به گزارش خبرگزاری حوزه، کاتولیک، ارتدوکس و پروتستان سه پاسخ متفاوت به یک سنت مشترکاند که هرکدام در زمان و جغرافیایی خاص شکل گرفتند و مسیر جداگانهای را پیش روی مسیحیان گذاشتند.
کاتولیک
مسیحیت در آغاز یک جریان واحد بود، اما با گسترش آن در سرزمینهای مختلف، بهتدریج اختلافهایی در شیوهٔ ادارهٔ کلیسا و فهم آموزههای دینی پدید آمد.
نخستین شاخهای که ساختار رسمی، منسجم و فراگیر پیدا کرد، کلیسای کاتولیک بود. واژهٔ «کاتولیک» بهمعنای «جهانی» است؛ یعنی کلیسایی که خود را متعلق به همهٔ مسیحیان جهان میدانست.
این کلیسا در غرب شکل گرفت و مرکزیت آن بهتدریج در شهر رم تثبیت شد. با قدرت گرفتن اسقف رم، مقام «پاپ» بهعنوان رهبر عالی کلیسا پدید آمد.
در نگاه کاتولیکها، پاپ بالاترین مرجع دینی است و در تفسیر ایمان، سنت کلیسا و ادارهٔ آن نقش تعیینکننده دارد. تأکید بر سنت کلیسایی، آیینهای مفصل مذهبی، و سلسلهمراتب دقیق روحانیت از ویژگیهای اصلی کاتولیکهاست.
ارتدوکس
در شرق جهان مسیحی، کلیسا مسیر متفاوتی را دنبال کرد. مسیحیان شرق با اصل ایمان مسیحی و سنتهای اولیه موافق بودند، اما با تمرکز قدرت در دست پاپ و ادعای برتری او بر همهٔ کلیساها مخالفت کردند.
از این اختلاف تاریخی، کلیسای ارتدوکس شکل گرفت. واژهٔ «ارتدوکس» بهمعنای «اعتقاد درست» یا «آیین راستین» است.
ارتدوکسها معتقدند آموزهها و آیینهای کلیسای نخستین باید بدون تغییر حفظ شود. آنها بهشدت به سنتهای کهن، عبادتهای آیینی و ساختار قدیمی کلیسا پایبندند.
ادارهٔ این کلیسا متمرکز نیست و بر عهدهٔ چند پاتریارک است (پاتریارک یعنی رهبر عالی کلیسای یک منطقهٔ بزرگ، مانند روسیه یا یونان). هیچ رهبر واحدی مانند پاپ بر همهٔ ارتدوکسها حکومت نمیکند.
پروتستان
چند قرن بعد، در دل کلیسای کاتولیک و در اروپا، اعتراضهایی جدی نسبت به وضعیت کلیسا شکل گرفت؛ از جمله قدرت بیش از حد پاپ، فروش آمرزشنامهها و فاصله گرفتن کلیسا از متن اصلی کتاب مقدس.
این اعتراضها در قرن شانزدهم با حرکت «مارتین لوتر» به یک جنبش بزرگ تبدیل شد و شاخهٔ پروتستان پدید آمد. واژهٔ «پروتستان» از ریشهٔ «اعتراض» گرفته شده است.
پروتستانها معتقد بودند تنها مرجع ایمان باید «کتاب مقدس» باشد، نه سنتهای کلیسایی یا مقامهای دینی. آنها بر ایمان شخصی و رابطهٔ مستقیم انسان با خدا تأکید کردند، نقش واسطهگری کشیشها را کاهش دادند و بسیاری از آیینهای پیچیده را کنار گذاشتند.
ساختار کلیسایی در پروتستانیسم سادهتر و غیرمتمرکز است و به همین دلیل، این شاخه به گروهها و کلیساهای متنوعی تقسیم شده است.
جمعبندی ریشهها و تفاوتها
کاتولیک: نخستین ساختار بزرگ و متمرکز؛ رهبری پاپ؛ ترکیب کتاب مقدس و سنت.
ارتدوکس: جدایی از کاتولیک بر سر قدرت پاپ و حفظ سنتهای اولیه؛ رهبری شورایی پاتریارکها.
پروتستان: جنبش اعتراضی علیه کاتولیک؛ تأکید بر کتاب مقدس؛ آیینهای ساده و غیرمتمرکز.
پراکندگی امروز مسیحیان در جهان
امروزه مسیحیان کاتولیک بیشتر در اروپا، آمریکای لاتین و بخشهایی از آفریقا متمرکزند؛ پروتستانها عمدتاً در آمریکای شمالی، اروپای شمالی و اقیانوسیه حضور پررنگ دارند و ارتدوکسها بیشتر در اروپای شرقی، روسیه، قفقاز و خاورمیانه زندگی میکنند.
از نظر جمعیتی نیز کاتولیکها بزرگترین شاخهٔ مسیحیتاند، پس از آن پروتستانها و سپس ارتدوکسها قرار دارند.
نظر شما