به گزارش خبرنگار خبرگزاری حوزه، اختتامیه دوره «نظام اندیشه اسلامی» با سخنرانی حجتالاسلام والمسلمین محمد عالمزاده نوری معاون تهذیب و تربیت حوزههای علمیه، در سالن جلسات امیرالمؤمنین(علیهالسلام) مدرسه عالی دارالشفاء قم برگزار شد.
حجتالاسلام والمسلمین عالم زاده نوری با تشریح مفهوم «نظام» در حوزه اندیشه و عمل دینی گفت: وقتی از کلمه نظام سخن میگوییم، این واژه بر دو مصداق قابل اطلاق است؛ نخست نظامات فکری یا همان نظام اندیشه، و دوم نظامات عینی و اجرایی. نظام علمی یا فکری مجموعهای از گزارهها و مفاهیم است که با انسجام و پیوند خاصی در کنار هم گرد آمدهاند؛ بهگونهای که آغاز و انجام، اصل و فرع آن معلوم است. این همان نظام فکری است.
وی افزود: در نظام فکری، نسبت گزارهها با یکدیگر مشخص است و این نظام، یک واحد فکری منسجم را تشکیل میدهد. نگاه به دین اسلام و مکتب اسلامی نیز دوگونه است؛ گاهی اسلام را مجموعهای از موضوعات اخلاقی، اعتقادی، اجتماعی و احکام شرعی میدانیم، اما گاهی نگاه ما یکپارچه است و اسلام را بهصورت یک مجموعه هماهنگ، یک واحد منسجم و یک پیکره زنده و واحد میبینیم.
نگاه نظاممند به اسلام؛ از فهم عمیق تا تبلیغ مؤثر
معاون تهذیب و تربیت حوزههای علمیه با تأکید بر ضرورت نگاه جامع به معارف اسلامی تصریح کرد: وقتی به مکتب اسلام نگاه یکپارچه داریم، باید تمام ربطها و نسبتها در آن مشخص شود. همانگونه که حضرت آیتالله جوادی آملی درباره مرحوم علامه طباطبایی(ره) فرمودند: ایشان آیهای از قرآن را یافته بود که خلاصه تمام قرآن کریم در آن نهفته است، و در واقع، کل قرآن شرح و بسط همان آیه است. این نوع نگاه، یعنی دیدن همه آیات قرآن در یک تراز و با نگاهی منسجم و وحدتگرایانه.
وی ادامه داد: فهم نظاممند از معارف اسلامی یعنی شناخت دقیق روابط، نسبتها، علتها و معلولها در آموزههای دینی. این فهم، در عرصههای مختلف به کار میآید. یکی از مهمترین کاربردهای آن، در مواقع تزاحم احکام است که با شناخت روابط میان گزارهها میتوان تشخیص داد کدام مسئله مهمتر و کدام اهم است. همچنین در تبلیغ دین، مبلغ موفق کسی است که بداند کدام بخش از دین محوریت دارد و در سطح بالاتری قرار دارد تا تبلیغ خود را بر اساس آن تنظیم کند.
حجتالاسلام والمسلمین عالمزاده نوری در ادامه با اشاره به اهمیت این رویکرد در عرصه تربیت گفت: در مقام تربیت نیز شناخت نسبت آموزهها بسیار راهگشا است. با فهم نظاممند میفهمیم از کجا باید آغاز کرد و بر چه اموری باید تأکید نمود. علاوه بر این، در مقایسه میان مکاتب فکری نیز این نگاه ضروری است. چهبسا دو مکتب، اجزای مشترکی داشته باشند، اما در نوع چینش، جایگاه و مرتبت آموزهها با یکدیگر تفاوت پیدا کنند. این تفاوتها ریشه در تفاوت نظامهای فکری و اندیشهای آن مکاتب دارد.
تحقق اسلام در میدان عمل؛ نیازمند نظامات عینی و اجرایی
معاون تهذیب و تربیت حوزههای علمیه در بخش دیگری از سخنان خود به «نظامات عینی» پرداخت و اظهار داشت: در کنار نظام فکری، نظامات عینی نیز داریم. این نظامات، سازوکارهای مدیریتی و اجرایی هستند که برای تحققبخشی به یک هدف و عینیسازی مفاهیم به کار میروند. اگر بناست اسلامی را که در ساحت معرفتی فهمیدهایم، در عرصه عمل محقق و اقامه کنیم، باید در مقام تحقق و اجرا، نظامات عینی را پدید بیاوریم. این نظامات دیگر صرفاً فکری نیستند، بلکه مدیریتی و اجراییاند و باید بتوانند دین را در زمین پیاده کنند.
وی با اشاره به نمونهای از این نظامها افزود: اسلام دارای نظام عینی و علمی است برای مثال، نظام اقتصادی اسلام دو معنا دارد: نخست آنکه مجموعه آموزههای اقتصادی اسلام را در قالب یک دستگاه فکری و منسجم معرفی کنیم و این نظام را در سطح علمی و نظری تبیین نماییم؛ همچون کاری که مرحوم علامه مصباح(ره) در کتاب خود درباره نظام تربیتی انجام داده و مجموعه گزارههای تربیتی اسلام را در قالب یک ساختار منسجم بیان کرده است.
حجت الاسلام والمسلمین عالمزاده نوری در ادامه تصریح کرد: معنای دوم نظام اقتصادی اسلام، ایجاد سازوکارهای مدیریتی و اجرایی است که بتواند اقتصاد اسلامی را در سطح جامعه عینیت ببخشد و آن را عملیاتی کند. در حقیقت، اگر بخواهیم نظام اقتصادی اسلام را در عرصه واقعی پیاده نماییم، باید سازوکارهای عینی و اجرایی متناسب با آن طراحی شود.
معاون تهذیب و تربیت حوزههای علمیه در پایان اظهار کرد: برای ساخت این نظامات عینی که امروز از نیازهای مهم جامعه ماست، باید دانشهای پشتیبان فراهم گردد. پس از آنکه دین اسلام را بهخوبی شناختیم و به اشراف معرفتی نسبت به آن دست یافتیم، باید مرحله بعدی را آغاز کنیم و با اندیشه و برنامهریزی، یک حرکت عملی و پژوهشی جدید برای اجرای اسلام در عرصههای مختلف ایجاد کنیم. این مسیر، تنها راه تحقق عینی معارف اسلام در زندگی فردی و اجتماعی است.
انتهای خبر /
نظر شما