جعفر شکرپور، کارگردان نمایش «زیر زمین»، در گفتوگو با خبرگزاری حوزه با اشاره به آغاز اجرای این اثر در بوتیک هنر ایران بیان کرد: برای من، این نمایش تنها یک داستان نیست؛ بلکه بازتابی از تجربههای انسانی و سرنوشتهایی است که میتواند در هر جامعهای تکرار شود. «زیر زمین» نه یک روایت شخصی بلکه «داستان ما»ست؛ داستانی که مخاطب امروز، به ویژه در مواجهه با تاریخ معاصر ایران، نیاز دارد آن را دوباره بشنود، تحلیل کند و از نو معنا بسازد. این نمایش فرصتی است تا زندگیهای فراموششده دیده شوند و سرگذشت انسانهایی که در زیر فشار تاریخ و تحولات اجتماعی له شدهاند، به یاد آورده شود
وی درباره انتخاب متن آرش عباسی توضیح داد: این اثر توانسته است تلخیها و دشواریهای دهههای گذشته را بازنمایی کند؛ دشواریهایی که در زندگی یک خواهر و برادر محروم از خانواده و در خانه یک سرهنگ فراری از دوران پهلوی شکل میگیرد. این تلخی نمایشی نیست، بلکه بخشی از واقعیت تاریخی ماست. هنر وظیفه دارد این تجربهها را ثبت و بازآفرینی کند تا حافظه جمعی فراموش نکند چگونه زیستهایم و چه فجایعی بر جامعه گذشته است.
شکرپور درباره نگاه خود به تاریخ معاصر ایران افزود: اگر تاریخ را تنها روایت پیدرپی وقایع بدانیم، به بیراهه رفتهایم. بسیاری از سوءبرداشتها و نقاط تاریک به دلیل محافظهکاری یا کمکاری هنرمندان در ذهن مردم باقی ماندهاند. تئاتر امکان کمنظیری برای بازخوانی تاریخ از منظر انسان دارد. در «زیر زمین»، تاریخ از دل زندگی دو کودک بیپناه روایت میشود و به همین دلیل، تماشاگر با تجربهای انسانی و ملموس روبهرو میشود که فراتر از وقایع صرف، به اخلاق، انتخابها و سرنوشت افراد میپردازد.
وی یکی از ضرورتهای امروز هنرهای نمایشی را بازنمایی صادقانه وقایع انقلاب و تأثیر آن بر سبک زندگی ایرانی-اسلامی دانست و گفت: نسل جدید باید بداند انقلاب چگونه زندگیها را دگرگون کرد، چگونه معادلات قدرت را تغییر داد و چگونه خانوادهها به اشکال مختلف درگیر شدند. اگر آثار نمایشی از پرداختن به این بخش از تاریخ غفلت کنند، بخشی از هویت اجتماعی و فرهنگی ما حذف میشود و روایتهای نادرست و غیرواقعی جای آن را پر میکنند. تئاتر و هنرهای نمایشی ابزار مهمی برای انتقال ارزشها، اصول اخلاقی و سبک زندگی ایرانی -اسلامی به نسلهای آینده هستند.
شکرپور درباره تیم اجرایی نمایش توضیح داد: حضور بازیگرانی چون فاطیما جودکی و بهنام سرلک و همچنین صداپیشگی داوود شمس نقش مهمی در شکلگیری فضای احساسی و روانی اثر داشت. صداپیشگی در این نمایش، نه یک عنصر فرعی بلکه لایهای روایی است که به عمق ذهنیت شخصیتها میافزاید و فضای محدود و زیرزمینی نمایش را در ذهن مخاطب تثبیت میکند. این نوع همکاریها، تجربهای جمعی را شکل میدهد که محصول تلاش گروهی است.
وی درباره طراحی صحنه و لباس بیان کرد: «زیر زمین» فضایی بسته، محدود و فشارآور دارد که طراحی آن باید هم مینیمال و هم سنگین باشد. بهنام سرلک در طراحی صحنه و لباس تلاش کرده است این محدودیتها را به شکل ملموس برای تماشاگر بازآفرینی کند. طراح نور، اکبر شجاعی، نور را به عنصر روایی تبدیل کرده است؛ نوری که گاهی تنها همان کورسوهای امید در زندگی دو کودک را روشن میکند و در همان حال فشار و تنش محیط را نشان میدهد.
شکرپور به اهمیت مشارکت گروهی عوامل نمایش تأکید کرد: در پروژهای با این حجم جزئیات، نقشهایی مانند طراحی گرافیک، ساخت تیزر، مدیریت صحنه و حتی اتاق فرمان بخشی از هویت هنری اثر هستند. نمایش «زیر زمین» حاصل یک زیست مشترک گروهی است؛ از طراحی دکور تا مدیریت روابط عمومی و عکاسی، همه عناصر در کنار هم داستانی انسانی، اخلاقمحور و تاریخی را بازتاب میدهند.
وی درباره الزام پرداختن به تاریخ گفت: هنر وظیفه ندارد تاریخ را بسازد، اما باید آن را بازتاب دهد؛ بازتابی مسئولانه و آگاهانه. هر دوره تاریخی سایهها و واقعیتهایی دارد که اگر دیده نشوند، دوباره تکرار میشوند. «زیر زمین» تلاش کرده است این واقعیتها را به شکل ملموس و انسانی به مخاطب ارائه دهد و او را با سبک زندگی ایرانی و اسلامی، با ارزشهای اخلاقی و اجتماعی، روبهرو کند. ما نیاز داریم گذشته را بازخوانی کنیم تا انتخابهای امروز و فردای خود را بهتر درک کنیم.
این کارگردان در ادامه درباره مسیر کاری خود اظهار کرد: «زیر زمین» سومین تجربه من پس از نمایشهای «مردی به نام دایک» و «مارماهی» است. هر کارگردان باید جهان شخصی خود را بسازد و هر اثر هنری، قدمی برای نزدیک شدن به آن جهان است. برای من، جهان انسانهای فراموششده، کسانی است که زیر بار تاریخ له شدهاند اما روایتشان هنوز شنیده نشده است. هنر باید صدای آنها باشد و این صدا را به نسلهای بعد منتقل کند.
شکرپور درباره ارتباط نمایش با سبک زندگی ایرانی-اسلامی تأکید کرد: در «زیر زمین» تلاش کردیم ارزشهایی مثل همدلی، صبر، اخلاق انسانی و احترام به خانواده و جامعه به شکل غیرمستقیم اما ملموس منتقل شود. مخاطب در مواجهه با سرنوشت شخصیتها، با سبک زندگی ایرانی و اسلامی آشنا میشود و میتواند درسهایی برای زندگی روزمره خود بیاموزد. این اثر، همزمان گذشته را بازخوانی میکند و آیندهای اخلاقمحور و انسانی را ترسیم میکند.
شکرپور ادامه داد: وظیفه هنر نه تنها بازتاب تاریخ بلکه تأمل در آن است. هر دوره از تاریخ معاصر ایران بخشهایی تلخ و ضروری دارد که اگر مشاهده نشوند، نمیتوان درک واقعی از زندگی امروز و سبک زندگی ایرانی-اسلامی داشت. امیدوارم «زیر زمین» تجربهای باشد برای بازخوانی گذشته، تحلیل حال و تأمل در آینده جامعه، و تماشاگر را با واقعیتهای تاریخی و انسانی روبهرو کند تا همدلی، اخلاق و سبک زندگی ایرانی-اسلامی را بهتر درک کند.
شکرپور درباره پیام اخلاقی نمایش توضیح داد: هدف ما این بود که مخاطب، هم با مصائب انسانی و اجتماعی مواجه شود و هم با درسهای اخلاقی آشنا گردد. تئاتر فرصتی است برای آموزش غیرمستقیم ارزشها؛ ارزشهایی که در زندگی روزمره کمتر مورد توجه قرار میگیرند اما در سبک زندگی ایرانی و اسلامی، نقش بنیادین دارند. هر تصمیم، هر انتخاب و هر برخورد شخصیتها، پیامی اخلاقی و انسانی را به مخاطب منتقل میکند و او را وادار میسازد درباره خود و جامعه بیندیشد.
وی درباره ارتباط نمایش با آموزش تاریخ به نسلهای جوان گفت: نسل جدید معمولاً با تاریخ معاصر کمتر آشناست و بسیاری از وقایع و تأثیرات آن بر زندگی مردم را نمیشناسد. «زیر زمین» فرصتی فراهم میکند تا تاریخ از زبان انسانهای واقعی و تجربههای ملموس روایت شود، نه تنها به صورت روایت خشک و بیروح. این بازخوانی تاریخی، شناخت عمیقتری از تحولات اجتماعی، اقتصادی و خانوادگی به نسلهای جوان میدهد و به آنها امکان میدهد سبک زندگی خود را با ارزشهای ایرانی و اسلامی تطبیق دهند.
شکرپور درباره تأثیر طراحی صحنه و نور بر روایت تاریخی گفت: فضای محدود و فشارآور نمایش، علاوه بر ایجاد حس تنش، تاریخ را به شکل نمادین بازتاب میدهد. دکور و لباس نشاندهنده محدودیتها و محرومیتهای دهههای گذشته است و نورپردازی به گونهای طراحی شده که لحظات امید و ناامیدی را همزمان نمایش دهد. این نوع طراحی به مخاطب کمک میکند درک بهتری از شرایط تاریخی و سبک زندگی آن زمان پیدا کند و تجربهای عمیقتر از تاریخ معاصر داشته باشد.
وی در پایان درباره نقش تئاتر در بازتاب واقعیتهای اجتماعی و فرهنگی گفت: تئاتر میتواند چراغی باشد برای روشن کردن نقاط تاریک تاریخ و زندگی انسانها. «زیر زمین» نه تنها یک روایت تاریخی است بلکه آیینهای است برای تماشاگر تا خود و جامعه خود را در آن ببیند. وقتی مخاطب با سبک زندگی ایرانی-اسلامی و واقعیات تاریخی مواجه میشود، فرصت دارد تأمل کند، همدلی نشان دهد و ارزشهای اخلاقی را در زندگی روزمره خود بازتاب دهد. این، مهمترین رسالت هنر نمایشی است.
انتهای پیام
نظر شما