به گزارش گروه ترجمۀ خبرگزاری حوزه، حجتالاسلام والمسلمین سید احمد اقبال رضوی، نائبرئیس مجلس وحدت مسلمین پاکستان، در بازدید از خبرگزاری حوزه و در گفتوگوی اختصاصی با این خبرگزاری، به ابعاد مختلف زندگی دینی و سیاسی خود پرداخت و تحولات جاری پاکستان و جهان اسلام را مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
در ادامه، شرح این گفتوگو را می خوانید:
خواهشمندیم برای آشنایی بیشتر، کمی درباره خودتان بگویید .
حجتالاسلام والمسلمین سید احمد اقبال رضوی: اینجانب سید احمد اقبال رضوی، اهل کراچی، هستم. در سال ۱۹۹۱م برای ادامه تحصیل حوزوی به سوریه سفر کردم و ابتدا در حوزه علمیه سیده زینب (سلام الله علیها) و سپس در «حوزه امام خمینی ره» نزدیک به چهار تا چهار و نیم سال به تحصیل و پژوهش مشغول بودم. پس از آن، دو سال در لبنان اقامت و فعالیت علمی داشتم و در سال ۱۹۹۷م وارد حوزه علمیه قم شدم، جایی که از محضر جمعی از اساتید برجسته بهرهمند گردیدم. پس از سالها تحصیل و پژوهش مستمر، در سال ۲۰۰۸م به پاکستان بازگشتم.
پس از بازگشت، در عرصههای مختلف دینی، تبلیغی و تربیتی فعال بوده و در حوزه تربیتی سازمان دانشجویان امامیه پاکستان نیز مسئولیتهایی بر عهده داشتم. از سال ۲۰۰۸–۲۰۰۹م تاکنون با مجلس وحدت مسلمین همکاری دارم و به عنوان نائب رئیس مجلس وحدت مسلمین پاکستان در انجام وظایف دینی، اجتماعی و سیاسی فعالیت میکنم.
اهداف بنیادی تأسیس مجلس وحدت مسلمین پاکستان چه بوده است و به نظر شما در شرایط کنونی، این اهداف تا چه حد تحقق یافتهاند؟
حجتالاسلام والمسلمین سید احمد اقبال رضوی: اگر به اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی تا سالهای ۲۰۱۴–۲۰۱۵م نگاهی بیندازیم، درمییابیم که این دوره برای جامعه شیعه پاکستان، دورهای بسیار دشوار و پرآشوب بود. خشونتها و اقدامات نسلکشی علیه شیعیان شدت یافته و بمبگذاریها و ترورهای هدفمند، زندگی آنان را به محیطی مملو از ترس و ناامنی تبدیل کرده بود. در چنین شرایطی، جامعه شیعه نیازمند یک نهاد منظم و مؤثر بود که بتواند نمایندگی آنان را بر عهده گیرد، از حقوقشان دفاع کند و آنان را از فضای تهدید و وحشت رهایی بخشد.
پیش از تأسیس مجلس وحدت مسلمین پاکستان، رهبران کنونی به ویژه سناتور راجا ناصر عباس جعفری در مناطق مختلف، بهویژه در نقاطی که حوادث تروریستی رخ میداد، فعالیت میکردند، اما به دلیل فقدان یک ساختار ملی و منسجم، تلاشهایشان نتایج ملموسی به همراه نداشت. همین نیاز و خلأ بود که موجب شد تا تصمیم به تأسیس یک سازمان ملی و یکپارچه گرفته شود؛ سازمانی که بتواند مسائل حیاتی جامعه شیعه، از جمله حفاظت در برابر نسلکشی و خشونت، را پیگیری کرده و صدای جمعی آنان را به گوش مسئولان و جامعه برساند.
الحمدلله، این مرحله با موفقیت سپری شد و مجلس وحدت مسلمین پاکستان تشکیل گردید. پس از آن، فعالیتهای خود را با تمام توان آغاز کردیم و به تدریج شاهد تغییرات مثبت بودیم. بین سالهای ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴م، روند خشونتها کاهش یافت، صدای جامعه شیعه شنیده شد و مشکلات آنان در سطح ملی مطرح گردید. این دستاورد نشان میدهد که ایجاد یک بستر ملی و منظم تا چه حد میتواند در حفظ حقوق جامعه شیعه و تقویت جایگاه آنان در جامعه مؤثر باشد.
۱. بحران شدید در برخی مناطق
مسئله دیر اسماعیل خان یکی از بحرانیترین نقاط پاکستان بود؛ در آن منطقه مردم بیپناه مجبور به مهاجرت شده و شهر تقریباً خالی شده بود. پاراچنار نیز سالها تحت محاصره قرار داشت و نزدیک به چهار تا پنج سال این محاصره ادامه یافت. الحمدلله، مجلس وحدت مسلمین پاکستان نقش بسیار کلیدی در شکستن این محاصره ایفا کرد.
۲. مبارزه با تروریسم
به همین ترتیب، در کویته و کراچی نیز هر روز شاهد خشونت و ترور بودیم؛ یعنی تقریباً سراسر پاکستان درگیر موج گستردهای از تروریسم بود. در این شرایط، مجلس وحدت مسلمین پاکستان با رهبری حکیمانه و بصیرتمندانه سناتور راجا ناصر عباس جعفری توانست نقش مؤثری در تغییر این وضعیت ایفا کند.
۳. نقش رهبری مجلس وحدت مسلمین پاکستان
رئیس فعلی مجلس وحدت مسلمین پاکستان، حجتالاسلام و المسلمین راجا ناصر عباس جعفری، از نظر علمی و معنوی شاگرد امام خمینی(ره) و از یاران نزدیک رهبر معظم انقلاب اسلامی هست و در کنار ایشان، ارتباط نزدیکی با شهید سید حسن نصرالله، شهید حاج قاسم سلیمانی و همچنین شهید حجتالاسلام والمسلمین عارف الحسینی داشتهاست. تمام دستاوردها و موفقیتهای امروز مجلس وحدت مسلمین پاکستان و جایگاه رفیع شیعیان در پاکستان، نتیجه همین بینش، بصیرت و تلاشهای استوار رهبران و اعضای این مجلس است. الحمدلله، امروز جامعه شیعه در پاکستان با عزت و احترام در سطح ملی شناخته شده و تشیع جایگاه ممتازی یافته است.
۱. ورود به عرصه سیاست و موفقیتهای اولیه
در سال ۲۰۱۳م، ما وارد عرصۀ سیاست شدیم و برای اولین بار در انتخابات پاکستان شرکت کردیم. در همان دوره، موفق شدیم یک کرسی مجلس ایالتی بلوچستان را به دست آوریم، هرچند تجربهای در امور سیاسی نداشتیم، اما لطف و عنایت الهی شامل حال ما شد. پس از آن، جریان و حرکت سیاسی ما توسعه یافت و در سال ۲۰۱۵م در ایالت گلگت بلتستان، سه نماینده مجلس انتخاب شدند. در انتخابات سال ۲۰۱۸م نیز یک کرسی در مجلس ایالتی پنجاب به دست آمد و در سال ۲۰۲۰م، در گلگت بلتستان، سه وزارتخانه و نمایندههای متعدد از طرف ما انتخاب شدند. نهایتاً در انتخابات سال ۲۰۲۳م، الحمدلله، ما به یک گروه پارلمانی تبدیل شدیم و یک نمایندۀ مجلس ملی، مهندس حمید حسین، از پاراچنار موفق به کسب کرسی شد.
۲. دستاوردهای تاریخی و نقش سیاسی مجلس وحدت مسلمین پاکستان
این موفقیت تاریخی بیانگر آن است که برای نخستین بار در ۷۶ سال، تاریخ پاکستان، یک حزب شیعه توانست به یک گروه پارلمانی تبدیل شود. همچنین حجت الاسلام والمسلمین راجا ناصر عباس به عنوان سناتور انتخاب شد که این نیز دستاوردی بینظیر است، زیرا برای نخستین بار یک عالم دین شیعه با این هویت و اصالت، در مجلس سنا حضور یافت. ایشان «فرزند حوزه» و پیرو اندیشههای انقلابی رهبر معظم انقلاب هست و با هویت شیعی خود، نقش بسیار مؤثری را در مجلس سنا ایفا میکند و اکنون به عنوان رهبر حزب اپوزیسیون در سنا فعالیت مینماید. به این ترتیب، علاوه بر فعالیتهای دینی و فرهنگی، مجلس وحدت مسلمین در عرصۀ سیاسی نیز نقش بسیار مؤثری داشته و الحمدلله توانسته است جایگاه برجستهای برای شیعیان در سطح ملی ایجاد کند.
چه راهکارهایی برای ترویج مدارا و تفاهم میان مذاهب مختلف وجود دارد و چگونه میتوان روابط میان پیروان تشیع و هماهنگی بینمذهبی را تقویت کرد؟
حجتالاسلام والمسلمین سید احمد اقبال رضوی:
۱. رویکرد مجلس وحدت مسلمین در ترویج وحدت بین مسلمانان
از زمان تأسیس مجلس وحدت مسلمین، هدف اصلی این مجلس در نام و هویت آن بازتاب یافته است؛ چرا که عنوان «وحدت مسلمین» بهصورت آگاهانه انتخاب شد تا پیوند میان شیعه و اهل سنت تقویت شود. از آغاز، روابط نزدیک با علمای اهل سنت برقرار شد و حتی فعالیتهای سیاسی نیز با مشارکت دوستان اهل سنت آغاز گردید. برای مثال، در سیاستورزی، همکاری با شورای اتحاد اهل سنت به ریاست حامد رضا، که خاندان ایشان سابقهای درخشان در تأسیس مدارس دینی دارند، موجب شد که هم رشد سیاسی حاصل شود و هم وحدت واقعی میان مسلمانان تقویت گردد.
۲. تقویت روابط شیعه و اهل سنت و فضای محبتآمیز در جامعه
پس از آن، روابط دوستانه با شخصیتهایی همچون طاهر القادری بنیانگذار تحریک منهاج القرآن پاکستان و دیگر رهبران دینی شکل گرفت و امروز الحمدلله، فضای محبت و صمیمیت میان شیعه و اهل سنت در پاکستان بسیار خوب است. اکنون شیعیان و اهل سنت به راحتی به منازل یکدیگر رفتوآمد میکنند، در فعالیتهای اجتماعی و فرهنگی با هم همکاری دارند و در شادیها و سختیهای یکدیگر شریک هستند.
۳. اصول بنیادین برای ترویج تفاهم و حسنظن بین مذاهب
چه شیعه و چه سنی، لازم است یکدیگر را بپذیرند و با محبت و حسنظن با هم برخورد کنند. برای ایجاد تفاهم، باید ابتدا محبت نشان داد و با درک مشکلات و مسائل طرف مقابل گفتوگو کرد. اگر هر طرف تنها بر دیدگاه خود اصرار کند، طبیعی است که طرف مقابل نیز تنها بر نظر خود پایبند خواهد بود و این امر باعث تشدید اختلافات میشود. بنابراین، توجه به دیگران، برخورد محبتآمیز و درک متقابل، کلید اصلی ایجاد وحدت و همگرایی میان مذاهب مختلف است.
۱. وحدت و هماهنگی میان شیعیان پاکستان
پیوند شیعیان با ولایت اهل بیت(علیهمالسلام) و جایگاه امام حسین(علیه السلام) در دلها، بهویژه مراسم عزاداری سیدالشهداء(علیه السلام) که یک باور و عبادت مشترک است، باید موجب ایجاد وحدت و تفاهم میان شیعیان شود. به همین دلیل، وی معتقد است که میان شیعیان نباید اختلافات بزرگ و مخرب وجود داشته باشد. الحمدلله، در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر، شیعیان پاکستان از اتحاد و همدلی بسیار خوبی برخوردارند. اگرچه اختلافات جزئی ممکن است وجود داشته باشد، اما این اختلافات به دشمنی یا عناد منجر نمیشود و همواره همکاری و اشتراکعمل در مسائل مهم حفظ میشود.
۲. نقش دو حزب عمده شیعی در اشتراکعمل ملی
در سطح ملی، دو حزب بزرگ شیعی در پاکستان فعال هستند: شورای علمای شیعه پاکستان و مجلس وحدت مسلمین پاکستان. هر دو حزب از جریانهای انقلابی محسوب میشوند و در مسائل کلان ملی و حقوقی، اشتراکعمل قابل توجهی دارند. برای نمونه، در موضوعاتی همچون حقوق شیعیان، مسائل مربوط به عزاداری، مسائل آموزشی مدارس و حتی مقابله با توطئهها و طرحهای ضدشیعی در مجالس ملی و ایالتی، این دو حزب با هم همکاری میکنند و با اتخاذ موضع واحد، وارد میدان عمل میشوند. این هماهنگی، علاوه بر فعالیتهای اجتماعی و مذهبی، در عرصه سیاسی نیز مشاهده میشود و به ثبات و تقویت جایگاه شیعیان در سطح ملی کمک میکند.
۳. احترام متقابل و روابط محبتآمیز میان شیعیان
هرچند دو حزب شیعی در پاکستان مستقل و جداگانه فعالیت میکنند، اما روابط محبتآمیز، احترام متقابل و همبستگی میان آنان برقرار است. برخلاف برخی کشورها که اختلافات میان شیعیان به منازعه و درگیری منجر شده است، در پاکستان الحمدلله چنین مشکلاتی وجود ندارد و این امر نشانهای از بلوغ فکری و پایبندی به اصول وحدت و تعاون در میان شیعیان این کشور است.
نقش مجلس وحدت مسلمین پاکستان در مسائل جهان اسلام، بهویژه مسئله فلسطین، چگونه بوده است؟ همچنین، دیدگاه شما درباره سیاست خارجی کنونی پاکستان چیست؟
حجتالاسلام و المسلمین سید احمد اقبال رضوی: در زمینه مسئله فلسطین، الحمدلله تمامی تلاشها و فعالیتها بسیار مثبت و مؤثر بوده است. نقش مجلس وحدت مسلمین پاکستان در برجسته کردن این مسئله در تمامی سطوح و پلتفرمها بر کسی پوشیده نیست. ما معتقدیم که مسئله فلسطین باید در سیاست خارجی پاکستان در اولویت نخست قرار گیرد، اما متأسفانه به دلایلی، وضعیت فعلی کمی متفاوت است.
ضرورت وحدت شیعه و سنی در حمایت از فلسطین
در سطح مردمی، ما انتظار داریم که شیعه و سنی با هم متحد شوند و موضعی قوی در حمایت از فلسطین اتخاذ کنند. زیرا در داخل کشور توطئهای در جریان است که هدف آن الحاق پاکستان به «ابراهیم آکورد» و به رسمیت شناختن اسرائیل است. در این راستا، تلاشها و آمادهسازیهای گستردهای در حال انجام است و تمرکز اصلی ما این است که تمامی نهادها و اقشار جامعه متحد شوند و در برابر این اقدام بایستند.
موضع مجلس وحدت مسلمین و حرکت حفظ قانون اساسی
یکی از نکات مرکزی «تحریک حفظ قانون اساسی پاکستان» پایبندی به موضع بنیانگذار پاکستان، محمد علی جناح است. بر اساس این دیدگاه، اسرائیل یک رژیم غیرقانونی و غاصب است و هرگز به رسمیت شناخته نخواهد شد.
همافزایی با احزاب سیاسی
همچنین، همکاری ما با حزب پاکستان تحرک انصاف بر اساس هفت نکته مشترک شکل گرفته است که یکی از این نکات، موضع مشترک درباره اسرائیل است. مجلس وحدت مسلمین پاکستان بر این عقیده است که اسرائیل یک رژیم غاصب و غیرقانونی است و هیچگاه قابل پذیرش نیست.
با توجه به شرایط فعلی، چگونه میتوان مشکلات جوانان را حل کرد و توازن مناسبی میان آموزش دینی و آموزش دنیوی ایجاد نمود؟
حجتالاسلام و المسلمین سید احمد اقبال رضوی: در زمینه مسائل جوانان، الحمدلله مجلس وحدت مسلمین پاکستان دارای یک بخش ویژه به نام «بخش جوانان» است که شبکهای گسترده در سراسر پاکستان دارد. هدف اصلی این بخش، تربیت نسل نو به شیوهای جامع و متوازن است، بهگونهای که بر اساس افکار و آموزههای ائمه معصومین علیهمالسلام، قرآن و سنت، و همچنین دیدگاههای امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب شکل گیرد.
تربیت جامع و متوازن
در این چارچوب، الحمدلله برنامههای متنوعی برای تربیت نوجوانان برگزار میشود. از جمله کارگاههای آموزشی، فعالیتهای گروهی، و بازیهای تربیتی که هم جنبه دینی دارند و هم جنبه مهارتی و سرگرمی.
علاوه بر تعلیمات دینی، توجه ویژهای به آموزش مهارتهای عملی و تکنیکی نوجوانان میشود. برای مثال، دورههای مختلف کامپیوتری، آموزشهای مرتبط با تجارت و کسبوکار برگزار میگردد تا جوانان بتوانند توانمندیهای لازم برای استقلال اقتصادی و ایستادن بر پای خود را کسب کنند.
همافزایی تعلیم دینی و دنیوی
با این روش، توازن میان آموزش دینی و دنیوی به صورت هدفمند برقرار میشود؛ نوجوانان هم با ارزشها و معارف دینی آشنا میشوند و هم مهارتهای عملی و حرفهای لازم برای زندگی مستقل و موفق را فرا میگیرند. این برنامهها نقش مؤثری در آمادهسازی نسل جوان برای مواجهه با چالشهای جامعه و مسئولیتهای آینده دارد.
به نظر شما، راهکار مناسب برای رفع مشکلات زائران چیست و چگونه میتوان تسهیلات زیارتی را بهبود بخشید؟
حجتالاسلام و المسلمین سید احمد اقبال رضوی: در خصوص مسائل زائران، به ویژه آخرین مشکلی که پیش آمد، باید گفت متأسفانه دولت بهطور ناگهانی محدودیتهایی برای زیارت اربعین اعمال کرد که این اقدام، ظلم بزرگی بود و ما در برابر آن سکوت نکردیم.
تلاشهای پیگیری از طریق نهادهای رسمی
سناتور راجا در سنای پاکستان چندین بار در این زمینه سخن گفت و با نهادها و وزرای مختلف دولتی مذاکره کرد، اما وقتی مشکلات حل نشد، ما حرکت مردمی را آغاز کردیم. این حرکت با برگزاری یک راهپیمایی از کراچی تا مرز رمدان همراه شد تا اعلام کنیم که این ظلم را نمیپذیریم و زیارت امام حسین علیهالسلام و مراسم اربعین را کنار نخواهیم گذاشت.
این حرکت و فشار مردمی باعث شد مذاکرات موفقیتآمیز شود و دولت وعده داد که مسیر زیارت را برای زائران تسهیل خواهد کرد. دولت اعلام کرد که این محدودیت تنها برای همان سال بوده و در سالهای بعد مسیر باز خواهد شد.
آمادگی زائران و ضرورت فشار مردمی
با این حال، ما به شیعیان توصیه کردیم که باید همیشه برای مواجهه با مشکلات احتمالی آماده باشند، زیرا مشخص نیست دولت آینده چه موضعی اتخاذ خواهد کرد. ممکن است در سالهای آینده نیز محدودیتهایی مشابه اعمال شود. تجربه نشان داده است تا زمانی که فشار مردمی وجود نداشته باشد، دولت مشکلات را بهطور کامل حل نخواهد کرد.
اگر وضعیت بلوچستان را بررسی کنیم، مشاهده میکنیم که مردم محلی، اعم از گروهها و احزاب مختلف، همواره استقبال و همکاری خود را اعلام کردهاند. در دو مرز اصلی، رمدان و تفتان، مشکلات اگرچه در مرز تفتان اندک بوده است، اما در مرز رمدان تقریباً هیچ مانعی وجود ندارد. بنابراین مشخص است که دولت، عمدتاً مشکلات را برای شیعیان ایجاد کرده و هدف دیگری نداشته است.
در پایان، از خداوند متعال خواستاریم که نه تنها در پاکستان بلکه در سراسر جهان، مشکلات و مظالم علیه شیعیان و دیگر مسلمانان برطرف شود و وحدت و عدالت در جهان اسلام تحقق یابد.
نظر شما