فیلم "مجنون"؛ اَدای دِینی به سردار فاتح خیبر

به گزارش خبرگزاری حوزه، در روزهای اخیر و پس از اکران عمومی فیلم سینمایی"مجنون" به کارگردانی "مهدی شامحمدی"، نقد و تحلیل‌هایی راجع به این اثر سینمایی که در واقع محصول سازمان هنری- رسانه‌ای اوج است، منتشر شده که هر چند برخی از آن‌ها تا حدی غیرمنصفانه و بعضاً مغرضانه بوده اما در عین حال در این میان، نمی‌توان چشم بر برخی نقد و تحلیل‌های دلسوزانه و توأم با چاشنی انصاف فروبست.

آنانی که در همین روزها فیلم را در سینماها به تماشا نشسته اند می دانند که آخرین ساخته شامحمدی روایتگر بخشی از حماسه‌آفرینی شهیدان مهدی و مجید زین‌الدین در جزیره مجنون است که به این وسیله، عملیات بزرگ خیبر به تصویر کشیده می‌شود.

در این فیلم ترکیبی از بازیگران جوان و تا حدی پیشکسوت همچون سجاد بابایی، بهزاد خلج، شبنم قربانی، محمد رشنو، سیدمهدی حسینی، افشین حسنلو، محمدرسول صفری و حسام منظور به ایفا نقش پرداخته اند.

گرچه ثمره‌ی کار به لحاظ تحلیل و ارزیابی حرفه‌ای به لحاظ فرم و محتوای اثر، شاید آن چیزی نبوده باشد که نظر همه منتقدان و مخاطبان را به خود جلب کند اما فی نفسه، تلاش ارزشمندی در این خصوص صورت گرفته که باید آن را ارج نهاد و البته به نقاط ضعف و نقص‌های آن نیز به شکلی منصفانه اشاره کرد تا در آینده شاهد تولید و اکران فیلم‌های بهتر، پخته‌تر و اثرگذارتری راجع به سبک زندگی و مجاهدت سرداران شهید دفاع مقدس باشیم.

مهدی زین الدین، فرمانده‌ای است که در حماسه جزیره مجنون تنها ۲۳سال داشت؛ نخبه‌ای که رتبه چهارم کنکور تجربی بود و پذیرش دانشگاه‌های معتبر فرانسه را به این خاطر که شنیده بود ظاهراً نظر امام(ره) به حضور نخبگان جوان در کشور است رها کرد؛ عارفی که نماز اول وقتش را در خطرناک‌ترین موقعیت‌ها و جاده‌های کردستان رها نمی‌کرد و سخنرانی‌های عرفانی‌اش هنوز هم راهنمای اهل سلوک است.

طبعاً فیلمسازی درباره چنین شخصیتی سخت و بلکه پیچیده است و باید محصول این تلاش آن گونه باشد که مخاطب را به شدت درگیر روح بلند و عظمت نگاه چنین فرمانده جوانی کند.

نکته مهم دیگر این که فیلمسازان در این گونه آثار می‌بایست با نزدیک شدن به درون شخصیت قهرمان، شرایط جنگ در مقاطع مختلف زمانی، روحیه رزمندگان و همچنین سبک زندگی مردم در سال های دفاع مقدس را به شکلی هنرمندانه و با رویکرد خلاقانه به مردم نشان دهند. البته این سخن به معنای ساخت یک سریال پنجاه قسمتی نیست بلکه مهم این است که در ظرف زمانی یک فیلم سینمایی بتوان با دیالوگ‌ها، با اشارات و نمادها و گاه با کنایه‌ها و یا صراحت‌های زبانی به شرایط و تحولات زمانه نیز ورودی هنرمندانه داشت.

علیرضا محصولی، نویسنده فیلم اخیراً در گفتگویی با یکی از رسانه ها با اشاره به حجم پژوهش‌های صورت گرفته به منظور نگارش فیلمنامه "مجنون" ابراز داشته است: برای این کار علاوه بر مطالعه منابع مکتوب و تاریخ شفاهی، آرشیو مستندها و شنیدن مصاحبه همرزمان شهید را مرور می‌کردم و حتی صوت بی‌سیم‌های عملیات‌های مختلف را گوش می‌دادم، به طوری که صدای فرماندهان برایم آشنا شده بود و تشخیص می‌دادم این صدای کدام شخص است. اجمالاً این که حدود سه ماه پروسه پژوهش و نوشتن نسخه اولیه فیلمنامه زمان برد، اما بازنویسی‌ها تا بیش از پنج ماه پس از آن ادامه داشت.

وی، چالش اصلی نوشتن فیلمنامه را حفظ وفاداری به واقعیت و در عین حال جذابیت دراماتیک برای مخاطب امروز برشمرده و افزوده است: سخت‌ترین بخش این بود که به دام شعارزدگی نیفتیم و در عین حال روح حماسی کار را حفظ کنیم.

محصولی در همین مصاحبه به نکته بسیار مهمی اشاره می کند و آن هم این که؛ "جنگ تنها بستر داستان است، اما اصل ماجرا آدم‌ها هستند، به همین دلیل فیلم میان میدان نبرد، خانه و لحظات خلوت تقسیم شد تا ریتم کار برای تماشاگر متنوع باشد"

ورای ارزیابی هر یک از تماشاگران و در لایه‌ی بعدی نظر و نگاه منتقدین، آن چه حائزاهمیت است این که به بهانه پرداختن به حماسه سرداران شهیدی همچون آقا مهدی زین الدین، بتوان به تبیین مؤلفه هایی درباره سبک زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی این اُسوه های غیرت و مردانگی و شرف پرداخت و این کار را با درنظر گرفتن شیوه بیان مؤثر هنری و بدور از شعارزدگی های مرسوم انجام داد.

سید محمدمهدی موسوی