عرفان بود. از همین رو در اشعارش مکررا به قرآن و نماز و مسجد و اخلاق مفاهیم دینی اشاره می کند و عشق خاصی هم به اهل بیت عصمت و طهارت (ع) داشت.

حجت الاسلام و المسلمین قاسمی ابراز کرد: تأثیر دروس حوزوی و همنشینی با علما از حافظ شیرازی نه تنها یک عالم فرهیخته و اخلاقی ساخته بود؛ بلکه چهره ای صریح اللهجه و البته با شهامت در مبارزه با خرافات و تزویر دین مبدل کرده بود؛ گرچه او اهل تعمق در معانی باطنی دین بود؛ اما صریح و بی پروا مبارزه با غلو و خرافه در دین بود.

وی خاطرنشان کرد: حافظ شیرازی در آن دوره تأثیر فروانی از حوزه علمیه می پذیرد؛ به صورتی که اندیشه و دانش و بینش او متأثر از حوزه آزاداندیش است؛ چون همواره حرمت و احترام عالمان دین را حفظ می نمود و در عین حال منتقد خشک مذهبی ها و داعیان زهد افراطی بود.

استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: اشعار حافظ همچون پلی میان علمای دین و عرفان حقیقی است که خودش هر دو را جانانه می شناخت و می‌ ستود.

وی تصریح کرد: شاعر فرهیخته، شیخ حافظ شیرازی برآمده از حوزه های کهن علمیه است، نمونه هایی از اشعار او که همواره رنگ و بوی دین و عرفان و عشق و توکل به خداوند علی اعلی را نشان می دهد را بیان می کنیم.

باغبان گر پنج روزی صحبت گل بایدش برجفای خار هجران، صبر بلبل بایدیش

تکیه بر تقوا و دانش در طریقت کافریست راهرو گر صد هنر دارد، توکل بایدش

یا در باب امید به خداوند چنین می‌سراید:

سحر با باد می گفتم حدیث آرزومندی خطاب آمد که واثق شو به الطاف خداوندی

یا می فرماید:

هر آنکه جانب اهل خدا نگه دارد خدایش در همه حال از بلا نگه دارد

حجت الاسلام و المسلمین قاسمی تأکید کرد: شیخ حافظ، اهل سیر و سلوک و عرفان و فقه و کلام بود و چنان از حوزه های علمیه تأثیر شگرف گرفته بود که به ظاهرگرایان و زاهدنماهای روزگار این چنین می سراید:

عیب رندان مکن ای زاهد پاکیزه سرشت که گناه دگران بر تو نخواهند نوشت

من اگر نیکم و گر بد تو برو خود را باش هر کسی آن درود عاقبت کار که کشت

همه کس طالب یارند چه هشیار و چه مست همه جا خانه عشق است چه مسجد چه کنشت

سر تسلیم من و خشت در میکده ها مدعی گر نکند فهم سخن گو سر و خشت

ناامیدم مکن از سابقه لطف ازل تو پس پرده چه دانی که که خوب است و که زشت

نه من از پرده تقوا به در افتادم و بس پدرم نیز بهشت ابد از دست بهشت

حافظ روز اجل گر به کف آری جامی یک سر از کوی خرابات برندت به بهشت

انتهای پیام. /